Η ΕΥΡΩΖΩΝΗ ΤΟ 2013

 

Οι οικονομίες της ευρωζώνης παρουσιάζουν έντονες ενδείξεις κόπωσης υπό το βάρος της κρίσης χρέους και της ύφεσης. Η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα που παρατηρούνται στην ευρωζώνη θα διατηρηθούν και το 2013. Οι προβλέψεις (ΟΟΣΑ, 2012) εκτιμούν ότι το ΑΕΠ στην ευρωζώνη μετά τη συρρίκνωσή του κατά -0,4% το 2012 θα συνεχίσει κατά -0,1% το 2013, χωρίς να μπορεί να αποκλεισθεί ο κίνδυνος μεγαλύτερης συρρίκνωσης τα επόμενα χρόνια εάν δεν ασκηθούν άμεσα και ορθά μέτρα χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής.

Στην περίπτωση αυτή, η ευρωζώνη μετεξελίσσεται σε μεγαλύτερη απειλή για τη διεθνή οικονομία, ως αποτέλεσμα των δραστικών περικοπών των δημόσιων και κοινωνικών δαπανών. Πράγματι, μείωση των ρυθμών ανάπτυξης αναμένεται το 2013, εκτός από την Ελλάδα (-4,5%), να σημειωθεί στην Ισπανία (-1,4%), στην Ιταλία (-1%) και στην Πορτογαλία (-1,8%) (ΟΟΣΑ, 2012). Παράλληλα, η ανεργία στην ευρωζώνη εκτιμάται ότι θα υπερβεί το 12% (19 εκατ. άνεργοι), με σημαντικότερα τα επίπεδα της ανεργίας στις μεσογειακές χώρες.

Συγκεκριμένα, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Κύπρος, η Σλοβενία, η Ισπανία και η Ιταλία έχουν συνολικά (2012) 10,9 εκατ. ανέργους, δηλαδή διπλάσιους σε σύγκριση με αυτούς του 2008. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει για το 2013 αύξηση της ανεργίας στις προαναφερόμενες χώρες κατά 600.000 άτομα. Επιπλέον, το υψηλό επίπεδο της μακροχρόνιας ανεργίας (ανεργία πλέον των 12 μηνών -62,6%, γ' τρίμηνο 2012, Ελλάδα) στις προαναφερόμενες χώρες συμβάλλει στην αποειδίκευση του εγχώριου εργατικού δυναμικού, δεδομένου ότι τροφοδοτείται η παρατηρούμενη μετανάστευση εξειδικευμένου δυναμικού προς τις βόρειες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, την Αυστραλία, τις ΗΠΑ κ.α.

Ωστόσο, μέχρι σήμερα η ευρωζώνη με την ασκούμενη περιοριστική πολιτική δεν διαθέτει ικανοποιητική ρευστότητα προκειμένου να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την ύφεση, την ανεργία και την κρίση χρέους των κρατών-μελών της, με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να θεωρούν ότι «η κρίση χρέους στην ευρωζώνη εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για την αμερικανική οικονομία, η οποία μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με θυελλώδεις ανέμους».

Παρά τις ανησυχητικές αυτές επισημάνσεις, οι ΗΠΑ εκτιμούν ότι «οι Ευρωπαίοι δεν θα αφήσουν το ευρώ να διαλυθεί, αλλά θα λάβουν έγκαιρα αποφασιστικά μέτρα», με την ενεργό παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και των μηχανισμών «διάσωσης», προκειμένου να μειωθεί το επιτόκιο δανεισμού της ΕΚΤ κατά 25 μονάδες βάσης από το τρέχον 0,75%, καθώς και με την έναρξη του προγράμματος αγοράς κρατικών ομολόγων.  Παράλληλα, οι εξελίξεις που έχουν σημειωθεί στην ευρωζώνη όσον αφορά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και την ιδιωτική κατανάλωση την περίοδο 2009-2011, αποδεικνύουν τις έντονες ανισότητες μέχρι το 2009 μεταξύ των κρατών-μελών, οι οποίες διευρύνθηκαν ακόμη περισσότερο με τη σοβαρή συρρίκνωση των οικονομιών, ιδιαίτερα των μεσογειακών χωρών.

Από την άποψη αυτή αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat (2012), ενώ το 1995 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας βρισκόταν στο 84% του μέσου κοινοτικού όρου, ύστερα από 15 χρόνια έφτασε το 94% και το 2011 μειώθηκε στο 79% του μέσου κοινοτικού όρου, γεγονός που σημαίνει ότι η ύφεση της περιόδου 2009-2011 υπονόμευσε 20 έτη σύγκλισης της Ελλάδας προς την ΕΕ. Το ίδιο παρατηρείται με την πραγματική ιδιωτική κατανάλωση, η οποία ενώ το 2009 στην Ελλάδα είχε φθάσει το 104% του μέσου κοινοτικού όρου, δύο έτη αργότερα (2011) είχε μειωθεί στο 91%, δηλαδή στη 15η θέση της ΕΕ-27. Αντίθετα, την περίοδο 2009-2011 η Γερμανία αύξησε τη διαφορά της από τη Γαλλία και ακόμη περισσότερο από την Ιταλία και την Ισπανία.

Κατά συνέπεια, αυτό που απαιτείται σήμερα στην ευρωζώνη προκειμένου να αποφευχθεί ο εγκλωβισμός της σε ένα νέο φαύλο κύκλο ύφεσης δεν είναι η παράταση της πολιτικής της «εσωτερικής υποτίμησης» το 2013 αλλά η σημαντική απομείωση του χρέους, η ενίσχυση της ρευστότητας των οικονομιών της, η ουσιαστική αναδιανομή του εισοδήματος, η αποκατάσταση της απορρυθμισμένης αγοράς εργασίας με τη διαμόρφωση μιας νέας εργασιακής και κοινωνικής συνθήκης ρύθμισης της αγοράς εργασίας και των εργασιακών σχέσεων και η τεχνολογική και καινοτομική ανασυγκρότηση της παραγωγικής βάσης της ευρωπαϊκής οικονομίας.