Ο ΚΑΘΑΓΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΥΡΟΥ ΣΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΑΠΟ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ

«Ελαιον», «έλαιον ευχαριστίας», «έλαιον χρίσεως», «χρίσμα ευχαριστίας», «χρίσμα επουράνιον» είναι μερικές μόνον από τις δεκάδες ονομασίες που συναντά κανείς στο πέρασμα των αιώνων για το Αγιο Μύρο. 

Αιθέρια έλαια και βότανα, πολλά εκ των οποίων δυσεύρετα στις ημέρες μας, αποτελούν τα υλικά τα οποία χρησιμοποιεί η Εκκλησία για την παρασκευή του. Μαστίχη Χίου, σάψιχο, μύρα, μυροβάλανο, φύλλα ινδικού, ροδέλαιο το οποίο αποστέλλει το Πατριαρχείο Βουλγαρίας, μόσχος και κιννάμωμον είναι ορισμένα από τα συνολικά 57 γεννήματα της γης που με την επίκληση του Αγίου Πνεύματος μετατρέπονται στο μύρο το μυστικό. 

Οι μυρεψοί, 24 ιερείς και 35 αρχιερείς με Πρώτο τον εκάστοτε Οικουμενικό Πατριάρχη, μετέχουν στη λιτανεία του Αγίου Μύρου που γίνεται, κάθε δέκα χρόνια. 

Στη συνέχεια οι εκπρόσωποι των Ορθοδόξων Εκκλησιών παραλαμβάνουν το Άγιο Μύρο μέσα σε αλαβάστρινα δοχεία και το μεταφέρουν στις Επαρχίες τους για να καταλήξει στις μικρές ασημένιες φιάλες που διαθέτουν οι ναοί, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, για το χρίσμα του κάθε νεοφώτιστου ορθοδόξου χριστιανού.

Για τον καθαγιασμό του αγίου Μύρου δεν υπάρχουν μαρτυρίες για το πώς γινόταν κατά τους πρώτους αιώνες. Οι περισσότερες πληροφορίες προέρχονται από ακολουθίες καθαγιασμού του Οικουμενικού Πατριαρχείου, κατά τον 19^ο και 20^ο αιώνα. 

Σύμφωνα με το τυπικό που ακολουθείται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο η προπαρασκευή ξεκινά το πρωί της Κυριακής των Βαΐων όπου ο Πατριάρχης ευλογεί τον Μυρεψό και τους Βοηθούς που όλοι φέρουν λευκούς χιτώνες.

Την Αγία και Μεγάλη Δευτέρα ο Πατριάρχης μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας των Προηγιασμένων μεταβαίνει στον ειδικά προετοιμασμένο χώρο όπου υπάρχουν οι λέβητες για την «έψηση» του αγίου Μύρου και τελεί αγιασμό. 

Μετά ραντίζει τους λέβητας, τα σκεύη που θα χρησιμοποιηθούν και τα υλικά. Μετά με λαμπάδα που κρατά ανάβει τα φρύγανα σε κάθε λέβητα. Συνήθως για την φωτιά χρησιμοποιούνται τεμάχια παλαιών εικόνων. 

Μετά ο Πατριάρχης διαβάζει κάποιες περικοπές από την Καινή Διαθήκη την οποία ανάγνωση συνεχίζουν αρχιερείς και κληρικοί την Μεγάλη Τρίτη καθώς και την Μεγάλη Τετάρτη.

Την Αγία και Μεγάλη Τρίτη μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας των Προηγιασμένων ο Πατριάρχης μεταβαίνει και πάλι στον ειδικό χώρο παρασκευής του αγίου Μύρου όπου ψάλλεται ο Μικρός παρακλητικός κανόνας της Υπεραγίας Θεοτόκου και μνημονεύει όλους όσους καθ΄ οιονδήποτε τρόπο συμβάλλουν στην παρασκευή του αγίου Μύρου, είτε με εργασία, είτε σε είδος, είτε με χρήματα.

Την Αγία και Μεγάλη Τετάρτη μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας των Προηγιασμένων ο Πατριάρχης κατέρχεται και πάλι στον ειδικό χώρο παρασκευής του αγίου Μύρου όπου μετά από μικρή ιεροτελεστία ρίπτει στους λέβητας ροδέλαιο, μόσχο και άλλα ευώδη έλαια. Εντός δε της Μεγάλης Τετάρτης ολοκληρώνεται η έψηση του Αγίου Μύρου.

Την Αγία και Μεγάλη Πέμπτη μετά την απόλυση του Όρθρου που τελείται στο Παρεκκλήσιο του Αγίου Ανδρέα, εντός του οποίου ενδύεται ο Πατριάρχης και οι άλλοι αρχιερείς και ενώ οι καμπάνες του Πατριαρχικού Ναού ηχούν σχηματίζεται πομπή προς τον Πατριαρχικό Ναό.

Σε αυτήν την πομπή ο Πατριάρχης κρατά Μικρή Μυροθήκη, ο πρώτος την τάξη αρχιερέας κρατά αλάβαστρον δοχείο που περιέχει προηγιασμένο Μύρο από προηγούμενο καθαγιασμό, και οι υπόλοιποι αρχιερείς δοχεία με μύρο προς αγιασμό, ενώ 24 αρχιμανδρίτες κρατούν τις δώδεκα μεγάλες ληκύθους που περιέχουν το προς αγιασμό Μύρο.

Λίγο πριν το τέλος της Θείας Λειτουργίας αρχίζει η ακολουθία του αγιασμού του παρασκευασθέντος Μύρου. Μόλις τελειώσει η ακολουθία με πομπή ξανά πηγαίνουν στο παρεκκλήσιο του Αγίου Ανδρέου όπου φυλάσσονται τα δοχεία με το αγιασμένο Μύρο και γίνεται η απόλυση της Θείας Λειτουργίας.

Στον καθαγιασμό προσκαλούνται αντιπροσωπευτικά και αρχιερείς από όλες τις αυτοκέφαλες Εκκλησίες.

Στο σημείο αυτό σας παραθέτω την Ευχή Καθαγιασμού του

Αγίου Μύρου από τον Οικουμενικό Πατριάρχη

εις το Οικουμενικό Πατριαρχείο

Ο Θεός, ο Μέγας και Ύψιστος, ο υπό πάσης της κτίσεως προσκυνούμενος, η της σοφίας πηγή και της αγαθότητος άβυσσος, το της ευσπλαχνίας απεριόριστον πέλαγος˙ Αυτός, Φιλάνθρωπε Δέσποτα, ό των αιωνίων και θαυμασίων Θεός, Όν ουδείς εννοών ισχύει καταλαβέσθαι˙ Επίβλεψον και εισάκουσον ημών, των δούλων Σου˙ Σε ικετεύομεν και Σε παρακαλούμεν και δεόμεθα˙ 

Κατάπεμψον το Άγιόν Σου Πνεύμα και αγίασον το Μύρον τούτο. Και ποίησον αυτό μύρον αγαλλιάσεως Πνεύματος Αγίου, μύρον αναγεννήσεως, αγιασμού χρίσμα, βασιλικόν ένδυμα, θώρακα δυνάμεως, εις αποτροπήν πάσης διαβολικής ενεργείας, σφραγίδα ανεπιβούλευτον, αγαλλίαμα καρδίας, ευφροσύνην αιώνιον. 

Ίνα οι εκ τούτου χριόμενοι εκλάμποντες, ως οι φωστήρες του ουρανού τη φαιδρότητι, μη έχοντες σπίλον η ρυτίδα, καταδεχθώσιν εις τας αιωνίους αναπαύσεις, και δέξωνται το βραβείον της άνωθεν κλήσεως. Χάριτι και οικτιρμοίς και φιλανθρωπία του Μονογενούς Σου Υιού, μεθ ΄Ου ευλογητός ει, συν τω Παναγίω και Αγαθώ και Ζωοποιώ Σου Πνεύματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.

ΧΡΙΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΥΡΟΥ

Με την πάροδο του Χρόνου το άγιο Μύρο εκτός από την χρίση του νεοφώτιστου επικράτησε να χρησιμοποιείται και σε άλλες περιπτώσεις (αρχ. Παύλου Μενεβίσογλου, Το άγιον Μύρον εν τη ανατολική Εκκλησία, σελ.: 188 και εξής). Αυτές είναι οι παρακάτω:

1.Το άγιον Μύρον χρησιμοποιείται για την επανένταξη στην Εκκλησιαστική κοινότητα των εξομωτών, οι οποίοι απεκόπησαν από την Εκκλησιαστική κοινότητα δια κάποιο χρονικό διάστημα. 

2.Μυρώνονται ακόμα και οι ετερόδοξοι εκείνοι δηλαδή που προσέρχονται στην Ορθόδοξη Εκκλησία, από τον χώρο των Ρωμαιοκαθολικών και των Προτεσταντών. 

3.Χρησιμοποιείται για τον καθαγιασμό και καθιέρωση της αγίας τράπεζας κατά τα εγκαίνια ενός νέου ναού. Στην αρχή και μόνο η τέλεση της Θείας Λειτουργίας θεωρείτο αρκετό προς καθαγιασμό της, αλλά αργότερα επικράτησε από επίδραση ίσως εβραϊκή (Εξόδου 40, 1-9). 

4.Χρησιμοποιήθηκε και για την εγκατάσταση, δηλαδή την στέψη των Βασιλέων από θ΄ αιώνα. 5. Και τέλος, κατά την ανακομιδή λειψάνων αγίων συνηθίζεται να αλείφονται τα οστά με Μύρο.

Η ΤΕΛΕΣΗ ΚΑΘΑΓΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΥΡΟΥ

ΑΠΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥΣ

Το Άγιο Μύρο χρησιμοποιείται ως ορατό σημείο μεταδόσεως του Αγίου Πνεύματος αντί της επιθέσεως των χειρών του Επισκόπου εις το Χρίσμα.

Ο περιορισμός του καθαγιασμού του αγίου Μύρου μόνο υπό του Οικουμενικού Πατριάρχη δικαιολογείται ως ένας επιπλέον λόγος και τρόπος εκφράσεως της ενότητας των κατά τόπους Εκκλησιών. Όπως τουλάχιστον αναφέρεται στους τόμους της αυτοκεφαλίας των Εκκλησιών που ανακηρύχθηκαν τους νεότερους χρόνους, το καθαγιασμένο ειδικόν έλαιον θα λαμβάνεται μόνο από το Οικουμενικό Πατριαρχείο: 

«ίνα η αμοιβαία πνευματική ενότης προς τε την εν Κωνσταντινουπόλη Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία…ζώσα τε και ακμαία και εν πάσι απαραμείωτος διατηρήται…» (Εκκλησιαστική αλήθεια 2 1881-1888 2, 155-156). Επομένως κάθε επίσκοπος μπορεί να καθαγιάζει «αρχιερατικώ δικαίω αλλά όχι εκκλησιαστικώ Δικαίω» (αρχ. Παύλου Μενεβίσογλου, Το άγιον Μύρον εν τη ανατολική Εκκλησία, σελ.: 171).

Εν τέλει το άγιο Μύρο επικράτησε να καθαγιάζεται συν το χρόνο υπό μόνου του Οικουμενικού Πατριάρχη ή από τους κατά τόπους πρόεδρους των αυτοκέφαλων Εκκλησιών εφ΄ όσον παραχωρήσει αυτό το δικαίωμα ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Επομένως αναφορικά με τον καθαγιασμό του αγίου Μύρου η κατά Ανατολάς Ορθόδοξη Εκκλησία πέρασε από τις παρακάτω φάσεις σύμφωνα με τον Παύλο (αρχ. Παύλου Μενεβίσογλου, Το άγιον Μύρον εν τη ανατολική Εκκλησία, σελ.: 171-172) που δεν είναι δυνατόν να ορισθεί η μετάβαση από την μια στην άλλη με απόλυτη χρονική ακρίβεια.

Έχουμε λοιπόν την πρώτη περίοδο όπου το άγιο μύρο καθαγιάζεται από όλους τους επισκόπους. Την δεύτερη όπου καθαγιάζεται από τους επισκόπους των επισημότερων χρόνων όπως Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξανδρείας, Ιεροσολύμων, Αντιοχείας. Την Τρίτη περίοδο όπου ο καθαγιασμός έχει περιοριστεί μόνο στον Οικουμενικό Πατριάρχη και τέλος την τέταρτη, την νεώτερη θα λέγαμε εμείς, όπου υφίσταται ένα μεικτό θα λέγαμε σύστημα. 

Άλλες Εκκλησίες από τις αυτοκέφαλες λαμβάνουν το άγιο Μύρο από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και σε άλλες ή έλαβαν αυτό το προνόμιο σε συνεννόηση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο ή αποφάσισαν αυτοβούλως να καθαγιάζεται από τους προέδρους των κατά τόπους Συνόδων των αυτοκεφάλων Εκκλησιών.

Έτσι σήμερα όλες οι αυτοκέφαλες Εκκλησίες λαμβάνουν το άγιο Μύρο από το Οικουμενικό Πατριαρχείο εκτός από το Πατριαρχείο Αντιοχείας, Μόσχας, Σερβίας και Ρουμανίας που το καθαγιάζουν μόνα τους. Στην διάσπαση αυτού του κανονικού εθίμου οφείλεται σε λόγους μάλλον εθνικιστικούς, αν και χρησιμοποιήθηκαν και λόγοι οικονομικού χαρακτήρα, αφού η συγκέντρωση των διαφόρων αποσταγμάτων από φυτά και άνθη είναι δαπανηρή.

ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΥΡΟΥ

Το άγιο Μύρο είναι μια ύλη που προέρχεται από έλαιο και από απόσταγμα από πολλές ευωδιαστές ουσίες. Το άγιο Μύρο κατά καιρούς έχει πολλές ονομασίες, όπως «έλαιον ευχαριστίας», «έλαιο χρίσεως», «Χρίσμα ευχαριστίας» «χρίσμα επουράνιον» «μυστικό χρίσμα» «μέγα μύρο» κ.λπ. Σήμερα έχει επικρατήσει να λέγεται άγιο Μύρο. Ως βάση για την χρήση του στην Εκκλησία χρησιμοποιήθηκε η περιγραφή που βρίσκεται στην Παλαιά Διαθήκη στην Έξοδο, κεφ. 30, 22-25. Εκεί αναφέρεται:

«Και ελάλησε Κύριος προς Μωϋσή λέγων, και συ λάβε ηδύσματα το άνθος σμύρνης εκλεκτής…και κινναμώμου ευώδους…και καλάμου ευώδους… και ίρεως… και έλαιον εξ΄ ελαιών και ποιήσεις αυτό έλαιον χρίσμα άγιον, μύρον μυρεψικόν…». Στην ζωή της Εκκλησίας η παλαιότερη περιγραφή των υλικών που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του Αγίου Μύρου ανάγεται τον Η΄ αιώνα μ.Χ.

Ο αρχικός κατάλογος φαίνεται ότι δεν έχει διατηρηθεί σταθερός και με την πάροδο του χρόνου προστέθηκαν και άλλα είδη πολύτιμων ουσιών. Σύμφωνα με τον κατάλογο του έτους 1850 του Οικουμενικού Πατριαρχείου τα είδη των αρωματικών ουσιών είναι 57 (αρχ. Παύλου Μενεβίσογλου, Το άγιον Μύρον εν τη ανατολική Εκκλησία, σελ.: 37 και εξής). Οι ουσίες από τις οποίες συντίθεται είναι οι παρακάτω:

Α).ΥΛΗ ΕΨΟΜΕΝΗ:

1. Έλαιον καθαρόν………όκ. 700

2. Οίνος στίφων μέλας………όκ. 200

3. Ανθόνερον αρ ποιότητος………λίτ. 32

4. Ροδόνερον αρ ποιότητος……….λίτ. 40

5. Μαστίχη καθαρά…………λίτ. 20

6. Μετζουβί ή κόμμι ευώδες (ασιλμπέντ παδεμί)………λίτ. 20

7. Άμωμον (γενί παχάρ)………..λίτ. 6

8. Ξυλαλόη μαβέρτη (μαβέρτι ή οδ-αγατζί)………..λίτ. 6

9. Πέπερι μακρόν (δάρι φιλφίλ)…………λίτ. 4 ½

10. Κάρυα αρωματικά (τσεβίζ πεβά ή χηντιστάν)………..λίτ. 6

11. Φύλλος ινδικός (σαδέτζ χηντί η χήντ γιαπραγί)………λίτ. 1 ½

12. Ξυλοκασία ήτοι αγγέλικα Βοεμίας (σελιχί καπουγιού ή ατζελίκ κιοκιού ή μελέκ κιοκιού)……………λίτ. 4

13. Στύραξ υγρά (μεχαΐ σαϊλέ ή καρά κισενλούκ γιαγί)……..λίτ. 4

14. Σμύρνα καθαρά (μουρού σαφί)………λίτ. 12

15. Πέπερις (καρά μπιμπέρ, ή φουλφούλι ασβέστι)…λίτ. 10

16. Εχινάνθη (ιτχίρι μεκαΐ ή κιαπέ σαμανί)………..λίτ. 4

17. Ξυλοβάλσαμον (ουδ-παλασάν)………….λίτ. 1 ½

18. Άκορος ή κάλαμος ευώδης (αζάκ εγιρί ή βέτζ)……….λίτ. 6

19. Ίρις φλωρεντινή (ίρισα ή μενεξε κιοκιού)……………λίτ. 12

20. Βάκχαρις ή άντ΄ αυτής εμπερατόρια (σαφρέντ παχαρί

ή κράτ κιοκιού)…………..λίτ. 6

21. Αριστολοχία βέρα (τζεραβεντί ταβίλ)……………….λίτ. 1 ½

22. Καρποβάλσαμον ή κουβέβι (χαμπούλ παλασάν

ή κεπαπέ)……………..λίτ. 4

23. Κύπερις (τοπαλάκ κιοκιού ή σαδ)…………………λίτ. 6

24. Μυρισινόκοκκα (μερσίν τοχουμού)………………λίτ. 2

25. Νάρδος κελτική (σουμπούλι φρεγκί ή σουμπούλι ρούμι)………λίτ. 4

26. Κασσία μέλαινα ή άντ΄ αυτής κασκαρίλια όπερ εστί φλοιός αμπάρεως (καρεμφίλ καπουγιού ή άμπερκα πουγιού)………………λίτ. 4

27. Βάλανος μυριψική (χαμπούλ μπάν)…………………λίτ. 1 ½

28. Καρδάμωμον μικρόν (κακουλεγί σαγήρ)……….λίτ. 6

29. Καρυοφύλλα (καρεμφίλ)……………….λίτ. 12

30. Κινάμωμον (ταρζίν)………………….λίτ. 12

31. Άσσαρον βερόν (εσαρούν)…………λίτ. 6

32. Μάκερος Ολλάνδας (μπεσμπάσεγι χηντί)………λίτ. 6

33. Τερέβινθος βενετική (τιρεμεντίνη βενεδίκ)………λίτ. 14

34. Ρετσίνη λευκή καθαρά (τσάμ σακίζ εμπιάζ)……………λίτ. 28

35. Μυροβάλανον καθαρόν (χελιλεγί χηντί)……………………λίτ. 4

36. Σάμψυχος ή ματζουράνα (μερτζαντζού)………………λίτ. 4

37. Λάδανος καθαρά (λαδενί κιριντί)……………λίτ. 20

38. Στάχυς νάρδου ινδικού (σουμπούλι χηντί)…………………λίτ. 4

39. Λίβανος λευκός (κισινλούκ εμπιάζ)……………….λίτ. 20

40. Ζηγγίβερις λευκή (τζεντζεμπίλ εμπιάζ)………………λίτ. 12

41. Ζαρνάβας (ζουρουμπάτ)……………..λίτ. 5

42. Τύλλις (χαλαμπέ τοπόϊ τοχουμού)………………λίτ. 4

43. Ελένιον (ατζί κιοκιού)…………………..λίτ. 4

Β΄) ΥΛΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΨΗΣΙΝ ΤΩΝ ΑΝΩΤΕΡΩ

ΤΩ ΜΥΡΩ ΕΓΧΕΟΜΕΝΗ

44. Έλαιον κινναμώμου σεϊλανικόν (ταρτζίν γιαγί)……….λίτ. 1 ½

45. Έλαιον καρυοφύλλων……………..λίτ. 1 ½

46. Μοσχοκαρυοέλαιον Ολλάνδας πηκτόν (χηντιστάν

τζεβισί γιαγί)............λίτ. 3

47. Βάλσαμον Μέκκας ήτοι βαλσαμέλαιον (κιαμπέ πελεσανί

ή πελεσέγκ γιαγί)………….λίτ. 14

48. Ροδέλαιον ή έλαιον τριαντάφυλλου (γκιούλ αγατζί γιαγί)…..δραμ. 200

49. Έλαιον μάκερις (πεσπασεί χηντί γιαγί)……….δραμ. 20

50. Έλαιον κύτρου…………δραμ. 70

51. Έλαιον καρποβαλσάμου……..δραμ. 35

52. Έλαιον σαμψύχου……….δραμ. 35

53. Έλαιον δάφνης……………δραμ. 70

54. Έλαιον δενδρολιβάνου……..δραμ. 35

55. Έλαιον νάρδου ή λεβάντας……..δραμ. 35

56. Μόσχος ινδικός (μίσκι χηντί)………δραμ. 40

57. Αμπάρι (αμπέρ εμπιάζ)…………δραμ.65

ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ ΤΩ ΘΕΩ ΔΟΞΑ !