ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ

 

Ο Θεός είναι τριαδικός

Ο Θεός, ως άπειρος και υπερτέλειος και αναλλοίωτος που είναι , είναι ένας, ένας και μόνος Θεός, διότι είναι αδύνατο να υπάρχουν δύο ή περισσότερα άπειρα και υπερτέλεια. Το ενιαίο, λοιπόν, της Θεότητας είναι βάση και αρχή όλων των περί Θεού αληθειών και διδαγμάτων. Κατά τη διδασκαλία όμως της Αγίας Γραφής και την πίστη της Αγίας μας Ορθοδόξου Εκκλησίας ο ένας Θεός είναι τριαδικός, Αγία Τριάδα, Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα.  Τούτο δεν σημαίνει ότι είναι τρεις Θεοί, αλλά ένας Θεός. Ένας Θεός με τρεις υποστάσεις.

Ένας Θεός σε τρία πρόσωπα διακρινόμενος, και κάθε πρόσωπο, ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα, είναι ο όλος Θεός και όχι μέρος της μιας Θεότητας. Όλος Θεός ο Πατήρ, όλος Θεός ο Υιός, όλος Θεός το Άγιο Πνεύμα. «Μονάς κατά τήν ενιαίαν καί αδιαίρετον ουσίαν αυτού. Τριάς δέ κατά τάς υποστάσεις τάς διακρινομένας αλλήλων… αχωρίστως όμως συνηνωμένας καί αδιαιρέτους ούσας καί μίαν καί τάς τρεις εχούσας ουσίαν τε καί ενέργειαν».

Ο Θεός είναι Μονάδα, ένας κατά την ενιαία και αδιαίρετη ουσία του. Ο Θεός είναι Τριάδα, η Αγία Τριάδα, ως προς τα πρόσωπα και τις υποστάσεις, που διακρίνονται η μία από την άλλη, το ένα πρόσωπο από το άλλο. Αλλά πάλι και τα τρία πρόσωπα της Θεότητας είναι αχώριστα ενωμένα μεταξύ τους και αδιαίρετα και έχουν και τα τρία την ίδια, μία και την αυτή ουσία και φύση και ενέργεια. Την ίδια γνώμη έχουν και την ίδια απόφαση παίρνουν και στην ίδια ενέργεια και πράξη προβαίνουν και τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδας.  

Όπως ψάλλει και η αγία μας Εκκλησία: «Τρεις υποστάσεις υμνούμεν θεαρχικάς, ενιαίας φύσεως, απαράλλακτον μορφήν». Είναι λοιπόν Μονάδα σε Τριάδα και Τριάδα σε Μονάδα. Και Θεός ο Πατήρ, Θεός ο Υιός, Θεός και το Άγιο Πνεύμα. Παντοδύναμος ο Πατήρ, παντοδύναμος ο Υιός, παντοδύναμο και το Άγιο Πνεύμα.

   

Σύμφωνα με αυτά έχουμε και λέμε τακτικά και τη σύντομη και τόσο περιεκτική προσευχή·«Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος, ελέησον ημάς», η και διαφορετικά· «Άγιος ο Θεός ο Πατήρ ο άναρχος, Άγιος Ισχυρός ο Υιός ο συνάναρχος, Άγιος Αθάνατος το Παράκλητον Πνεύμα. Τριάς Αγία, δόξα Σοι». Και προσκυνούμε «Πατέρα, Υιόν καί Άγιον Πνεύμα, Τριάδα ομούσιον καί αχώριστον». Το δόγμα τούτο της Αγίας Τριάδας είναι «το κεφάλαιο της πίστεως», κατά το θεολόγο Γρηγόριο.

Και έχουν μεν και τα τρία πρόσωπα τις ίδιες ιδιότητες και όλο τον ακένωτο πλούτο και θησαυρό της Θεότητας, όπως είπαμε προηγουμένως. Αλλά κάθε πρόσωπο έχει και το ιδιάζον ως διακριτικό σε Αυτό γνώρισμα υποστατικό ιδίωμα.

Δηλαδή, ο Πατήρ είναι αγέννητος.  

Ο Υιός γεννητός.

Το Άγιο Πνεύμα εκπορευτό.

Και τούτο θα πει, ότι ο Πατήρ γεννά τον Υιό από την ουσία του αϊδίως, αχρόνως και ανερμηνεύτως.

Ο Υιός γεννάται από τον Πατέρα και το Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα και πέμπεται διά του Υιού στον κόσμο. Και όλα τα έργα του Θεού, τα έργα της δημιουργίας, τα έργα της αναπλάσεως και αναδημιουργίας και σωτηρίας του ανθρώπου ενεργούνται και από τα τρία πρόσωπα της Θεότητας.

Ο Πατήρ αποφασίζει, ο Υιός πραγματοποιεί και το Πνεύμα τελειοποιεί όλα τα έργα.Έτσι «ο Πατήρ διά του Υιού εν Πνεύματι Αγίω τά πάντα ποιεί» Έτσι η ενότητα της Αγίας Τριάδας εννοείται και «εις Θεός εν τη Εκκλησία κηρύττεται», «ο επί πάντων καί διά πάντων καί εν πάσιν»· «επί πάντων μέν ως Πατήρ, ως αρχή καί πηγή (των έργων)· «διά πάντων» δέ διά του Λόγου· «εν πάσι» δέ εν τω Πνεύματι τω Αγίω» 

Το ιερό και άγιο τούτο περί Τριαδικού Θεού δόγμα σε καμία άλλη μονοθεϊστική θρησκεία δεν υπάρχει παρά μόνο στο Χριστιανισμό, στον οποίο, όπως είπαμε, είναι το θεμέλιο και η βάση και η πηγή όλων των απορρήτων της αγιότατης Πίστης αληθειών και δογμάτων.

Και βέβαια η αλήθεια του Τριαδικού Θεού υπονοείται στην Παλαιά Διαθήκη και μάλιστα στα χωρία που αναφέρονται στη δημιουργία του ανθρώπου, την πτώση και τη σύγχυση των γλωσσών στην περίπτωση του πύργου της Βαβέλ. Εκεί παρουσιάζεται ο Θεός μιλώντας στον πληθυντικό και σαν να έχει διάλογο με άλλα πρόσωπα. Λέει π.χ.«ποιήσωμεν άνθρωπον κατ’ εικόνα ημετέραν…».- «Ιδού Αδάμ γέγονεν ως εις εξ ημών». - «Δεύτε καί καταβάντες συγχέωμεν αυτών εκεί τήν γλώσσαν».

Αυτά τα χωρία, καθώς και άλλα, ο τρισάγιος ύμνος του προφήτη Ησαΐα, όπου τρεις φορές επαναλαμβάνεται το «Άγιος, Άγιος, Άγιος Κύριος Σαββαώθ», υπονοούν βέβαια το τριαδικό της Θεότητας. Ήταν όμως αδύνατο να το συλλάβει τούτο η ανθρώπινη διάνοια και σκέψη, αν το μεγάλο φως της θείας Αποκαλύψεως της Καινής Διαθήκης δεν ερχόταν να διαλευκάνει το μεγάλο θέμα και να μιλήσει σαφώς περί Αγίας Τριάδας.   

Έτσι ο Κύριος, όταν μετά την Ανάστασή του αποστέλλει τους Αποστόλους στο κήρυγμα, τους δίνει την παραγγελία να βαπτίζουν όσους πιστεύουν «εις τό όνομα του Πατρός καί του Υιού καί του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. κη΄ 19).

Ο απόστολος Παύλος εύχεται να είναι μαζί με τους Χριστιανούς «η χάρις του Κυρίου  Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και η κοινωνία του  Αγίου Πνεύματος» (Β΄ Κορινθ. ιγ΄ 13).

  

Ο ευαγγελιστής Ιωάννης βεβαιώνει, ότι «τρεις είσιν οι μαρτυρούντες εν τω ουρανώ, ο Πατήρ, ο Λόγος και το  Άγιον Πνεύμα, και ούτοι οι τρεις εν είσι» (Α΄ Ιωάν. ε΄ 7).

Και πολλές άλλες μαρτυρίες περί της τριαδικής Θεότητας, δηλαδή περί της Αγίας Τριάδας, υπάρχουν στα θεόπνευστα ιερά βιβλία της Καινής Διαθήκης, τα οποία ο ευλαβής αναγνώστης τα βρίσκει, όταν τη μελετά με προσοχή, και τα εννοεί με το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, όταν με πίστη τον ζητεί. Περί Αγίας Τριάδας καταχωρούμε εδώ το θαυμάσιο Δοξαστικό της Πεντηκοστής, το οποίο είναι θεολογικότατο και το οποίο σε λίγες γραμμές περικλείει όλο το άρρητο και ανέκφραστο δόγμα περί του Τριαδικού Θεού.

«Δεύτε, λαοί, τήν τρισυπόστατον Θεότητα προσκυνήσωμεν, Υιόν εν τω Πατρί σύν Αγίω Πνεύματι· Πατήρ γάρ αχρόνως εγέννησεν Υιόν συναΐδον καί σύνθρονον, καί Πνεύμα Άγιον ην εν τω Πατρί σύν Υιώ δοξαζόμενον. Μία δύναμις, μία ουσία, μία θεότης, ην προσκυνούντες πάντες λέγομεν· Άγιος ο Θεός, ο τά πάντα δημιουργήσας δι’ Υιού συνεργεία του Αγίου Πνεύματος. Άγιος Ισχυρός, δι’ ου τόν Πατέρα εγνώκαμεν καί τό Πνεύμα τό Άγιον επεδήμησεν εν κόσμω· Άγιος Αθάνατος, τό Παράκλητον Πνεύμα, τό εκ του Πατρός εκπορευόμενον καί εν Υιώ αναπαυόμενον. Τριάς Αγία, δόξα σοι».