Ομιλία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου από τον εορτασμό του Πολιούχου της Πάτρας Αποστόλου Ανδρέα (30/11/2008)

Αδελφοί μου. Η Εκκλησία γνωρίζει από κρίσεις και δεν τις φοβάται. Η κρίση αποκαλύπτει την αποτυχία της αυτονόμησής μας, αλλά ταυτόχρονα είναι και μια ώθηση για να ξεκαθαρίζουν τα πράγματα. Η κρίση δεν φέρνει στην επιφάνεια μόνο την παρακμή μας, δεν είναι μόνο ένα αποτυχημένο τέλος, αλλά ταυτόχρονα κρύβει και γεννά την ελπίδα. Η κρίση έρχεται όταν υπερβαίνουμε τα όρια. Είναι ένας τρόπος να εξέλθουμε από το ναρκισσιστικό μας πρόβλημα και να ραγίσει ο συχνά γρανιτένιος καθωσπρεπισμός μας. Το μεγάλο ερώτημα είναι πως θα ερμηνεύσουμε αυτή την κρίση, υπάρχουν δυο τρόποι ο κοσμικός και ο εκκλησιαστικός. Ο κοσμικός εστιάζεται στο γεγονός και ερευνά όσα συνέβησαν και ετοιμάζεται να αποδώσει ευθύνες, όπου υπάρχουν. Αυτό χρειάζεται αλλά δεν επαρκεί. Όσον αφορά τον εκκλησιαστικό αναζητά τις αιτίες των φαινομένων στα συμπτώματα. Η εστίαση στα συμπτώματα δεν λύνει μακροπρόθεσμα κανένα πρόβλημα, ούτε θα διελευκάνει εξ΄ ολοκλήρου κανένα σκάνδαλο.

Όσες επιτροπές και αν συστήσουμε, όσες καταδικαστικές αποφάσεις και αν βγάλουμε, ο ηθικός αυτουργός δεν πρόκειται να συνετιστεί. Καμία απόφαση της Εκκλησίας ή της πολιτείας δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μια για πάντα παρόμοια φαινόμενα. Η κρίση αγγίζει όλους μας. Έχουμε όλοι ευθύνη. Είμαστε όλοι, είτε περισσότερο είτε λιγότερο, ηθικοί αυτουργοί. Η κρίση αυτή έχει όνομα και ιστορία. Για την Εκκλησία οι ρίζες της χάνονται στην προπατορική πτώση. Για την πολιτεία η κρίση αυτή χαρακτηρίζει τον νεοέλληνα.

Η νεοελληνική μας ταυτότητα έχει στηριχθεί πάνω στο φαίνεσθαι και στο κυρίαρχο στοιχείο του σύγχρονου δυτικού τρόπου ζωής, που άκριτα μιμηθήκαμε. Η δυσκολία μας βρίσκεται στο να κατανοήσουμε και να ερμηνεύσουμε τα σκάνδαλα, ως συμπτώματα μιας ευρύτερης νόσου. Είναι αφελές να πιστεύουμε ότι το κακό και η διαφθορά θα εξορκιστούν, με το να τιμωρήσουμε μόνο συγκεκριμένους παραβάτες. Αυτό δεν απαλλάσσει κανέναν μας από την προσωπική του ευθύνη. Η διαφθορά και ο πλουτισμός δεν αφορά τη διαπλοκή στα ανώτερα κλιμάκια, αλλά ακόμη όταν ζητάμε μια εξυπηρέτηση εις βάρος του άλλου. Γινόμαστε και εμείς μέρος της διαφθοράς, όταν καθημερινά αδικούμε όλοι τον διπλανό μας.

Χωρίς να παραθεωρείται η προσωπική μας ευθύνη, πρέπει να αναρωτιόμαστε και για την συλλογική ευθύνη. Όταν ένας Μοναχός αστοχεί, αστοχεί η ανθρώπινη φύση, αστοχούμε όλοι. Όταν ένας πολιτικός αποτυγχάνει, αποτυγχάνουν και οι πολίτες. Αποτυγχάνει στη συγκεκριμένη περίπτωση και στιγμή, συνόλω το πολιτικό μας σύστημα.

Όσες αποδοκιμασίες και αν επινοήσουν οι κοσμικές διαδικασίες, όσα επιτίμια και αν επιβάλλει η Εκκλησία, τα φαινόμενα αυτά θα επαναλαμβάνονται. Τίποτα δεν μπορεί να ανακόψει την τάση μας για διαπλοκή. Έτσι θα πηγαίνει μέχρι τα έσχατα, με πιθανούς εμπλεκόμενους όλους εμάς που με προχειρότητα κατηγορούμε.