Η ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ ΤΩΝ ΛΟΥΛΟΥΔΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΤΙΚΟ ΣΤΕΦΑΝΙ

  

Γιατί φτιάχνουμε στεφάνια την Πρωτομαγιά. Η Πρωτομαγιά είναι η γιορτή της άνοιξης αλλά και ολόκληρης της φύσης και το μαγιάτικο στεφάνι είναι το μοναδικό έθιμο αυτής της μέρας που έχει μείνει και τηρείται ακόμη και σήμερα.

Πρόκειται για ένα πανάρχαιο έθιμο που τηρείται πιστά σε κάθε μεριά της χώρας. Κάθε τέτοια μέρα ένα λουλουδένιο στεφάνι στολίζει τις πόρτες των σπιτιών. Παλιότερα η κατασκευή του αποτελούσε ολόκληρη ιεροτελεστία, αφού τίποτα δεν φτιαχνόταν στην τύχη και καθετί που είχε πάνω του είχε και το δικό του συμβολισμό.

Το μαγιάτικο κλαδί ή το στεφάνι έχει κατά πάσα πιθανότητα τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Είναι γνωστό ότι στην αρχαία Ελλάδα τέτοια κλαδιά ή στεφάνια χρησιμοποιούσαν πολύ συχνά και δεν έλειπαν από καμία σημαντική εκδήλωση.

Επιπλέον, είναι αξιοπρόσεκτο ότι μια σημαντική γιορτή ενός μήνα των αρχαίων, του Θαργηλιώνος, που αντιστοιχούσε περίπου χρονικά στο Μάιο, περιελάμβανε στα δρώμενά της την κατασκευή ενός κλαδιού ανάλογου με το μαγιάτικο.

Το κλαδί αυτό δεν το έφτιαχναν με άνθη, αλλά με κλαδιά οπωροφόρων δέντρων, στα οποία τοποθετούσαν επίσης κρεμμύδι και σκόρδο. Στις μέρες μας έχουμε καθιερώσει στεφάνια από λουλούδια του αγρού ή των κήπων, τα οποία τοποθετούμε για μερικές μέρες στην κύρια είσοδο των σπιτιών μας. 

Για τους περισσότερους δεν αποτελεί ίσως τίποτα περισσότερο από μια όμορφη σύνθεση λουλουδιών, χωρίς να παραπέμπει σε συσχετισμούς, σύμφωνα με τους οποίους χαρίζει στους ενοίκους ενός σπιτιού υγεία, καλή τύχη, ειρήνη, ευτυχία και ευφορία. 

Σίγουρα, όμως, η κατασκευή του προσφέρει χαρά σε μικρούς και μεγάλους. Παλιότερα, όμως, το στεφάνι του Μάη έπρεπε να έχει ορισμένα λουλούδια για να πιάσουν οι ευχές που έκαναν οι νοικοκυρές, όπως: Τριαντάφυλλα, γαρίφαλα, βιόλες, πασχαλιές (λιλά), γεράνια, για να είναι ανθισμένο το σπίτι.

Κλωνάρια ανθισμένα από αγιόκλημα ή ελιά, για την ευτυχία του σπιτιού. Στάχυα και λουλούδια του κάμπου, όπως μαργαρίτες, παπαρούνες, για να είναι γεμάτο. Μια κουκιά (φυτό) με τις ρίζες και τους καρπούς της, για τη γλωσσοφαγιά. Ένα κλωνάρι λυγαριάς, για την αγάπη των κοριτσιών του σπιτιού. 

Ένα κεφάλι σκόρδο, κρεμασμένο στη μέση του ώστε να φαίνεται, για το μάτι. Στη Μικρά Ασία, σε κάθε στεφάνι έβαζαν εκτός από λουλούδια, ένα σκόρδο για τη βασκανία, ένα αγκάθι για τον εχθρό κι ένα στάχυ για την καλή σοδειά. Το μαγιάτικο στεφάνι στόλιζε τις πόρτες έως του Αι Γιάννη του Θεριστή και τότε το καίγανε στις φωτιές του αγίου.

 

ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ (ΤΟ ΑΜΙΛΗΤΟ ΝΕΡΟ)

Σε νησιά του Αιγαίου, την Πρωτομαγιά, τα κορίτσια σηκώνονταν την αυγή, έπαιρναν μαζί τους τα λουλούδια που είχαν μαζέψει από την παραμονή και πήγαιναν στα πηγάδια να φέρουν το ''αμίλητο νερό'' (αμίλητο γιατί το κουβαλούσαν χωρίς να μιλούν). Όταν το έφερναν σπίτι, πλένονταν όλοι με αυτό.

Στη Σμύρνη, την παραμονή της Πρωτομαγιάς, οι αγρότες πήγαιναν στην εξοχή για να κόψουν οτιδήποτε είχε καρπό, σιτάρι, σκόρδα, κρεμμύδια κλαδιά συκιάς με τα σύκα κλπ. για να έχουν καλή σοδειά.