ΛΥΣΕΙΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΔΕΝ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ

 

«Η επικοινώνηση των μεγάλων κοινωνικών κινδύνων (big societal risks), θεωρητικά, αποτελεί εργαλείο ευαισθητοποίησης και κίνητρο για τη διαμόρφωση μιας συλλογικής στρατηγικής που θα μετατρέπει την αβεβαιότητα σε βεβαιότητα ή πάντως θα μειώνει τον κίνδυνο. Όπως αναφέρει ο Ulrich Beck, οι κίνδυνοι γίνονται μηχανισμοί αυτοπολιτικοποίησης, με την έννοια ότι μπροστά σε επικίνδυνες εξελίξεις, ευρύτερα κοινωνικά τμήματα συνειδητοποιούν την ανάγκη πολιτικών και κοινωνικών δράσεων και παρεμβάσεων».

Αποσπώ την εισαγωγή από την ομιλία του Τάσου Γιαννίτση στο 2nd European Risk Summit καθώς βοηθάει να σκεφτούμε το κρίσιμο του παρόντος και το ακόμη κρισιμότερο του μέλλοντος. Η κυβέρνηση πορεύεται με διαρκείς παλινδρομήσεις, το έδαφος παραμένει εξαιρετικά ολισθηρό, οι λύσεις στα προβλήματα -είναι περισσότερο από βέβαιο- δεν θα είναι ανώδυνες ούτε για το πολιτικό σύστημα ούτε για την κοινωνία.

Πώς όμως να «επικοινωνήσεις» τον διαρκή κίνδυνο, απευθυνόμενος σε πολίτες (ψηφοφόρους) κουρασμένους, οργισμένους, απρόθυμους να εμπιστευτούν ένα κράτος που διαρκώς κατακρίνουν ως αναξιόπιστο και διεφθαρμένο; Και το κράτος από την πλευρά του τι σημάδια αλλαγής και βελτίωσης εμφανίζει, αφού μόλις ληφθεί ένα «σκληρό» μέτρο ο επόμενος υπουργός το παίρνει πίσω αναλογιζόμενος το πολιτικό κόστος;

Αυξάνεται ο κίνδυνος η χώρα να μην μπορεί να συντηρήσει ούτε τα ελάχιστα βήματα εξορθολογισμού που έχει κάνει. Υστερα από τέσσερα χρόνια κρίσης διευρύνεται το χάσμα ανάμεσα σε «ευρύτερα κοινωνικά τμήματα που συνειδητοποιούν την ανάγκη πολιτικών και κοινωνικών δράσεων και παρεμβάσεων» και ένα πολιτικό σύστημα που αναπαράγει προβλήματα από ιδιοτέλεια ή αδυναμία να προχωρήσει. Κυριαρχεί ο φόβος να «επικοινωνηθεί» η αλήθεια, μπροστά στο ενδεχόμενο συρρίκνωσής του. 

Κάπως έτσι η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ δεν πείθουν ούτε το 30% του εκλογικού σώματος, η ΔΗΜΑΡ εξαφανίστηκε στο 1,2% και ο ΣΥΡΙΖΑ, ουσιαστικά καθηλωμένος, αδυνατεί να μετατρέψει τη δυσαρέσκεια σε πολιτική ισχύ. Η «συλλογική στρατηγική» παραμένει άγνωστη λέξη την ίδια στιγμή που ο κανονικά εργαζόμενος (με μισθό, ασφάλιση, κ.λπ.), σε μια χώρα που προσβλέπει στην ανάπτυξη ως διέξοδο, αποτελεί δακτυλοδεικτούμενη εξαίρεση, η μαύρη εργασία κερδίζει έδαφος, τα ασφαλιστικά Ταμεία καταρρέουν, η φοροδιαφυγή εξαπλώνεται αντί να περιορίζεται.

Βέβαια, η «επικοινώνηση του κινδύνου» δεν αποτελεί λύση από μόνη της ούτε πανάκεια. Οπως επισημαίνει και ο κ. Γιαννίτσης, «η επικοινώνηση του κινδύνου», ακόμα και όποτε υπήρξε, δεν αρκούσε, είτε γιατί ήταν περιορισμένη, είτε, κυρίως, γιατί ερχόταν αργά, είτε γιατί έστρεφε το πρόβλημα προς άλλες κατευθύνσεις. Ιδεοληψίες, στρεβλώσεις, αμοιβαία εμπιστοσύνη (κράτους - πολίτη) μονίμως τραυματισμένη, συνταγές που όξυναν τις καταστάσεις αντί να τις αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά.

Για άλλη μια φορά, σε συνθήκες, όμως, που ο χρόνος αποτελεί πολυτέλεια, οι προειδοποιήσεις των «μεταρρυθμιστών» δεν εισακούονται, ο υπαρκτός κίνδυνος του πισωγυρίσματος περιγράφεται ως φιλολαϊκή πολιτική. Το λάθος, δηλαδή, αναπαράγεται. Μόνο που αυτή τη φορά κανείς δεν μπορεί να επικαλεστεί τις «αβεβαιότητες» του 2010. Οι λύσεις υπάρχουν και δεν εφαρμόζονται.