ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΣΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η εικόνα της ελληνικής οικονομίας συνεχίζει να εμφανίζει την καλύτερη εικόνα που είχε εδώ και πολλές δεκαετίες. Το ΑΕΠ αυξάνεται ταχύτερα από το μέσο όρο της Ε.Ε. και ο κρατικός προϋπολογισμός συνεχίζει να εμφανίζει θηριώδη πρωτογενή πλεονάσματα.

Στο 8μηνο του 2024 το πρωτογενές πλεόνασμα στον κρατικό προϋπολογισμό έφτασε τα 7,571 δισ. ευρώ έναντι στόχου για 3,316 δισ. ευρώ και πρωτογενούς πλεονάσματος 5.596 δισ. ευρώ για την ίδια περίοδο το 2023. Επίσης στο ίδιο χρονικό διάστημα ο προϋπολογισμός παρουσιάζει πλεόνασμα ύψους 1,048 δισ. ευρώ έναντι στόχου για έλλειμμα 2.774 δισ. ευρώ.

Οι εξαγωγές διατηρούν τα θετικά επίπεδα που κατέλαβαν τα τελευταία χρόνια και οι άμεσες ξένες  επενδύσεις έχουν εξέλθει από το λήθαργο της περασμένης δεκαετίας. Παρ’ όλα αυτά υπάρχει μια "αχίλλειος πτέρνα" σε αυτή την καλή εικόνα η οποία μπορεί να ανατρέψει  τη βιωσιμότητά της. Πρόκειται κυρίως για το τεράστιο εμπορικό έλλειμμα και το έλλειμμα στο ισοζύγιο διεθνών συναλλαγών.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών διευρύνθηκε, λόγω της μεγαλύτερης αύξησης των εισαγωγών σε σχέση με την αύξηση των εξαγωγών. Σε τρέχουσες τιμές, οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 8,3% (5,9% σε σταθερές τιμές), ενώ οι εισαγωγές αγαθών παρουσίασαν αύξηση κατά 8,4% (10,6% σε σταθερές τιμές).

Ειδικότερα, σε τρέχουσες τιμές οι εξαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα παρουσίασαν αύξηση κατά 7,5% (4,8% σε σταθερές τιμές), ενώ οι εισαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα αυξήθηκαν κατά 13,6% (13,2% σε σταθερές τιμές).

Τουτέστιν, αυξάνουμε την κατανάλωση εισαγόμενων ταχύτερα από τις εξαγωγές. Αυτό απειλεί να ανατρέψει όλη την καλή εικόνα. Στα οικονομικά τα πράγματα είναι απλά: Για να εισάγεις πρέπει να πληρώνεις και για πληρωμές στο εξωτερικό από κάπου πρέπει να εισέρχονται χρήματα στην ελληνική οικονομία. Αν οι εξαγωγές δεν επαρκούν απομένουν  οι  εξαγωγές υπηρεσιών (τουρισμός), οι επενδύσεις (κυρίως αγορές ακινήτων) και οι κοινοτικές επιδοτήσεις.   Αυτή η στρεβλή ανάπτυξη έχει κοινωνικές (και άρα και πολιτικές) επιπτώσεις.

Οι άνθρωποι της αγοράς παρατηρούν μια περαιτέρω αποσάθρωση της μεσαίας τάξης. Στην αγορά παρατηρείται η αύξηση των άκρων. Από τη μία πλευρά αυξάνονται οι πωλήσεις φθηνών συνήθως προϊόντων χωρίς ετικέτα και από την άλλη η αγορά των ακριβών προϊόντων. Αυτοί που μοσχοπουλούν τα ακίνητα π.χ. ξοδεύουν τα χρήματα σε εισαγόμενα πολυτελή προϊόντα και δεν τα επενδύουν παραγωγικά.

"Θα μπορούσε να πει κανείς ότι πρόκειται για μία αγορά των άκρων, όπου κυριαρχούν σύμφωνα με τον κύριο Καπράλο οι πωλήσεις φθηνών προϊόντων από τη μία και τα προϊόντα πολυτελείας από την άλλη. Παρόλ’ αυτά τα αγαθά που απευθύνονται σε καταναλωτές μέσου εισοδήματος και που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του τζίρου της αγοράς, παρουσιάζουν έντονη καθίζηση.

"Τα προϊόντα πολυτελείας γνωστών οίκων συνεχίζουν να μην επηρεάζονται. Από τη μία υπάρχουν ξένοι επισκέπτες, οι οποίοι ερχόμενοι στη χώρα μας έχουν την δυνατότητα να πληρώσουν για τα συγκεκριμένα προϊόντα. Ταυτόχρονα όμως αγοραστές είναι και Έλληνες καταναλωτές υψηλού εισοδήματος, οι οποίοι δεν επηρεάζονται από τις διακυμάνσεις των τιμών και τον πληθωρισμό και έχουν την δυνατότητα να ξοδέψουν για προϊόντα πολυτελείας".

Τούτο θυμίζει πολλούς ντόπιους σε διάφορες περιοχές εξοχικής κατοικίας που αφού τα προηγούμενα χρόνια πουλούσαν αφειδώς τα ελαιοπερίβολα, αγόρασαν πολυτελή αυτοκίνητα και διαβίωσαν χωρίς προσπάθειας για 20-30 χρόνια. Μετά, όταν τέλειωσαν τα χρήματα αναγκάστηκαν να συντηρούν και να καθαρίζουν εξοχικές κατοικίες. 

Άλλο ένα αρνητικό στοιχείο είναι το γεγονός πως η αύξηση της τουριστικής κίνησης προς τη χώρα συνδυάζεται με μείωση των εισπράξεων. Τα στοιχεία δείχνουν πως τον περασμένο Ιούλιο, ενώ οι αφίξεις ταξιδιωτών από το εξωτερικό αυξήθηκαν κατά 4,1%, οι σχετικές εισπράξεις μειώθηκαν κατά 4,2%.

Κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου, οι αφίξεις μη κατοίκων ταξιδιωτών αυξήθηκαν κατά 11,2% και οι σχετικές εισπράξεις κατά 5,6%. Τα στοιχεία αυτά ενισχύουν το σενάριο του πρόσκαιρου χαρακτήρα της καλής πορείας της οικονομίας. Οι εκτιμήσεις αυτές ενισχύονται και από εξελίξεις στην Ευρώπη, όπως η κάμψη της οικονομίας και οι πιθανότητες αύξησης της ανεργίας.

Αν π.χ. οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίας προχωρήσουν στο κλείσιμο μονάδων και απολύσουν εργαζόμενους αργά ή γρήγορα αυτό θα φανεί στις ζήτηση για τουριστικά ταξίδια κλπ. Υπό το πρίσμα αυτό οι επιφυλάξεις κάποιων οίκων να μας δώσουν επενδυτική βαθμίδα ίσως αποτελούν προειδοποιητικά σήματα που πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη.