25 Μαΐου, 2019

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΟΣ (26-05-2019)

Ιω.δ’ 5-42

Τ καιρ κείν, ρχεται Κριος ες πόλιν τς Σαμαρείας λεγομένην Συχρ, πλησίον το χωρίου δωκεν ακβ ωσφ τ υἱῷ ατο· ν δ κε πηγ το ακώβ. ον ησος κεκοπιακς κ τς δοιπορίας καθέζετο οτως π τ πηγ· ρα ν σε κτη.

ρχεται γυν κ τς Σαμαρείας ντλσαι δωρ. Λέγει ατ ησος· δός μοι πιεν. Ο γρ μαθητα ατο πεληλθεισαν ες τν πόλιν να τροφς γορσωσι. 

Λέγει ον ατ γυν Σαμαρετις· πς σ ουδαος ν παρ’ μο πιεν ατες, οσης γυναικς Σαμαρείτιδος; ο γρ συγχρνται ουδαοι Σαμαρείταις.

πεκρίθη ησος κα επεν ατ· ε δεις τν δωρεν το Θεο, κα τίς στιν λέγων σοι, δός μοι πιεν, σ ν τησας ατόν, κα δωκεν ν σοι δωρ ζν. 

Λέγει ατ γυν· Κριε, οτε ντλημα χεις, κα τ φρέαρ στ βαθ· πόθεν ον χεις τ δωρ τ ζν;Μ σ μείζων ε το πατρς μν ακώβ, ς δωκεν μν τ φρέαρ, κα ατς ξ ατο πιε κα ο υο ατο κα τ θρέμματα ατο

πεκρίθη ησος κα επεν ατ· πς πίνων κ το δατος τοτου διψσει πλιν· ς δι’ ν πί κ το δατος ο γ δώσω ατ, ο μ διψσ ες τν αἰῶνα, λλ τ δωρ δώσω ατ, γενσεται ν ατ πηγ δατος λλομένου ες ζων αώνιον.

Λέγει πρς ατν γυν· Κριε, δός μοι τοτο τ δωρ, να μ διψ μηδ ρχωμαι νθδε ντλεν. Λέγει ατ ησος· παγε φώνησον τν νδρα σου κα λθ νθδε. πεκρίθη γυν κα επεν· οκ χω νδρα.

Λέγει ατ ησος· καλς επας τι νδρα οκ χω· πέντε γρ νδρας σχες, κα νν ν χεις οκ στι σου νρ· τοτο ληθς ερηκας. Λέγει ατ γυν· Κριε, θεωρ τι προφτης ε σ. Ο πατέρες μν ν τ ρει τοτ προσεκνησαν· κα μες λέγετε τι ν εροσολμοις στν τόπος που δε προσκυνεν.

Λέγει ατ ησος· γναι, πίστευσόν μοι τι ρχεται ρα τε οτε ν τ ρει τοτ οτε ν εροσολμοις προσκυνσετε τ πατρί. μες προσκυνετε οκ οδατε, μες προσκυνομεν οδαμεν· τι σωτηρία κ τν ουδαίων στίν. 

λλ’ ρχεται ρα, κα νν στιν, τε ο ληθινο προσκυνητα προσκυνσουσι τ πατρ ν πνεματι κα ληθεί· κα γρ πατρ τοιοτους ζητε τος προσκυνοντας ατόν. Πνεμα Θεός, κα τος προσκυνοντας ατν ν πνεματι κα ληθεί δε προσκυνεν.

Λέγει ατ γυν· οδα τι Μεσσίας ρχεται λεγόμενος Χριστός· ταν λθ κενος, ναγγελε μν πντα. Λέγει ατ ησος· γώ εμι λαλν σοι. Κα π τοτ λθον ο μαθητα ατο, κα θαμασαν τι μετ γυναικς λλει· οδες μέντοι επε, τί ζητες τί λαλες μετ’ ατς;

φκεν ον τν δρίαν ατς γυν κα πλθεν ες τν πόλιν, κα λέγει τος νθρώποις· δετε δετε νθρωπον ς επέ μοι πντα σα ποίησα· μτι οτός στιν Χριστός; ξλθον ον κ τς πόλεως κα ρχοντο πρς ατόν. 

ν δ τ μεταξ ρώτων ατν ο μαθητα λέγοντες· ραββί, φγε. δ επεν ατος· γ βρσιν χω φαγεν, ν μες οκ οδατε. λεγον ον ο μαθητα πρς λλλους· μ τις νεγκεν ατ φαγεν; 

Λέγει ατος ησος· μν βρμ στιν να ποι τ θέλημα το πέμψαντός με κα τελειώσω ατο τ ργον. Οχ μες λέγετε τι τι τετρμηνός στι κα θερισμς ρχεται; 

δο λέγω μν, πρατε τος φθαλμος μν κα θεσασθε τς χώρας, τι λευκαί εσι πρς θερισμν δη.Κα θερίζων μισθν λαμβνει κα συνγει καρπν ες ζων αώνιον, να κα σπείρων μο χαίρ κα θερίζων.

ν γρ τοτ λόγος στν ληθινός, τι λλος στν σπείρων κα λλος θερίζων.γ πέστειλα μς θερίζειν οχ μες κεκοπικατε· λλοι κεκοπικασι, κα μες ες τν κόπον ατν εσεληλθατε.

κ δ τς πόλεως κείνης πολλο πίστευσαν ες ατν τν Σαμαρειτν δι τν λόγον τς γυναικός, μαρτυροσης τι επέ μοι πντα σα ποίησα.ς ον λθον πρς ατν ο Σαμαρεται, ρώτων ατν μεναι παρ’ ατος· κα μεινεν κε δο μέρας. 

Κα πολλ πλείους πίστευσαν δι τν λόγον ατο, τ τε γυναικ λεγον τι οκέτι δι τν σν λαλιν πιστεομεν· ατο γρ κηκόαμεν, κα οδαμεν τι οτός στιν ληθς σωτρ το κόσμου Χριστός.

Μετάφραση Περικοπής
Εκείνο τον καιρό, έφτασε ο Κριος σε μια πόλη της Σαμρειας που λεγόταν Συχρ, κοντ στο χωρφι που είχε δώσει ο Ιακώβ στο γιο του τον Ιωσφ. Εκεί βρισκόταν το πηγδι του Ιακώβ. 

Ο Ιησος, κουρασμένος από την πεζοπορία, κθισε κοντ στο πηγδι· ταν γρω στο μεσημέρι.Έρχεται τότε μια γυναίκα από τη Σαμρεια να βγλει νερό. Ο Ιησος της λέει: «Δωσ΄ μου να πιώ». Οι μαθητές του είχαν πει στην πόλη ν΄ αγορσουν τρόφιμα. 

Εκείνη του απντησε: «Εσ είσαι Ιουδαίος κι εγώ Σαμαρείτισσα. Πως μπορείς να μου ζητς να σου δώσω νερό να πιεις;» – επειδ οι Ιουδαίοι αποφεγουν κθε επικοινωνία με τους Σαμαρείτες.

Ο Ιησος της απντησε: «Αν ξερες τη δωρε του Θεο και ποιος είν΄ αυτός που σου λέει «δωσ΄ μου να πιώ», τότε εσ θα του ζητοσες κι εκείνος θα σου έδινε ζωντανό νερό».

Του λέει η γυναίκα: «Κριε, εσ δεν έχεις οτε καν κουβ, και το πηγδι είναι βαθ· από πο, λοιπόν, το ΄χεις το τρεχομενο νερό;Αυτό το πηγδι μας το χρισε ο προπτορς μας ο Ιακώβ· πιε απ΄ αυτό ο ίδιος και οι γιοι του και τα ζωνταν του. Μπως εσ είσαι ανώτερος απ΄ αυτόν;» Ο Ιησος της απντησε: 

«Όποιος πίνει απ΄ αυτό το νερό θα διψσει πλι· όποιος όμως πιει από το νερό που θα του δώσω εγώ δε θα διψσει ποτέ, αλλ το νερό που θα του δώσω θα γίνει μέσα του μια πηγ που θ΄ αναβλζει νερό ζως αιώνιας».

Του λέει η γυναίκα: «Κριε, δώσ΄ μου αυτό το νερό για να μη διψω, κι οτε να έρχομαι ως εδώ για να το παίρνω». Τότε ο Ιησος της είπε: «Πγαινε να φωνξεις τον ντρα σου κι έλα εδώ». «Δεν έχω ντρα», απντησε η γυναίκα. 

Ο Ιησος της λέει:«Σωστ είπες, δεν έχω ντρα· γιατί πέντε ντρες πρες κι αυτός που μαζί του τώρα ζεις δεν είναι ντρας σου· αυτό που είπες είναι αλθεια». Του λέει η γυναίκα: 

«Κριε, βλέπω ότι εσ είσαι προφτης· οι προπτορές μας λτρεψαν το Θεό σ΄ αυτό το βουνό· εσείς όμως λέτε ότι στα Ιεροσόλυμα βρίσκεται ο τόπος όπου πρέπει κανείς να τον λατρεει». «Πίστεψέ με, γυναίκα», της λέει τότε ο Ιησος, «είναι κοντ ο καιρός που δε θα λατρεετε τον Πατέρα οτε σ΄ αυτό το βουνό οτε στα Ιεροσόλυμα.

Εσείς οι Σαμαρείτες λατρεετε αυτό που δεν ξέρετε· εμείς όμως λατρεουμε αυτό που ξέρουμε, γιατί η σωτηρία έρχεται στον κόσμο από τους Ιουδαίους. 

Είναι όμως κοντ ο καιρός, λθε κιόλας, που οι πραγματικοί λατρευτές θα λατρεσουν τον Πατέρα με τη δναμη του Πνεματος, που αποκαλπτει την αλθεια γιατί έτσι τους θέλει ο Πατέρας αυτος που τον λατρεουν.

Ο Θεός είναι πνεμα. Κι αυτοί που τον λατρεουν πρέπει να τον λατρεουν με τη δναμη του Πνεματος, που φανερώνει την αλθεια». Του λέει τότε η γυναίκα: «Ξέρω ότι θα έρθει ο Μεσσίας, δηλαδ ο Χριστός· όταν έρθει εκείνος, θα μας τα εξηγσει όλα».

«Εγώ είμαι», της λέει ο Ιησος, «εγώ, που σου μιλω αυτ τη στιγμ». Εκείνη την ώρα ρθαν οι μαθητές του κι αποροσαν που συνομιλοσε με γυναίκα. 

Βέβαια, κανείς δεν του είπε «τι συζητς;» «γιατί μιλς μαζί της;» Τότε η γυναίκα φησε τη στμνα της, πγε στην πόλη κι ρχισε να λέει στον κόσμο:

«Ελτε να δείτε έναν νθρωπο που μου είπε όλα όσα έχω κνει στη ζω μου· μπως αυτός είναι ο Μεσσίας;» Βγκαν, λοιπόν, από την πόλη κι έρχονταν σ΄ αυτόν. Στο μεταξ οι μαθητές τον παρακολουθοσαν και του έλεγαν: «Διδσκαλε, φε κτι». Αυτός όμως τους είπε:

«Εγώ έχω να φω τροφ που εσείς δεν την ξέρετε». Οι μαθητές έλεγαν μεταξ τους: «Μπως του ΄φερε κανείς να φει;» Αλλ ο Ιησος τους είπε: «Δικι μου τροφ είναι να εκτελώ το θέλημα εκείνου που με έστειλε, και να φέρω σε πέρας το έργο του.

Εσείς συνηθίζετε να λέτε «τέσσερις μνες ακόμη, κι έφτασε ο θερισμός». Εγώ σας λέω: σηκώστε τα μτια σας και κοιτξτε τα χωρφια. Ασπροκοπον από τα στχυα τα ώριμα, έτοιμα κιόλας για το θερισμό.

Ο θεριστς αμείβεται για τη δουλει του και συνζει καρπό για την αιώνια ζω, έτσι ώστε μαζί να χαίρονται κι αυτός που σπέρνει κι αυτός που θερίζει. Γιατί εδώ αληθεει η παροιμία «λλος είναι που σπέρνει κι λλος που θερίζει». 

Εγώ σας έστειλα να θερίσετε καρπό που γι΄ αυτόν εσείς δεν κοπισατε· λλοι μόχθησαν, κι εσείς μπκατε εκεί να θερίσετε το δικό τους κόπο». Πολλοί από τους Σαμαρείτες εκείνης της πόλης πίστεψαν σ΄ αυτόν, εξαιτίας της μαρτυρίας της γυναίκας που έλεγε:

«Μου είπε όλα όσα έχω κνει». Όταν λοιπόν οι Σαμαρείτες ρθαν κοντ του, τον παρακαλοσαν να μείνει μαζί τους· κι έμεινε εκεί δο μέρες. Έτσι, πίστεψαν πολ περισσότερο ακογοντας τα λόγια του κι έλεγαν στη γυναίκα:

«Η πίστη μας δε στηρίζεται πια στα δικ σου λόγια· γιατί εμείς οι ίδιοι τον έχουμε τώρα ακοσει και ξέρουμε πως πραγματικ αυτός είναι ο σωτρας του κόσμου, ο Χριστός».

Ανάλυση Περικοπής
Η Ευαγγελική Περικοπή της Κυριακής της Σαμαρείτιδος αναφέρεται στο διάλογο που είχε ο Ιησούς Χριστός με μια Σαμαρείτιδα γυναίκα, η οποία μάλιστα εθεωρείτο από τους Εβραίους ως ξεπεσμένη και αμαρτωλή.

Όπου είχε αρνηθεί και προδώσει την εθνική Ιουδαϊκή της ταυτότητα.Γι’ αυτό ο Ευαγγελιστής Ιωάννης τονίζει ότι δεν συνήθιζαν να έχουν κάποια επικοινωνία ή επαφή οι Εβραίοι με τους Σαμαρείτες. 

΄Οπως, όμως, και στην περίπτωση της παραβολής του Καλού Σαμαρείτη, όπου αποδεικνύεται ότι κοντά στον Θεό δεν βρίσκεται αυτός που θεωρητικά διεκδικεί κάτι τέτοιο, αλλά εκείνος ο οποίος ποιεί το θέλημα του Θεού.

Έρχεται ο Χριστός σε μια πόλη της Σαμάρειας που λέγεται Σιχάρ. (Σαμάρεια ονομάσθηκε η πόλη που έκτισε το 880 π.Χ. ο βασιλιάς του Ισραήλ, Αμβρί, έπειτα το όρος Σομόρ που ήταν η ακρόπολή της.

Και τέλος όλο το βόρειο βασίλειο του Ισραήλ, που καταλύθηκε από τους Ασσυρίους το 721 π.Χ. και ο ηγεμόνας τους εγκατέστησε εκεί εθνικούς από πολλά μέρη).Εκεί ήταν η πηγή του Ιακώβ, το πηγάδι που εκείνος είχε ανοίξει.Κουρασμένος ο Ιησούς από την οδοιπορία κάθισε μόνος του δίπλα από το πηγάδι, γιατί οι μαθητές του πήγαν να αγοράσουν τροφές. 

Έρχεται εκεί μια γυναίκα από τη Σαμάρεια να πάρει νερό και ο Ιησούς διψώντας ως άνθρωπος, της ζήτησε νερό.Αυτή αντελήφθηκε από την εμφάνισή του ότι ήταν Ιουδαίος και θαύμασε πως ένας Ιουδαίος ζητά νερό από την εθνική Σαμαρείτιδα.

Αν γνώριζες, της είπε, τη δωρεά του Θεού, ποιός είναι αυτός που σου ζητά να πιεί νερό, εσύ θα του ζητούσες και θα σου έδινε ζωντανό νερό. Δωρεά του Θεού είναι, επειδή θεωρεί αγαπητούς όλους ακόμα και τους μισητούς από του Ιουδαίους εθνικούς και προσφέρει τον εαυτό του και καθιστά τους πιστούς σκεύη δεκτικά της Θεότητάς του.

Η Σαμαρείτιδα δεν κατάλαβε το μεγαλείο του ζωντανού νερού, απορεί που θα βρεί νερό χωρίς κουβά σε ένα βαθύ πηγάδι. Έπειτα επιχειρεί να τον συγκρίνει με τον Ιακώβ, που τον αποκαλεί πατέρα, εξυμνώντας το γένος από το τόπο και εξαίρει το νερό με τη σκέψη ότι δεν μπορεί να βρεθεί καλύτερο.

Όταν όμως άκουσε ότι το «νερό που θα σου δώσω» θα γίνει πηγή που τρέχει προς αιώνια ζωή, άφησε λόγο ψυχής που ποθεί και οδηγείται προς τη πίστη και ζήτησε να το λάβει για να μη ξαναδιψάσει.

Ο Κύριος θέλοντας να αποκαλύπτεται λίγο λίγο, της λέγει να φωνάξει τον άνδρα της, γνωρίζοντάς της πόσους άνδρες είχε και αυτόν που έχει τώρα δεν είναι δικός της. Εκείνη όμως δεν στενοχωρείται από τον έλεγχο, αλλά αμέσως καταλαβαίνει ότι ο Κύριος είναι προφήτης και του ζητά εξηγήσεις σε θεολογικά και όχι μόνο ζητήματα.

Ρωτά που πρέπει να λατρεύεται σωστά ο Θεός, εδώ σ’ αυτό το τόπο ή στα Ιεροσόλυμα; Και τότε παίρνει την απάντηση, ότι έρχεται η ώρα οπότε ούτε στο όρος αυτό ούτε στα Ιεροσόλυμα θα προσκυνήτε τον Πατέρα.

Της γνωρίζει μάλιστα ότι η σωτηρία είναι από τους Ιουδαίους, δεν είπε θα είναι, στο μέλλον, γιατί ήταν αυτός ο ίδιος. Έρχεται ώρα και είναι τώρα που οι αληθινοί προσκυνητές θα προσκυνούν το Πατέρα κατά Πνεύμα και αλήθεια.

Γιατί ο ύψιστος και προσκυνητός Πατέρας, είναι Πατέρας αυτοαληθείας, δηλαδή του μονογενούς Υιού και έχει Πνεύμα αληθείας, το Πνεύμα το Άγιο και αυτοί που τον προσκυνούν, το πράττουν έτσι διότι ενεργούνται δι’ αυτών.

Ο Κύριος απομακρύνει κάθε σωματική έννοια τόπο και προσκύνηση, λέγοντας: «Πνεύμα ο Θεός και αυτοί που τον προσκυνούν πρέπει να τον προσκυνούν κατά Πνεύμα και αλήθεια».

Ως πνεύμα που είναι ο Θεός είναι ασώματος, το δε ασώματο δεν ευρίσκεται σε τόπο ούτε περιγράφεται με τοπικά όρια. Ως ασώματος ο Θεός δεν είναι πουθενά, ως Θεός  είναι παντού, ως συνέχων και περιέχων το πάν.

Παντού είναι ο Θεός όχι μόνο εδώ στη γη αλλά και υπεράνω της γης. Βέβαια και η ψυχή και ο άγγελος είναι ασώματα, δεν είναι όμως σε τόπο, αλλά δεν είναι και παντού, γιατί δεν συνέχουν το σύμπαν αλλά αυτά έχουν ανάγκη του συνέχοντος.

Η Σαμαρείτιδα καθώς άκουσε από το Χριστό αυτά τα εξαίσια και θεοπρεπή λόγια, αναπτερωμένη, μνημονεύει τον προσδοκώμενο και ποθούμενο Μεσσία, τον λεγόμενο Χριστό που όταν έρθει θα τα διδάξει όλα. Έτσι προλαβαίνει περί του Χριστού ότι θα διδάξει όλη την αλήθεια.Μόλις την είδε ο Κύριος τόσο θερμή της λέγει απροκάλυπτα: Εγώ είμαι ο Χριστός, που σου μιλώ.

 Εκείνη γίνεται αμέσως εκλεκτή ευαγγελίστρια και αφήνοντας τη στάμνα και το σπίτι της τρέχει και παρασύρει όλους τους Σαμαρείτες πρός το Χριστό και αργότερα με τον υπόλοιπο φωτοειδή βίο της (ως Αγία Φωτεινή 26 Φεβρουαρίου) σφραγίζει με το μαρτύριο την αγάπη της προς τον Χριστό.

Το παράδειγμα της Σαμαρείτισσας που μας προβάλλει η Εκκλησία μας, αποβλέπει επίσης να δώσει ένα μήνυμα ελπίδας σε όσους από εμάς έχουμε εγκλωβισθεί κι αιχμαλωτισθεί από μεγάλες αμαρτίες.

Έτσι ώστε να συνειδητοποιήσουμε ότι, όταν ζητήσουμε συγχώρεση από τον Θεό, και δείξουμε πραγματική μετάνοια, μας δέχεται πάλι κοντά Του. 

Ταυτόχρονα με την αναφορά στην έκλυτη κι αμαρτωλή ζωή της Σαμαρείτιδος γυναίκας, που άλλαξε τόσους άνδρες, με τις παράνομες σχέσεις της, η Εκκλησία μας θέλει να μας υπενθυμίσει και να μας υπογραμμίσει τη σημασία του Μυστηρίου του Γάμου.

       ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ Η ΑΓΙΑ 
ΦΩΤΕΙΝΗ Η ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΣ


 Η αγία Φωτεινή η Μεγαλομάρτυς, τη μνήμη της οποίας τιμά η Εκκλησία στις 26 Φεβρουαρίου. Καταγόταν από τη σαμαρειτική πόλη Σιχάρ.Πριν τη συναντήσει ο Ιησούς ήταν μια αμαρτωλή και αιρετική γυναίκα. Πώς έφτασε όμως να βαπτισθεί χριστιανή και να αφοσιωθεί στη διάδοση του Ευαγγελίου;

Τις πρώτες πληροφορίες για το βίο της αγίας Φωτεινής της Μεγαλομάρτυρος τις βρίσκουμε στο Δ΄κεφάλαιο του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου (Δ’1-38). Επρόκειτο για μια Σαμαρείτιδα, μια γυναίκα από την πόλη Σιχάρ που διήγε έκλυτο βίο. Κάθε μεσημέρι πήγαινε έξω από την πόλη, στο πηγάδι το λεγόμενο του Ιακώβ, και εγέμιζε την στάμνα της.

Εκεί, μια ημέρα, συνάντησε τον Ιησού Χριστό. Ο Κύριος της ζήτησε νερό και μέσα από τη συνομιλία τους της αποκάλυψε τη μεγαλύτερη αλήθεια, ότι Αυτός είναι «το ύδωρ το ζων», δηλαδή η αστείρευτη πηγή του Αγίου Πνεύματος.

«Αν γνώριζες», της είπε, «τη δωρεά του Θεού, ποιος είναι αυτός που σου ζητά να πιει νερό, εσύ θα του ζητούσες και θα σου έδινε ζωντανό νερό…».Αυτό το «πνευματικό ύδωρ» έδωσε ο Κύριος στη Σαμαρείτιδα, η οποία εβαπτίσθηκε χριστιανή μεταξύ των πρώτων γυναικών της Σαμάρειας και ονομάσθηκε Φωτεινή.

Αφήνοντας την υδρία και το σπίτι της, έγινε αμέσως εκλεκτή ευαγγελίστρια και παρέσυρε τους Σαμαρείτες προς τον Χριστό. Εν συνεχεία αφιέρωσε τον εαυτό της στη διάδοση του Ευαγγελίου στην Αφρική και στη Ρώμη και με τον φωτεινό βίο της (ως αγία Φωτεινή) σφράγισε με το μαρτύριο την αγάπη της προς τον Κύριο.

Έλαβε μαρτυρικό θάνατο από τον αυτοκράτορα Νέρωνα, όταν αυτός έμαθε ότι η αγία Φωτεινή έκανε χριστιανές τη θυγατέρα του Δομνίνα και μερικές δούλες της. Μαζί με την αγία Φωτεινή εμαρτύρησαν οι πέντε αδελφές της, η Ανατολή, η Φωτώ, η Φωτίδα, η Παρασκευή και η Κυριακή, καθώς και οι δύο γιοι της, ο Βίκτωρας που μετονομάσθηκε Φωτεινός και ο Ιωσής.

Το γεγονός της συνομιλίας της αγίας Φωτεινής με τον Χριστό μνημονεύεται και εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία την Κυριακή της Σαμαρείτιδος (28 μέρες μετά το Άγιο Πάσχα).

Η κάρα της αγίας Φωτεινής βρίσκεται στην Ιερά Μονή Γρηγορίου Αγίου Όρους. Ένας εκ των ποδών και μία ωμοπλάτη της αγίας βρίσκονται στην Ιερά Μονή Ιβήρων Αγίου Όρους. 

Μία ωλένη με σάρκα της αγίας Φωτεινής βρίσκεται στην Ιερά Μονή Παντοκράτορος Αγίου Όρους. 

Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου της βρίσκονται στίς Μονές Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων, Γηρομερίου Φιλιατών, Νταού Πεντέλης και Κύκκου Κύπρου.




Δεν υπάρχουν σχόλια: