ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΟΖ ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΤΕΛ ΑΒΙΒ ΕΠΕΛΕΞΕ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ;

 

Σημαντικές διαστάσεις λαμβάνει η επέκταση αμυντικής συνεργασίας του Τέλ Αβίβ με την Λευκωσία, η οποία όπως είναι φυσικό δεν είναι άσχετη με την σχέση που έχει ήδη αναπτυχτεί με την Αθήνα αλλά και τις ευρύτερες ενεργειακές και γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή.

Έτσι λοιπόν επίλεκτα τμήματα των ισραηλινών Ειδικών Δυνάμεων μεταφέρθηκαν στην Κύπρο για τη διεξαγωγή της μεγαλύτερης σε όγκο συμμετοχής στρατιωτικής άσκησης που έχει πραγματοποιηθεί εκτός εθνικών συνόρων με τη συμμετοχή χερσαίων δυνάμεων (IDF).

Ενδεικτικό της σπουδαιότητας που αποδίδει το Ισραήλ στην εμβάθυνση των αμυντικών σχέσεων, είναι ότι το σενάριο της άσκησης αφορούσε την αντιμετώπιση τρομοκρατικής απειλής σε στενή συνεργασία με την Εθνική Φρουρά (της οποίας οι Δυνάμεις Καταδρομών διαθέτουν εξαιρετικό επίπεδο εκπαίδευσης και ικανοτήτων).

 Γιατί όμως επιλέχτηκε η Κύπρος; Κατ αρχήν όλα περιστρέφονται γύρω από την ανακάλυψη και συνεπακόλουθη επικείμενη εκμετάλλευση κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Αν. Μεσόγειο, στην ΑΟΖ Κύπρου και Ισραήλ

Το ζήτημα των ενεργειακών πόρων στην Αν. Μεσόγειο έχει τεράστιες προεκτάσεις για το μέλλον της περιοχής καθώς γύρω από αυτό, δομείται σήμερα μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας που θα εξασφαλίσει την απαραίτητη σταθερότητα, ώστε να προχωρήσουν τα σχέδια που ουσιαστικά αφορούν την ενεργειακή τροφοδότηση της ΕΕ (με ταυτόχρονη απεξάρτηση από παραδοσιακές πηγές προμήθειας από τη Ρωσία).

Προφανώς τα οφέλη που θα προκύψουν για το Ισραήλ είναι μεγάλα, αναβαθμίζοντας περεταίρω την Γεωστρατηγική βαρύτητα και επιρροή που ήδη διαθέτει στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.

 Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, το Τελ Αβίβ εξετάζει σειρά εφικτών λύσεων που όμως δεν έχουν τις ίδιες πιθανότητες υλοποίησης, καθώς οι ισραηλινές φιλοδοξίες πρέπει να εδραιωθούν μέσα σε ένα έντονα εύθραυστο και απρόβλεπτο περιβάλλον.

Όπως έχει γίνει γνωστό στο πρόσφατο παρελθόν, το Ισραήλ εξετάζει να εξάγει φυσικό αέριο στην Αίγυπτο για την κάλυψη των αναγκών της χώρας αλλά ίσως και στην Τουρκία με περεταίρω δρομολόγηση προς την ΕΕ μέσω αγωγού (μια λύση που συγκεντρώνει και τις μικρότερες προοπτικές).

Επικρατέστερο και πλέον ρεαλιστικό είναι το σενάριο εγκατάστασης αγωγού προς την Κύπρο και στη συνέχεια στην Ελλάδα με τελικό αποδέκτη την ΕΕ. Η σταθερότητα στον τομέα της ασφάλειας που χαρακτηρίζει την Αθήνα και τη Λευκωσία, τις καθιστούν ιδανικούς «συνεταίρους» των ισραηλινών και μάλιστα με τις «ευλογίες» της Ε.Ε καθόσον οι δύο χώρες είναι πλήρη κράτη μέλη της.

Άλλωστε η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει στηρίξει εξ αρχής τον αγωγό συμμετέχοντας στη χρηματοδότηση των μελετών βιωσιμότητας. Μοναδικό μειονέκτημα είναι το κόστος υλοποίησης καθώς το σχέδιο βασίζεται σε σύστημα υποθαλάσσιου αγωγού, με αποτέλεσμα να απαιτούνται σημαντικά μεγαλύτερες επενδύσεις για την κατασκευή του. 

Και αυτό σε μια περίοδο που η παγκόσμια οικονομία βιώνει συνθήκες παρατεταμένης ύφεσης.Η διεξαχθείσα μελέτη κατέληξε ότι ο αγωγός, που θα διασχίζει την Κύπρο και την Ελλάδα πριν φτάσει στην Ιταλία, θα κοστίσει περίπου 5 δισεκατομμύρια ευρώ ενώ θα είναι και ο μεγαλύτερος υποθαλάσσιος αγωγού του κόσμου.

Η εκμετάλλευση υποθαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικά εγείρει ζητήματα ασφάλειας τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστούν από όλες τις εμπλεκόμενες χώρες προκειμένου να αποτραπεί οποιαδήποτε αστάθεια ή εκδήλωση απειλής. Τόσο σε πλωτές εξέδρες όσο και στο έδαφος των κρατών που εμπλέκονται στη διαδικασία.

Με δεδομένο το άριστο κλίμα στις σχέσεις τόσο με τη Λευκωσία όσο και με την Αθήνα, ήταν επόμενο να δοθεί έμφαση στην αμυντική συνεργασία και κυρίως σε ασκήσεις έρευνας και διάσωσης (SAR) αλλά και αντιμετώπισης τρομοκρατικών απειλών που εμπλέκουν κάθε φορά σημαντικό αριθμό χερσαίων ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων.

Ας μην ξεχνάμε άλλωστε την ανελλιπή παρουσία μαχητικών α/φων της ισραηλινής αεροπορίας (IAF) σε ασκήσεις όπως ο ΗΝΙΟΧΟΣ της ΠΑ αλλά και τις επανειλημμένες ασκήσεις με τη συμμετοχή ισραηλινών μεταφορικών ελικοπτέρων S-70 Yansuf και επιθετικών ΑΗ-64D Saraf στη Βόρειο Ελλάδα.

Η παρουσία αυτή εντάσσεται στην ευρύτερη επέκταση της αμυντικής συνεργασίας, πέραν των προφανών πλεονεκτημάτων που προσφέρουν στους ισραηλινούς με την εκμετάλλευση μεγάλης έκτασης εναέριου χώρου και υψηλού επιπέδου εκπαίδευση μαζί με μαχητικά της ΠΑ και της USAF.

Στην περίπτωση της Κύπρου προσφέρεται ένας ιδανικός γεωγραφικός χώρος σε μικρή απόσταση από το Ισραήλ, προκειμένου να διεξαχθούν στρατιωτικά γυμνάσια ευρέως κλίμακας, με απώτερο σκοπό την ανάπτυξη ρεαλισμού και διαλειτουργικότητας των εμπλεκομένων, στο πλαίσιο πιθανής μελλοντικής ανάληψης δράσης απέναντι σε κοινή απειλή.

Η Τουρκία αποτελεί στα σχέδια αυτά έναν αστάθμητο παράγοντα. Οι σχέσεις του Τέλ Αβίβ με την Άγκυρα έχουν περάσει επανειλημμένως μέσα από φάσεις επιδείνωσης, αρχής γενομένης με την περίπτωση κατάληψης του πλοίου Μάβι Μαρμαρά από ισραηλινούς βατραχανθρώπους τον Μάιο 2010, με 10 τούρκους ακτιβιστές νεκρούς.

Ακολούθως μετά από παρατεταμένη ψυχρότητα μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, η επιδιωκόμενη απόπειρα συμφιλίωσης δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, καθώς παρά την διάθεση του Τελ Αβίβ για βελτίωση στις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, όλα κόλλησαν στο.. πείσμα του Ερντογάν. Θα θυμούνται οι περισσότεροι βεβαίως ότι ο τούρκος Πρόεδρος με περισσό θράσος  έφτασε ακόμα και στο σημείο να δηλώσει ότι «το Ισραήλ υιοθετεί συμπεριφορές ανάλογες με αυτές των Ναζί».

Φυσικά η είσοδος της Τουρκίας σε μια νέα φάση στην «μετά του πραξικοπήματος εποχή», δεν επιτρέπει την παραμικρή αισιοδοξία για βελτίωση καθώς η χώρα έχει αποσταθεροποιηθεί ενώ υλοποιείται τυχοδιωκτική εξωτερική πολιτική με ξεκάθαρα επιθετικές βλέψεις προς όλους τους γείτονες της.

Παράλληλα η Άγκυρα έχει συνειδητά απομακρυνθεί και από το status του «αξιόπιστου συμμάχου» μέσα στο ΝΑΤΟ και κυρίως στην παραδοσιακή σχέση της με τις ΗΠΑ. Η απρόβλεπτη και επιθετική συμπεριφορά του Ερντογάν ξεκάθαρα αντίκειται στα συμφέροντα του Ισραήλ αλλά και ολόκληρης της Ε.Ε και φυσικά της Ελλάδας και της Κύπρου, καθιστώντας την Τουρκία ως έναν αστάθμητο παράγοντα για τη σταθερότητα της Αν. Μεσογείου.

Ιστορικά όμως δεν θα πρέπει να παραβλέπεται ότι το μέγεθος της Τουρκίας (ανεξαρτήτως της σημερινής συγκυρίας με την παρουσία του Ερντογάν) έχει αποδειγμένα επιφέρει στην εκάστοτε τουρκική ηγεσία, την τάση να επιδιώκει την επίτευξη των μεγαλύτερων δυνατών ωφελημάτων, μη διστάζοντας να ασκήσει ακόμα και τη χρήση στρατιωτικής βίας επιφέροντας τεράστιο κόστος με εγκλήματα εις βάρος της ανθρωπότητας (βλέπε Συρία 2016, Κουρδιστάν 1980-1995, Κύπρος 1974, Μικρά Ασία 1922 κ.α). 

Στη σημερινή συγκυρία κρίνεται ότι η Τουρκία δεν θα διαστάσει να χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα μέσα για να παγιώσει τις επιδιώξεις της στην Αν. Μεσόγειο με χρήση ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων προκειμένου να αποτρέψει την αποποίηση θαλάσσιων «οικοπέδων» που θεωρεί ότι βρίσκονται υπό την σφαίρα επιρροής της.

Υπενθυμίζεται ότι στην Τριμερή Σύνοδο Κορυφής που πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία τον Ιανουάριο του 2016, οι ηγέτες Ελλάδας Ισραήλ και Κύπρου τόνισαν στην κοινή δήλωσή τους ότι ο νέος στρατηγικός άξονάς τους δεν είναι «αποκλειστικός», ανοίγοντας την προοπτική συνεργασίας με την Αίγυπτο και την Ιορδανία «χώρες με παρόμοιους στόχους που θα ήταν καλοδεχούμενες στη συμμαχία».