ΘΑ ΕΥΗΜΕΡΟΥΝ ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ;

Οι περισσότεροι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι από το τέλος του 2013 η οικονομία θα αρχίσει να ανακάμπτει. Η ανεργία, ωστόσο, όλα δείχνουν ότι θα αυξηθεί κι άλλο. Χθες ανακοινώθηκε ότι τον Σεπτέμβριο έφτασε το 26,8% - οι άνεργοι έφτασαν ήδη τους 1.345.000! Είμαστε άραγε καταδικασμένοι να περάσουμε σε μια οικονομία όπου οι αριθμοί θα ευημερούν και οι άνθρωποι θα δυστυχούν; Είναι πολύ πιθανόν, και μάλιστα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Από το ξεκίνημα της κρίσης έχουν χαθεί πάνω από 700.000 θέσεις εργασίας. Από αυτές, ένα μεγάλο μέρος χάθηκε οριστικά και δεν πρόκειται να δημιουργηθούν ξανά.

Για παράδειγμα, στο εμπόριο μεγάλο μέρος της απασχόλησης είχε σχέση με τις εισαγωγές που είχαν φτάσει στα 16 δισεκατομμύρια ευρώ. Σήμερα είναι 9 δισεκατομμύρια και δεν προβλέπεται να επιστρέψουν στα προηγούμενα επίπεδα - ούτε άλλωστε είναι επιθυμητό καθώς η οικονομία δεν μπορεί να επιστρέψει στην εποχή που ζούσαμε με δανεικά. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τις κατασκευές, όπου έχουν χαθεί κοντά στις 200.000 θέσεις εργασίας. Με 200.000 ακίνητα απούλητα ωστόσο, με μείωση των εισοδημάτων πάνω από 20% και την αύξηση στον φόρο δεν προβλέπεται, στα αμέσως προσεχή χρόνια τουλάχιστον, να επανέλθει ο τομέας στις προηγούμενες δόξες του. Αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει είναι ότι στην Ελλάδα αλλάζει το παραγωγικό μοντέλο. Χάνονται θέσεις εργασίας από δραστηριότητες ας τις πούμε μη παραγωγικές, με την έννοια ότι δεν μπορούσαν να υποστηριχθούν από τις πραγματικές δυνατότητες της οικονομίας.

Την ίδια στιγμή ωστόσο δεν δημιουργούνται θέσεις εργασίας σε νέους ανταγωνιστικούς κλάδους, καθώς κάτι τέτοιο απαιτεί χρόνο και προϋποθέτει νέες επενδύσεις. Η κατάσταση θα βελτιωθεί κάπως από την αύξηση των εξαγωγών, οι ρυθμοί ανάπτυξης ωστόσο που απαιτούνται για να απορροφηθούν οι άνεργοι είναι πολύ υψηλότεροι από αυτούς που ρεαλιστικά μπορούμε να περιμένουμε. Σε πρόσφατο άρθρο του ένας Ελληνας οικονομικός αναλυτής, ο κ. Γιάννης Μουζάκης, εξέφρασε την εκτίμηση ότι ο φυσικός ρυθμός της ανεργίας στην Ελλάδα -αυτός δηλαδή που θα αντιστοιχεί στις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας μετά την κρίση- μπορεί να φτάσει στο 15%!

Επισημαίνει δε τον πρόσθετο κίνδυνο τα πιο δυναμικά στοιχεία του εργατικού δυναμικού να αποχωρήσουν -το 2012 πάνω από 120.000 Ελληνες βρήκαν δουλειά στη Γερμανία- κι όταν επιστρέψουμε στην ανάπτυξη να λείπει το απαραίτητο εργατικό δυναμικό για τους τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας. Να παγιδευτούμε δηλαδή στον φαύλο κύκλο χαμηλές αμοιβές - χαμηλή παραγωγικότητα. Ακόμη και αν αυτές οι εκτιμήσεις είναι περισσότερο απαισιόδοξες από ό,τι δικαιολογείται, στο οικονομικό επιτελείο αναγνωρίζουν ότι η μείωση της ανεργίας θα πάρει πολύ χρόνο και επισημαίνουν ότι στην Ισπανία που παρουσίαζε ανάλογο πρόβλημα στα μέσα του ΄90 χρειάστηκε πάνω από μία πενταετία για να πλησιάσει η ανεργία το 10%.

Το πρόβλημα, μάλιστα, είναι ανεξάρτητο από τις απόψεις που μπορεί να έχει κανείς για το Μνημόνιο ή τη λιτότητα. Αφορά το καινούργιο παραγωγικό μοντέλο που έχει ανάγκη η χώρα. Κι ασφαλώς πρέπει να κινητοποιηθούν όλες οι δυνάμεις της κοινωνίας, να αναζητήσουμε νέα σχήματα χρηματοδότησης και μικρής κλίμακας επιχειρηματικότητα -π.χ. συνεταιριστικά ή συνεργατικά- ώστε να αξιοποιηθεί το ανθρώπινο δυναμικό. Η πραγματική απάντηση ωστόσο βρίσκεται στην προσέλκυση επενδύσεων. Κι αν οι πολιτικοί μας πράγματι θέλουν να βοηθήσουν, τότε θα είχαν από καιρό συμφωνήσει σε μια εθνική στρατηγική αντί και γι΄ αυτό το θέμα να επιδίδονται σε στείρες καταγγελίες και απειλές για ειδικά δικαστήρια!