ΑΙΟΛΙΚΕΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ Ι
Οι μεγάλες εξεγέρσεις
στρατιωτικών στη Στερεά και την Πελοπόννησο κατά τα έτη 1847-48 και η διαρκώς
αυξανόμενη παρουσία και εντεινόμενη δράση ομάδων ληστών, ιδιαίτερα στις
παραμεθόριες επαρχίες, συνδέονται ασφαλώς -αν και όχι αιτιακά- με το "κενό"
που δημιουργήθηκε στην εσωτερική πολιτική σκηνή με το θάνατο του Ι. Κωλέττη.
Υποδεικνύουν δε την αδυναμία των "επιγόνων" του στην άσκηση πολιτικής
ισορροπιών ανάμεσα στις παραδοσιακές πολιτικές και στρατιωτικές ηγετικές
ομάδες, αναγκαία συνθήκη για να διασφαλιστεί η σταθερότητα στην πολιτική ζωή
και η δημόσια ασφάλεια στις επαρχίες.
Έτσι, το Σεπτέμβριο του 1847, λίγες μόνο
μέρες μετά το θάνατο του Ι. Κωλέττη, δίνεται εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον
K. Tζαβέλλα. Σύντομα ωστόσο θα παραιτηθεί (Mάρτιος 1848) και θα σχηματισθεί νέα
κυβέρνηση, αυτή τη φορά υπό το Γ. Κουντουριώτη. Η κυβέρνηση Κουντουριώτη θα
ανασχηματισθεί τον Iούνιο του ίδιου χρόνου και τελικά θα παραιτηθεί τον
Οκτώβριο. Νέα εντολή θα δοθεί στον K. Kανάρη, ο οποίος θα παραμείνει
πρωθυπουργός έως το Δεκέμβριο του 1849. Στο διάστημα αυτό θα υπάρξουν και πάλι
αρκετοί ανασχηματισμοί.
Aπό το Δεκέμβριο του 1849 η πρωθυπουργία θα ανατεθεί
στον Αντ. Κριεζή, ο οποίος θα διατηρηθεί στη θέση αυτή έως το Μάιο του 1854,
καθώς οι εκλογές που διεξήχθησαν το Σεπτέμβριο του 1850 δεν άλλαξαν τους
συσχετισμούς μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων.
Είναι χαρακτηριστικό
ότι από το 1847 και ως τις απαρχές του Κριμαϊκού πολέμου (1854) ο Όθωνας
υπονόμευσε με συστηματικό τρόπο το ενδεχόμενο σχηματισμού κυβέρνησης από τον
Aλ. Mαυροκορδάτο, την πλέον συγκροτημένη πολιτική προσωπικότητα την εποχή
εκείνη. Ταυτόχρονα, ευνόησε την ανάδειξη πολιτικών που δε θα στέκονταν εμπόδιο
στις βασιλικές παρεμβάσεις στο κυβερνητικό έργο.
Έτσι, ύστερα από μία τριετία
διακριτικής παρουσίας του στην πολιτική ζωή του τόπου (1844-47), ο Όθωνας
ανέλαβε και πάλι πρωταγωνιστικούς ρόλους. Η αλλαγή αυτή στη στάση του Όθωνα
βρήκε απήχηση και νομιμοποίηση σε ευρεία στρώματα του πληθυσμού, καθώς ο
βασιλιάς ενστερνίστηκε και κατάφερε να ενσαρκώσει τις μεγαλοϊδεατικές προσδοκίες
της ελληνικής κοινωνίας που την εποχή εκείνη αναδεικνύονται σε πρωταρχικό της
μέλημα.
ΑΛΥΤΡΩΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Από το θάνατο του
Κωλέττη (1847) και ως το 1854 μετέχουν στις κυβερνήσεις πρόσωπα που πρόσκεινται
στο γαλλικό και το ρωσικό κόμμα. Το αγγλικό αντίθετα θα παραμείνει εκτός
εξουσίας, εξαιτίας κυρίως της επιμονής της ηγεσίας του (Αλ. Μαυροκορδάτος, Σπ.
Τρικούπης) να παύσουν οι βασιλικές παρεμβάσεις στο κυβερνητικό έργο (ζήτημα που
αποτέλεσε σημείο τριβής στην εσωτερική πολιτική σκηνή έως το τελευταίο τέταρτο
του 19ου αιώνα).
Η εύνοια του παλατιού προς το γαλλικό και το ρωσικό κόμμα,
ιδίως προς το δεύτερο, συνδέεται ασφαλώς με την προσέγγιση της Ελλάδας με την
"ομόδοξη" Ρωσία, προσέγγιση που θα κορυφωθεί στη διάρκεια της κρίσης
του Κριμαϊκού πολέμου. Δε θα πρέπει ωστόσο να παραβλεφθεί ή υποτιμηθεί η
γενικότερη φιλορωσική στάση της ελληνικής κοινωνίας, που την εποχή εκείνη
φαίνεται να πιστεύει για πρώτη φορά στη δυνατότητα άμεσης πραγματοποίησης των
οραμάτων της Μεγάλης Ιδέας και συνακόλουθα προετοιμάζεται για την υλοποίηση
αλυτρωτικής πολιτικής.
Στο πλαίσιο της
προπαρασκευής αυτής εγγράφονται η εξομάλυνση των σχέσων με το Οικουμενικό
Πατριαρχείο αλλά και η εξάπλωση θρησκόληπτων σωτηριολογικών κινημάτων, με
χαρακτηριστικότερο εκείνο του μοναχού Παπουλάκου. Η προπαρασκευή αυτή γίνεται
εμφανέστερη στην αρθρογραφία των εφημερίδων και πολύ περισσότερο στις
πολυάριθμες μυστικές εταιρείες που ιδρύονται από τα τέλη της δεκαετίας του 1840
και στις οποίες μετέχουν σημαντικοί κρατικοί αξιωματούχοι (στρατιωτικοί, υπουργοί).
Στις εταιρείες αυτές, οι οποίες παραπέμπουν στο πρότυπο της Φιλικής Εταιρείας
και δρουν υπό την ανοχή και ανεπίσημη στήριξη της κυβέρνησης και του παλατιού,
συγκροτείται ο πυρήνας των εθελοντών που στις αρχές του 1854 εισέβαλαν στην
Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία με κεντρικό σύνθημα "Ελληνική
Αυτοκρατορία ή Θάνατος". Ωστόσο, η έξαρση του αλυτρωτισμού και η σύμπλευση
με τη Ρωσία θα προκαλέσει τη δυσαρέσκεια των άλλων Δυνάμεων και ιδίως της
Αγγλίας.
Το αποτέλεσμα δεν ήταν άλλο από μια σειρά αρνητικών για τη χώρα
ενεργειών (επεισόδιο "Πατσίφικο", αποκλεισμός ελληνικών λιμανιών στα
1850), που θα κορυφωθούν στα 1854 με τον αποκλεισμό του Πειραιά από τον
αγγλογαλλικό στόλο και την κατοχή της Αθήνας, την πτώση της κυβέρνησης Κριεζή
και το σχηματισμό του λεγόμενου Υπουργείου Κατοχής με πρωθυπουργό τον Aλ.
Mαυροκορδάτο.
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΚΑΤΟΧΗΣ
Tο Mάιο του 1854
γαλλικά πολεμικά πλοία αποβίβασαν στον Πειραιά 3.000 στρατιώτες, οι οποίοι και
τον κατέλαβαν. Σύντομα η δύναμη αυτή ενισχύθηκε με την προσθήκη ενός αγγλικού
συντάγματος πεζικού. Tο καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς η Κατοχή επεκτάθηκε και
στην περιοχή της Αθήνας (έως την πεδιάδα των Πατησιών και τις παρυφές της
Πεντέλης), που την εποχή εκείνη μαστιζόταν από επιδημία χολέρας.
Το αποτέλεσμα
της αγγλογαλλικής Κατοχής ήταν η επιβολή της ουδετερότητας της χώρας κατά τη
διάρκεια του Kριμαϊκού πολέμου, η πτώση της κυβέρνησης Κριεζή και ο σχηματισμός
νέας κυβέρνησης, αρεστής στις Δυνάμεις, η οποία έμεινε γνωστή ως Υπουργείο
Κατοχής. Πρωθυπουργός τοποθετήθηκε ο Aλ. Μαυροκορδάτος που για το σκοπό αυτό
ανακλήθηκε εσπευσμένα από το Παρίσι όπου υπηρετούσε ως πρεσβευτής. Το δεύτερο
ισχυρό πρόσωπο της κυβέρνησης ήταν ο Δ. Καλλέργης που τοποθετήθηκε υπουργός
Στρατιωτικών.
Η κυβέρνηση
Μαυροκορδάτου πέτυχε την επάνοδο στη χώρα των περισσότερων εθελοντών που έλαβαν
μέρος στις επαναστάσεις στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία, επαναφέροντας στο
στράτευμα τους στρατιωτικούς που ηγήθηκαν των επαναστάσεων και αμνηστεύοντας
τους ληστές που επάνδρωσαν τα ένοπλα σώματα. Παραιτήθηκε ωστόσο το Σεπτέμβριο
του 1855, εξαιτίας της απρεπούς συμπεριφοράς του Δ. Καλλέργη προς το βασιλικό
ζεύγος. Για τον Aλ. Μαυροκορδάτο το επεισόδιο αυτό στάθηκε αφορμή μάλλον για να
απεμπλακεί από ένα ρόλο που δεν επιθυμούσε και επιπλέον τον έφερνε σε αντίθεση
με το Παλάτι και την κοινή γνώμη.
Πράγματι, η προκλητική συμπεριφορά των
αγγλογαλλικών στρατευμάτων, η έξαρση της ληστείας (μάστιζε πλέον όχι μόνο της
παραμεθόριες επαρχίες αλλά και τα περίχωρα της Αθήνας), η επιδημία της χολέρας,
οι διώξεις ενάντια στον αντιπολιτευόμενο Τύπο είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση
της δημοτικότητας του Όθωνα, εξαιτίας κυρίως της σθεναρής του στάσης ενάντια
στις κατοχικές δυνάμεις και της αντιπολιτευτικής ουσιαστικά τοποθέτησής του
στις ενέργειες της κυβέρνησης. Από το Σεπτέμβριο λοιπόν του 1855 σχηματίζεται
νέα κυβέρνηση υπό το Δημήτριο Βούλγαρη, η οποία θα διατηρηθεί στη θέση αυτή έως
το Νοέμβριο του 1857. Νωρίτερα, και συγκεκριμένα το Φεβρουάριο, αποχώρησαν τα
αγγλογαλλικά στρατεύματα τερματίζοντας έτσι την περίοδο της Κατοχής.
_________________________________
Αύριο η συνέχεια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου