† Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ & ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΛΟΥΚΑΣ - 18/10/2013

 

Την 18η Οκτωβρίου η Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη Λουκά του Αποστόλου και Ευαγγελιστού, που υπήρξε το μέγιστο κέρδος του ιεραποστολικού έργου του Απ. Παύλου. Ο μέγας των εθνών Απόστολος σε τρία χωρία αναφέρει με πολλή στοργή και αγάπη τον τρίτο Ευαγγελιστή. Τα χωρία αυτά είναι τα έξης :

α) Κολοσ. δ΄,14 ("ασπάζεται υμάς Λουκάς ο ιατρός ο αγαπητός").

β) Φιλήμ.24 ("Μάρκος, Αρίσταρχος, Δημάς, Λουκάς, οι συνεργοί μου")

γ) Β΄Τιμ. δ΄,11 ("Λουκάς εστί μόνος μετ΄ εμού").

Ο Λουκάς, πού ήταν εθνικός, κατηχήθηκε και φωτίσθηκε απ΄ τον Απ. Παύλο, στον οποίο παρέμεινε αχώριστος σύντροφος . Κατά τον Ευσέβιο (Εκκλ. Ιστορ. ΙΙΙ, IV , 6) ήταν "το γένος των από Αντιοχείας" . Κατά τις υπάρχουσες παραδόσεις ο Λουκάς κήρυξε στη Δαλματία, στη Γαλλία, στην Αφρική, στην Ιταλία, στη Μακεδovία, στην Αχαΐα, στη Βοιωτία . Όπως τονίζει ο Harnack (Χάρνακ), από όλους τους συνοδούς και συνεργάτες του Απ. Παύλου ο Λουκάς ήταν ο πιο μορφωμένος. Ως Έλλην ιατρός συνδύασε Χριστιανισμό και ελληνική επιστήμη. Εκτός από την ιατρική ειδικότητα είχε και γενικότερη ελληνική μόρφωση και συγγραφική ικανότητα. Έγραφε με ευχέρεια και χάρη.

"Η Θεία πρόνοια", λέγει ο Holzner (Χόλτσνερ), μας χάρισε δύο γεμάτες ζωή εικόνες της Εκκλησίας από την περίοδο της ιδρύσεως της. Η μία ζωγραφίστηκε από το χέρι του Παύλου στις επιστολές του, που πάλλονται από ζήλο για αγώνα, η άλλη απ΄ το ήσυχο και σταθερό χέρι του χειρούργου, πού χειριζόταν με την ίδια ευκολία και το νυστέρι και τη γραφίδα. Η Ανατολή και η Ελλάδα έδωσαν μαζί τα καλύτερα δώρα τους : το βάθος και τη φλόγα του προφητικού οραματισμού του Παύλου και τη σαφήνεια και χάρη της σκέψεως του Λουκά Ο Λουκάς, εκτός απ΄ το Ευαγγέλιο του, πού συνέγραψε, αφού από αυτόπτες και αυτήκοους μάρτυρες συγκέντρωσε εξακριβωμένες πληροφορίες, έγραψε και τις "Πράξεις των Αποστόλων", στις οποίες συχνά χρησιμοποιεί το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο και το προσωπικό ημερολόγιό του, που κρατούσε συνοδεύovτας στις οδοιπορίες τον Απ. Παύλο. 

Η διήκουσα έννοια των "Πράξεων των Αποστόλων" είναι ότι η δύναμις του Χριστού και του Αγίου Πνεύματος εκφράζεται ιστορικά στο έργο των Αποστόλων και στη νικηφόρο πορεία του Ευαγγελίου από Ιερουσαλήμ έως τη Ρώμη. Κατά την παράδoσι υπήρξε και ζωγράφος.

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΟΥ ΛΟΥΚΑ ΣΤΗ ΘΗΒΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ: Σύμφωνα μέ τόν Συναξαριστή τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας, ὁ ῞Αγιος Λουκᾶς ὁ Εὐαγγελιστής, πού ἦταν ἑλληνικῆς καταγωγῆς ἀπό τήν ᾿Αντιόχεια τῆς Συρίας καί ἰατρός ἐπιστήμων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ἐτελείωσε τήν ζωήν του μαρτυρικῶς στήν Θήβα τῆς Βοιωτίας (τόν κρέμασαν σέ μιά ἐλιά σύμφωνα μέ τήν πηγή τῆς Πατρολογίας MIGNE Ε.Π. 145,210, Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος, ᾿Εκκλησ. ῾Ιστορία 14ος αἰ.), ὅπου εἶχε ἔλθει νά κηρύξη τό Εὐαγγέλιο, μετά τό Μαρτύριο τοῦ ᾿Αποστ. Παύλου στήν Ρώμη ἐπί Νέρωνος (Εὐσέβιος, ῾Ιστορ. βιβλ. 20).

῾Ο τόπος τοῦ μαρτυρίου τοῦ ῾Αγ. Λουκᾶ κατά τήν παράδοσι, εἶναι τό σημερινό παλαιό νεκροταφεῖο τῶν Θηβῶν (ἀνατολικά τῆς πόλεως), ἡ ἐκκλησία τοῦ ὁποίου ὀνομάζεται ῞Αγ. Λουκᾶς. Μέσα σ᾿ αὐτόν τόν ναό βλέπουμε σήμερα, στό δεξιό μέρος τοῦ ἱεροῦ (διακονικό), τήν ἀρχαία ρωμαϊκή λάρνακα (σαρκοφάγο), ὅπου εἶχε ἐναποτεθῆ τό ἅγιο λείψανο. ῾Ο τάφος αὐτός ἀνήκει στό Β΄ π.Χ. αἰ., ὅταν πολλοί Ρωμαῖοι εἶχαν ἐγκατασταθῆ στήν ῾Ελλάδα, λόγω τῆς ρωμαϊκῆς κατακτήσεως καί ἀνῆκε στή ρωμαϊκή οἰκογένεια Νηδύμου - Ζωσίμου, ὅπου εἷχε ταφῆ καί ὁ μικρός γιός τοῦ Ζωσίμου, Νήδυμος, σύμφωνα μέ τό ἀνέκδοτο ἀρχεῖο τοῦ Ἐπ. Παπαβασιλείου, γραμματέως τῆς Βουλῆς, κατατεθειμένο στήν βιβλιοθήκη τῆς Βουλῆς τῶν ῾Ελλήνων. Οἱ χριστιανοί τῆς Θήβας ἐτοποθέτησαν τό ἅγιο λείψανο τοῦ ῾Αγίου Λουκᾶ σ᾿ αὐτήν τήν λάρνακα "λόγω τιμῆς".

᾿Επί Αὐτοκράτορος Κωνσταντίου (337-361), υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τό ἅγιο λείψανο μετεφέρθη στήν Κωνσταντινούπολι (3 Μαρτίου 357) μέ τήν βοήθεια τοῦ ῾Αγίου ᾿Αρτεμίου Δούκα τῆς Αἰγύπτου καί τοποθετήθηκε κάτω ἀπό τό ἱερό τοῦ Ναοῦ τῶν ῾Αγ. ᾿Αποστόλων, μαζί μέ τά ἅγια λείψανα τῶν ῾Αγίων ᾿Ανδρέου καί Τιμοθέου. Κατά τήν μαρτυρία τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ συγγραφέως Νικηφόρου  Καλλίστου Ξανθοπούλου, τήν ἡμέρα τοῦ μαρτυρίου του ἔπεσε ἀπό τόν οὐρανό ἕνα θαυματουργό ὑγρό ἐπάνω στόν τάφο του, πού θεράπευε τά μάτια. ῾Η θεραπευτική αὐτή δύναμις ἐξέρχεται μέχρι σήμερα ἀπό τήν μαρμάρινη λάρνακα. Τό γεγονός, ὅτι ἡ λάρνακα ἐξακολουθεῖ νά θαυματουργῆ ὕστερα ἀπό τόσους αἰῶνες, εἶναι ἀποδεικτικό στοιχεῖο, ὅτι πρόκειται γιά τόν αὐθεντικό τάφο τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ. 

Τό ἅγιο λείψανο βρίσκεται σήμερα στήν Πάδοβα τῆς ᾿Ιταλίας κοντά στήν Βενετία, ὅπου μετεφέρθη ἀπό τούς Φράγκους κατακτητάς τοῦ Βυζαντίου τό 1204 καί εἶναι τοποθετημένο στήν ἐκκλησία Santa Justina στό κέντρο τῆς πόλεως. Πρέπει, λοιπόν, νά καταστήσωμε γνωστή πανελληνίως τήν ὕπαρξι αὐτοῦ τοῦ μεγάλου προσκυνήματος τῆς ᾿Ορθοδοξίας, πού μπορεῖ νά πάρη καί παγκόσμιες διαστάσεις, λόγω τοῦ ἐνδιαφέροντος τῶν θρησκευομένων τῆς Δύσεως, ὅπως συνέβη καί μέ τούς Φιλίππους τῆς Μακεδονίας καί τήν Πάτμο. Τό ἴδιο δέ πρέπει νά κάνωμε καί γιά τήν Πάτρα (μαρτύριο ῾Αγ. ᾿Ανδρέου) καί γιά τήν Νικόπολι Πρεβέζης (Τιτ.3,12), ὅπου ὁ ᾿Απ.Παῦλος πέρασε ἕνα χειμῶνα καί ὅπου σήμερα ὑπάρχουν δάπεδα ψηφιδωτά βασιλικῶν τοῦ 5ου μ.Χ. αἰ. (τά καλύτερα διατηρημένα ὅλης τῆς Βαλκανικῆς).Τό μνημονευθέν κείμενο τῆς ᾿Εκκλησιαστικῆς ῾Ιστορίας τοῦ Νικηφόρου.

"Λουκᾶς δ᾿ ἐξ ᾿Αντιοχείας εἷλκε τό γένος ἥτις κατά τήν Κοίλην κεῖται Συρίαν, τέχνῃ μέν ἰατρός, ἄκρως δέ τήν ζωγράφου τέχνην ἐξεπιστάμενος. Θήβαις δ᾿ ἐν ἑπταπύλοις τῷ θεσπεσίῳ περιτυχών Παύλῳ, τήν πατρώαν πλάνην ἀπείπατο Χριστῷ προσιών. ᾿Αντί δέ σωμάτων τήν τῶν ψυχῶν ἠλλάξατο θεραπείαν. Καί δή τό κατ᾿ αὐτόν Εὐαγγέλιον συνεγράψατο Παύλου ὑπαγορεύσαντος. ῾Ωσαύτως δέ καί τάς τῶν ᾿Αποστόλων Πράξεις. Συνδιαγαγών δ᾿ ἐν Ρώμῃ τῷ Παύλῳ, ἐπανήκει τῇ ῾Ελλάδι αὖθις. Πολλούς δέ τῷ φωτί τῆς θείας γνώσεως ποδηγήσας, ὑπό τῶν ἀθετούντων τόν Θείον Λόγον, ἐπί καρποφόρου ἐλαίας ἀναρτηθείς, οὐ γάρ ἦν ξύλον ξηρόν ὥστε εἰς σταυρόν διασκευασθῆναι, τῷ Θεῷ τήν ψυχήν παρατίθησιν, ὀγδοήκοντα ἐτῶν γενόμενος, ὡς φασίν. 

῞Οπου δέ τό σῶμα αὐτοῦ κατετέθη μεταξύ μνημείων πολλῶν, προσευχῇ τῶν πιστῶν καταμηνύεται. Κολλύρια γάρ ἰατρικά ὁ Θεός ὖσεν ἄνωθεν τοῦ θείου αὐτοῦ μνήματος, εἰς σύμβολον οἶμαι, τῆς αὐτοῦ ἰατρείας. ᾿Εξ οὗ καί γνώριμος ὁ τάφος τοῖς αὐτοῦ πᾶσι καθίστατο. Φασί δέ αὐτόν πρώτιστον τήν τε Χριστοῦ εἰκόνα καί τῆς αὐτόν θεοπρεπῶς τεκούσης, ἔτι δέ καί τῶν κορυφαίων ἀποστόλων, διά ζωγραφικῆς ἱστορίσαι τέχνης, κἀντεῦθεν εἰς πᾶσαν τήν οἰκουμένην τό τοιοῦτον εὐσεβές καί πάντιμον ἔργον ἐξενεχθεῖναι.  

Τό γε μήν αἰδοῦς ἁπάσης ἄξιον τό ἱερόν αὐτοῦ λείψανον Κωνστάντιος, ὁ τοῦ Μ. Κωνσταντίνου υἱός, δι᾿ ᾿Αρτεμίου τοῦ μεγίστου μάρτυρος ἐκ Θηβῶν μετακομισάμενος, ὡσαύτως δέ καί τό τοῦ πρωτοκλήτου ᾿Ανδρέου ἐκ Πατρῶν τῆς ᾿Αχαΐας, ἔτι δέ καί ἐκ τῆς ἐν ᾿Ασίᾳ ᾿Εφέσου Τιμοθέου τοῦ ᾿Αποστόλου, ἐν τῇ ἐπωνύμῳ τοῦ πατρός αὐτοῦ πόλει, τῷ τῶν ἱερῶν ᾿Αποστόλων σηκῷ σεβασμίως κατέθετο" (MIGNE Ε.Π. 145,210).