ΤΟ «ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ» ΗΠΑ - Ε.Ε. ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΙΣ

Οι παρακολουθήσεις των ΗΠΑ, βάσει αρκετών αποδείξεων, στις μεγάλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και, βάσει λίγων ενδείξεων, στην Ελλάδα προκαλούν δικαιολογημένες αντιδράσεις. Η ισορροπία μεταξύ επιβεβλημένης κρατικής δράσης και προστασίας ατομικών δικαιωμάτων δεν έχει βρεθεί 12 χρόνια μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ και παρά τη θεσμική πρόοδο σε άλλα θέματα της Ε.Ε.

Ωστόσο, οι αθέατες εξελίξεις είναι πολύ διαφορετικές από τη δημόσια εικόνα. Γιατί η καγκελάριος Α. Μέρκελ έχει δίκιο να διαμαρτύρεται για την παγίδευση των τηλεφώνων της στο παρελθόν, αλλά την ενδιαφέρει περισσότερο το μέλλον: γι’ αυτό και από τις αρχές του καλοκαιριού, όταν άρχισαν οι αποκαλύψεις Σνόουντεν, το Βερολίνο προσπαθεί να ελέγξει τις διαβουλεύσεις της Ε.Ε. με τις ΗΠΑ (και) στο θέμα αυτό.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι εμπειρογνώμονες συναντήθηκαν στην Ουάσινγκτον στις 8 Ιουλίου για να εξετάσουν θέματα ασφάλειας και προσωπικών δεδομένων. Ακολούθησε, δύο ημέρες αργότερα, ειδική συνεδρίαση αξιωματούχων της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες, ενώ στις 20 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε, πάλι στην αμερικανική πρωτεύουσα, συνάντηση ομάδας εργασίας των δύο πλευρών. Αν και οι διαβουλεύσεις συνεχίζονται και το περιεχόμενό τους καλύπτεται από πέπλο μυστηρίου, τα στοιχεία που διαρρέουν συγκροτούν την ακόλουθη εικόνα:

Πρώτον, ενώ η Κομισιόν προσπαθεί να καθορίσει με τις ΗΠΑ νέο πλαίσιο συλλογής πληροφοριών, η Ουάσινγκτον της απαντά ότι δεν έχει τέτοιες αρμοδιότητες, γιατί οι μυστικές υπηρεσίες ανήκουν στις χώρες-μέλη της Ε.Ε. Η στάση των ΗΠΑ επιβεβαιώνει το παραδοσιακό ερώτημα του Χ. Κίσιντζερ: «Ποιος είναι ο τηλεφωνικός αριθμός της Ευρώπης, με ποιον από όλους μιλάς εκεί;» Η κυρία Μέρκελ, χωρίς να το ομολογεί, ωφελείται από τη στάση των ΗΠΑ, καθώς η εξουδετέρωση της Κομισιόν δίνει το προβάδισμα στη Γερμανία.

Δεύτερον, αφού η Κομισιόν δεν ελέγχει τις μυστικές υπηρεσίες των μελών της Ε.Ε., δεν μπορεί να απαιτεί ούτε αμοιβαιότητα στην ανταλλαγή πληροφοριών. Παρόμοιες ανταλλαγές γίνονται, με κάθε μέλος, μόνο διμερώς! Αν η Κομισιόν είχε αρμοδιότητα, θα έπρεπε να αποκαλύψει στις ΗΠΑ τα στοιχεία που έχουν οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες για Αμερικανούς πολίτες. Επομένως, η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ προσανατολίζονται σε μια «διπλή» στρατηγική (dual track), που αφενός θα συζητεί τα θεσμικά θέματα με την Κομισιόν και αφετέρου θα χειρίζεται τα πρακτικά ζητήματα με τις υπηρεσίες κάθε χώρας-μέλους. Η Γερμανία δεν πολυενθουσιάζεται ούτε με το «dual track», καθώς προτιμά επαφές των ΗΠΑ μόνον με έξι μεγάλες χώρες της Ε.Ε.

Τρίτον, εν όψει της ελληνικής προεδρίας, ελπίζεται η διαμάχη να μην επηρεάσει τις διαπραγματεύσεις για τη «Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων», την TTIP, που ήδη συζητήθηκε τον Αύγουστο μεταξύ των Μ. Ομπάμα και Α. Σαμαρά. Στο θέμα αυτό η στάση της κυρίας Μέρκελ δεν έχει διευκρινιστεί.

Φυσικά, η «οργή» του Βερολίνου είναι ελαφρώς καθυστερημένη. Τόσα χρόνια δεν είχε πρόβλημα ούτε με τη συμφωνία PNR (ανταλλαγή προσωπικών στοιχείων επιβατών αεροπορικών πτήσεων) ούτε με την TFTP (γνωστή ως Swift) για την παρακολούθηση των εμβασμάτω