ΤΡΙΩΔΙΟ ΚΑΤΑΝΥΚΤΙΚΟ

Αγαπητοί επισκέπται του blog,

Από σήμερα εισερχόμαστε στο στάδιο του Τριωδίου.

Tριώδιο ονομάζεται ή  κινητή περίοδος τού  εκκλησιαστικού έτους πού άρχεται κατά τόν εσπερινό της Κυριακής τού Τελώνου καί Φαρισαίου καί περαίνεται κατά τόν εσπερινό του Μ. Σαββάτου. Ή εν λόγω εκκλησιαστική περίοδος λαμβάνει τήν ονομασία της άπό τό ομώνυμο λειτουργικό βιβλίο, του οποίου τά ίερά γράμματα ψάλλονται επ' εκκλησίαις κατ' αυτήν.

Τό βιβλίο Τριώδιο ονομάζεται έτσι, διότι κατά τίς ίερές ακολουθίες τοΰ όρθρου τής συγκεκριμένης περιόδου άντί των εννέα ωδών των κανόνων ψάλλονται μόνο 3, ή η', ή θ' καί μία άπό τίς προηγούμενες κατά τή σειρά τών ήμερών.

Ή περίοδος του Τριωδίου περιλαμβάνει δέκα Κυριακές, οί όποιες σταδιακά μας προετοιμάζουν νά βιώσουμε τήν εορτή του Πάσχα σέ όλο τό πνευματικό της μεγαλείο. Πρίν τήν έναρξη του εσπερινού τής Κυριακής τοΰ Τελώνου καί Φαρισαίου, τό απόγευμα τού Σαββάτου, σύμφωνα μέ όσα όρίζει ή εκκλησιαστική τάξη, ό πρωτοψάλτης αναλαμβάνει μέ τήν προσήκουσα ίεροπρέπεια τό βιβλίο του Τριωδίου, πού προηγουμένως έχει τοποθετηθεί μπροστά στήν εικόνα του Χριστού στό τέμπλο καί τό μεταφέρει στό αναλόγιο προκειμένου νά αναπέμπουν πρός τόν Θεό ύμνοι καί ωδές πνευματικές.

Κάθε εβδομάδα του Τριωδίου άποτελεί σταθμό, ό όποίος προβάλλει τόσο τίς άρετές τής πνευματικής ζωής όσο καί αγίες προσωπικότητες, πού διακρίθηκαν στόν πνευματικό στίβο. Κατά τήν πρώτη Κυριακή του Τριωδίου, ή Εκκλησία μας διδάσκει τήν παραβολή του Τελώνου καί Φαρισαίου (Λουκ. 18,10-14).Ή ειλικρινής ταπείνωση του τελώνη άντιδιαστέλλεται πρός τήν δαιμονική έπαρση του φαινομενικά δικαίου φαρισαίου, καυτηριάζοντας τό πάθος τής υπερηφάνειας.

Ή επομένη Κυριακή, του άσώτου υιού (Λουκ. 15,11-32), μας άποκαλύπτει τό δυσθεώρητο ύψος τής πατρικής άγάπης του Θεού, επαινεί τή σωτήρια μετάνοια του άσώτου καί μας προβληματίζει μέ τήν ψυχική άκαμψία του κατά κόσμον καλού πρωτοτόκου υιού τής παραβολής. Άκολουθεί ή Κυριακή τών Απόκρεω (τελευταία ήμέρα πού καταλύεται τό κρέας πρίν τό Πάσχα), όπότε μας συγκλονίζει ή παραβολή τής τελικής Κρίσεως (Μτθ 25, 31-46).

Ό φιλάνθρωπος Κριτής κρίνει τόν κάθε άνθρωπο μέ κριτήριο τήν άγάπη του (ή τήν έλλειψή της) πρός τόν πλησίον. Ή Βασιλεία του Θεού κατακτάται άπό αυτούς, πού κατά τόν επίγειο βίο τους εξήλθαν άπό τό «εγώ» τους τηρώντας τήν καινή εντολή τής άγάπης. Ή τελευταία Κυριακή πρίν τήν Μ. Τεσσαρακοστή (τής Τυρινής) μας θυμίζει τήν τραγική μας πτώση, τήν διακοπή τής κοινωνίας μας μέ τόν Θεό καί μας προκαλεί στήν κατάκτηση της ζωοποιού αυτής κοινωνίας.

Ή ευαγγελική περικοπή (Μτθ 16,14-21) μας διδάσκει τήν άνεξικακία, τήν κατά Χριστόν φιλανθρωπία, νηστεία καί προσευχή, καθώς καί τόν πλούτο τών άρετών.

Ή πρώτη άπό τίς έξι Κυριακές τής Μεγάλης Τεσσαρακοστής

(Κυριακή της Όρθοδοξίας) προβάλλει τή νίκη τής άλήθειας έναντι τής πλάνης τών αίρέσεων. Μέ τήν άναστήλωση τών Ιερών Εικόνων, παρά τή μακρά είκονομαχική έριδα, ή Έκκλησία ώς θεματοφύλακας τής άλήθειας άποδεικνύει ότι δέν κάμπτεται άπό τίς επιθέσεις τού άντικειμένου, όσο σφοδρές κι άν παρουσιάζονται κατά καιρούς.

Ή δεύτερη Κυριακή τών νηστειών κοσμείται άπό τήν ίερά μορφή του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά , αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης. Ό άγιος Γρηγόριος υπήρξε σπουδαίος θεολόγος του 14ου αιώνος καί κορυφαίος διδάσκαλος τής μυστικής νηπτικής θεολογίας. Τό μέσο τής Μ. Τεσσαρακοστής καθαγιάζεται άπό τόν Τίμιο Σταυρό, τόν όποίο καί προσκυνούμε τήν τρίτη Κυριακή τών Νηστειών, τής Σταυροπροσκυνήσεως,   προκειμένου   να ενδυναμωθούμε στόν πνευματικό μας άγώνα καί επαξίως νά φθάσουμε στήν προσκύνηση της λαμπροφόρου Άναστάσεως.

Τήν τετάρτη Κυριακή τής Μ. Τεσσαρακοστής ή Έκκλησία τιμά έναν όσιο τού 6ου αιώνος, τόν άγιο Ιωάννη τόν Σιναΐτη, συγγραφέα τής Κλίμακος. Στό βιβλίο Κλίμαξ, σέ τριάντα λόγους ό όσιος πραγματεύεται ισάριθμες άρετές, οί όποιες σάν σκαλοπάτια οδηγούν σταδιακά τόν αγωνιζόμενο πιστό στή θέωση. Ένα σπουδαίο παράδειγμα μετανοίας προβάλλεται τήν προτελευταία, πέμπτη Κυριακή τών Νηστειών. Ή όσία Μαρία ή Αίγυπτία, πρώην αμαρτωλή, πού έπί σαρανταεπτά ολόκληρα χρόνια βίωσε στήν έρημο τήν μετάνοια, παρακινεί τόν καθένα μας νά μιμηθεί τή σωτήρια μεταστροφή της καί νά βαδίσει τήν όδό πού όδηγεί στή Ζωή.

Ή Κυριακή τών Βαΐων μας προσκαλεί νά συνοδεύσουμε τόν θριαμβικά εισερχόμενο στήν αγία πόλη καί όδεύοντα πρός τό πάθος Κύριό μας. Ακολουθεί ή Μεγάλη Εβδομάδα τών Παθών, καί πού αποτελεί τό τελευταίο καί σπουδαιότερο μέρος του Τριωδίου. Τό κατανυκτικό Τριώδιο πού άκροθιγώς περιγράψαμε άνωτέρω, άκολουθεί ένα άλλο Τριώδιο, τό χαρμόσυνο, γνωστότερο ώς Πεντηκοστάριο, πού μέχρι τό τέλος τών κινητών έορτών του εκκλησιαστικού έτους, τήν Κυριακή τών Αγίων Πάντων, πανηγυρίζει τήν Ανάσταση του Χριστού.

Τό Τριώδιο παρέχει πολλές καί ώραίες λατρευτικές ευκαιρίες στόν πιστό Χριστιανό, πού επιθυμεί νά προετοιμαστεί πνευματικά προκειμένου νά βιώσει όσο τό δυνατόν εντονώτερα καί γνησιώτερα τή χαρά του Πάσχα. Οί κατανυκτικοί εσπερινοί, τό μεγάλο άπόδειπνο, οί θείες λειτουργίες τοΰ Μ. Βασιλείου καί οί Λειτουργίες τών προηγιασμένων Τιμίων Δώρων, ό Μεγάλος Κανόνας καί ό Ακάθιστος Ύμνος άποφορτίζουν τήν ψυχή άπό τίς βιωτικές μέριμνες και τήν κάνουν νά γευθεί πνευματικές καταστάσεις.

Έκ τών άνωτέρω συνάγεται (καί πρέπει νά επισημανθεί) ότι ή περίοδος του κατανυκτικού Τριωδίου καμμία σχέση δέν έχει μέ τίς βακχικού χαρακτήρα καρναβαλικές εκδηλώσεις, πού κατά τόπους διοργανώνονται. Είθε μέ τήν χάρη του Τριαδικού μας Θεού, νά διεξέλθουμε «εν επιγνώσει καί μετανοία» τήν περίοδο του κατανυκτικού Τριωδίου καί άφου προσκυνήσουμε τά φρικτά πάθη πνευματικά    άνακαινισμένοι,    να λουσθούμε στό φώς τής λαμπροφόρου Άναστάσεως.