Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ (ΣΤ΄ΜΕΡΟΣ).

Ή ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ

ΘΕΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ

Ή όλη ανάλυση τού θέματος αύτού πού επιχειρήσαμε προηγουμένως είχε βασικά δύο σκοπούς: ό ένας νά δείξη ότι το θέμα τών μεταμοσχεύσεων άπό πλευράς Εκκλησίας πρέπει νά αντιμετωπίζεται θεολογικά. Δέν είναι δυνατόν νά μελετάμε απλώς τήν ψυχολογική, κοινωνική, ήθικοδεοντολογική, νομική καί ιατρική πλευρά καί νά αποδεσμευόμαστε άπό τή θεολογία τής Εκκλησίας μας.

Ό θεολογικός λόγος απαιτεί σοβαρότητα απέναντι τού προσώπου καί τής σωτηρίας του. Ό άνθρωπος πραγματικά δέν αναζητά τόσο τήν παράταση τής βιολογικής ζωής, όσο τήν υπέρβαση τού θανάτου. Έρωτά πώς θά ύπερβή τόν θάνατο, σωματικό καί πνευματικό, πώς θά ζήση τήν ζωή, μέ τήν εκκλησιαστική σημασία τής λέξεως.  Ό άλλος σκοπός τών αναλύσεων αυτών ήταν νά δειχθή ότι τό θέμα τών μεταμοσχεύσεων δέν είναι δεδομένο.

Δηλαδή, έχει δημιουργηθή ή εντύπωση ότι έχουμε καθήκον νά είμαστε δότες οργάνων γιά μοσχεύματα, καί ότι εκείνο τό όποίο πρέπει νά ερευνούμε είναι απλώς τό νά τίθενται μερικοί κανόνες πού θά διασφαλίζουν τήν προσφορά, ωσάν ό άνθρωπος νά είναι απλώς μιά έμψυχη μηχανή, χωρίς πνευματικές αναζητήσεις, καί χωρίς νά σεβόμαστε τήν διαδικασία διελεύσεως του άπό τήν βιολογική ζωή στήν άλλη ζωή, στήν όποια μέχρι τής κοινής αναστάσεως, θά ύπάρχη ό χωρισμός ψυχής καί σώματος.

Όμως τά πράγματα δέν είναι τόσο δεδομένα. Γιά νά δώσουμε μιά απάντηση καθαρότερη πάνω στους προβληματισμούς πού θέσαμε προηγουμένως θά πρέπη νά υπογραμμίσουμε τά ακόλουθα, πού νομίζω πρέπει νά βρίσκονται στήν ποιμαντική μας προοπτική.

Πράγματι, τό πρόβλημα τών μεταμοσχεύσεων πιστεύω ότι δέν λύνεται μέ γενικές συμβουλές καί καθηκοντολογίες, άλλά είναι πρόβλημα πού αντιμετωπίζεται μέσα στήν ποιμαντική προοπτική τής Εκκλησίας. Τό λυπηρό όμως είναι ότι έχουμε αφήσει τήν ποιμαντική τών Χριστιανών μας καί ασχολούμαστε μέ γενικές οδηγίες καί κατευθύνσεις.

Άλλά μιά τέτοια νοοτροπία συνιστά έναν νομικισμό. Νομίζω ότι δέν πρέπει νά καταλήξουμε στό συμπέρασμα ότι έχουμε υποχρέωση νά γίνουμε όλοι δότες οργάνων τοϋ σώματος μας, επειδή αυτό απαιτεί ή αγάπη, ανθρωπιστική καί χριστιανική, άλλά νά αφήσουμε ανοικτές δύο δυνατότητες καί ό κάθε άνθρωπος νά έπιλέξη μεταξύ τών δύο αυτών δυνατοτήτων. Τήν πρώτη εκφράζουν εκείνοι οί Χριστιανοί πού

είτε άπό αίσθηση τής Χάριτος τού Θεού, είτε άπό σεβασμό στό σώμα τους, είτε άπό τήν ιδιαίτερη ευαισθησία πού έχουν απέναντι στό μυστήριο τής διαδικασίας τού θανάτου, είτε έστω καί άπό φόβο, δέν επιθυμούν νά γίνουν δότες οργάνων. Πρέπει νά σεβαστούμε τήν επιθυμία τους, χωρίς νά τούς δημιουργούμε ενοχές ότι ενδεχομένως μέ τήν αρνητική τους επιλογή δέν διακρίνονται άπό αγάπη γιά τούς πάσχοντας αδελφούς. Πρόκειται γιά μιά δυνατότητα πού βρίσκεται μέσα σέ θεολογικά καί εκκλησιαστικά πλαίσια.

Τήν δεύτερη δυνατότητα εκφράζουν εκείνοι οί όποίοι επιθυμούν νά γίνουν δότες οργάνων τού σώματος. Πρέπει νά σεβαστούμε καί τήν επιθυμία τών ανθρώπων αυτών, συμβάλλοντας έτσι στήν παράταση τής ζωής μερικών άλλων ανθρώπων, μέ τήν ελπίδα νά συντελέσουν στήν υπέρβαση τού θανάτου διά τής μετανοίας καί τής ένχριστώσεώς τους. Όμως, στήν δεύτερη αυτή περίπτωση πρέπει ή Εκκλησία απαραιτήτως νά καθορίση μερικά πλαίσια, ώστε ή προσφορά τών ανθρώπων αυτών νά είναι ουσιαστική. Μερικά βασικά πλαίσια είναι:

α) Νά έξασφαλισθή ή έγγραφη συγκατάθεση τού δότη. Αυτό πρέπει νά γίνη άπό τόν καιρό πού ζούσε καί νά μή είναι απλώς αποτέλεσμα επιλογών τών συγγενών καί νά στηρίζεται σέ μιά εικαζόμενη συναίνεση, ούτε καί νά είναι καρπός άμεσων ή εμμέσων εκβιασμών. Ή ελευθερία τοϋ προσώπου πρέπει νά γίνη σεβαστή.

β) Νά καθορισθή επακριβώς άπό ιατρικής πλευράς πότε επέρχεται ό θάνατος καί νά γίνεται όχι μόνον κλινική, άλλά καί εργαστηριακή διαπίστωση τού έγκεφαλικού θανάτου. Ή Εκκλησία πρέπει νά σταθή αρνητικά απέναντι σέ περιπτώσεις πού προϋποτίθεται ή, διά τής αφαιρέσεως τών οργάνων, θανάτωση τών δοτών.

γ) Νά διασφαλισθή ότι ή ελεύθερη προσφορά ιστών καί οργάνων τού σώματος δέν θά γίνη αντικείμενο εμπορικών συναλλαγών, τόσο άπό τήν πλευρά τού δότη, όσο καί άπό τήν πλευρά τών άλλων, ήτοι συγγενών, ληπτών, ιατρικού προσωπικού, εταιρειών, κ.λπ. Η Ορθόδοξη Εκκλησία δέν ενεργεί όπως τό Βατικανό, πού καθορίζει όλες τίς λεπτομέρειες τής ζωής τών ανθρώπων, έν σχέσει μέ τίς κοινωνικές συνθήκες στίς οποίες ζουν. Ίσως σέ άλλα μεγαλύτερα κείμενα νά κάνομε ευρύτερες αναλύσεις, πάνω στό πνεύμα αυτό. Έχω τήν εντύπωση ότι οί θέσεις τής Εκκλησίας πρέπει νά τεθούν περίπου ώς εξής:

1.Σεβόμαστε τήν ιατρική επιστήμη καί επικροτούμε κάθε προσπάθεια γιά τήν θεραπεία τών ασθενών καί τήν παράταση τής ζωής τών ανθρώπων, ή οποία ζωή έχει μεγάλη σημασία γιά τήν πνευματική ολοκλήρωση τού άνθρωπου. Αρκεί βέβαια καί ή ιατρική επιστήμη, καθώς επίσης καί οί ιατρικές έρευνες νά κινούνται μέσα στά πλαίσια τών ιατρικών καί βιοηθικών δεοντολογικών κανόνων, καί οί όποιοι κανόνες προστατεύουν τόν άνθρωπο ώς προσωπικότητα (πρέπει νά γίνεται κλινική καί εργαστηριακή διαπίστωση τού θανάτου). Καί οί ιατροί πρέπει νά έργάζωνται μέ ταπείνωση καί βαθύτατη αίσθηση ότι είναι όργανα τού Θεού γιά τήν εξυπηρέτηση τού άνθρωπου.

2.Σεβόμαστε τήν ελευθερία τών ανθρώπων εκείνων πού, γιά διαφόρους λόγους δέν επιθυμούν νά γίνουν δότες οργάνων τοΰ σώματος τους, καθώς επίσης σεβόμαστε καί τήν ελευθερία τών ιατρών εκείνων, οί οποίοι άπό ευαισθησία καί λόγους συνειδήσεως δέν επιθυμούν νά συμβάλλουν στήν θανάτωση ζωντανών υπάρξεων, γιά νά εξυπηρετήσουν κάποια άλλη ύπαρξη (πρέπει νά καταργηθή τό σχετικό άρθρο τού νέου νόμου).

3.Σεβόμαστε τήν ελεύθερη επιθυμία (προσωπική συναίνεση) εκείνων πού επιθυμούν νά γίνουν δότες οργάνων τού σώματός τους, αρκεί βέβαια αυτό νά γίνεται μέσα στό πνεύμα τής αυτοθυσίας καί ολοκληρωτικής αγάπης καί όχι γιά άλλους σκοπούς (εμπορικές συναλλαγές).

4.Σεβόμαστε τήν επιθυμία τών ασθενών εκείνων, πού μέ τήν λήψη μοσχευμάτων επιθυμούν νά παρατείνουν τόν χρόνο τής βιολογικής τους ζωής, μέ τήν προϋπόθεση ότι θά συντέλεση στήν πνευματική τους ολοκλήρωση καί τήν επίτευξη τού σκοπού τής υπάρξεώς τους.

5.Γενικά, ή ποιμαντική τής Εκκλησίας πρός τους δότες, τους λήπτες καί τους ιατρούς, θα πρέπει νά είναι τέτοια, ώστε μέ όλους αυτούς τους τρόπους νά δοξάζεται ό Θεός, νά όλοκληρώνωνται πνευματικά οί άνθρωποι, καί ή ασθένεια ή παράταση ζωής νά γίνουν προϋπόθεση γιά τήν εκπλήρωση τού βαθύτερου σκοπού τής δημιουργίας τους.

ΤΕΛΟΣ