ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ Η ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΤΟΥ ΤΡΟΜΟΥ

 

Καθώς ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία πλησιάζει το ορόσημο των έξι ετών, ο αυξανόμενος αριθμός των νεκρών και το συνεχώς μεταβαλλόμενο στρατιωτικό τοπίο γελοιοποιούν τη διπλωματική διαδικασία.

Με ακόμα έναν γύρο συζητήσεων στον ορίζοντα, στη Γενεύη, αξίζει να διερωτηθούμε γιατί έχει γίνει τόσο δισεπίλυτη αυτή η σύρραξη. Η συριακή βία θα μπορούσε να έχει τελειώσει εδώ και χρόνια εάν δεν υπήρχε η ανάμειξη συγκεκριμένων παικτών, που τώρα πιέζουν περισσότερο από όλους για εκεχειρία.  

Ο Σεργκέι Λαβρόφ, ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών, το παραδέχθηκε όταν δήλωσε τον Ιανουάριο ότι το καθεστώς στη Δαμασκό βρισκόταν 2-3 εβδομάδες μακριά από την κατάρρευση όταν μεσολάβησε η Μόσχα. Αλλά δεν ήταν γραφτό να γίνει. 

Αντίθετα με τη Λιβύη, όπου η γαλλο-νατοϊκή δραστηριότητα έσωσε την επανάσταση τον Μάρτιο του 2011, ιρανικές και ρωσικές παρεμβάσεις στη Συρία που στηρίχθηκαν σε ένοπλες μη κρατικές δυνάμεις (σουνίτες και σιίτες) έχουν σώσει την κυβέρνηση του Μπασάρ αλ Ασαντ.

Αλλά ο στρατός του Ασαντ, ο οποίος είχε 325.000 στρατιώτες το 2010, έχει υποστεί περισσότερες από 100.000 απώλειες, παρόμοιο αριθμό τραυματιών και 10.000 λιποταξίες. 

Με το να βασίζεται σε περίπου 110.000 ξένους κρατικούς και μη κρατικούς στρατιώτες για να διατηρηθεί στην εξουσία στο μικρό τμήμα της Συρίας που ακόμα ελέγχει το καθεστώς του Ασαντ είναι πλέον παρόμοιο με τον στρατό του: μια σκιά του παλιού του εαυτού.

Οι αντίπαλες δυνάμεις του Ασαντ βρέθηκαν κοντά σε μια στρατιωτική νίκη αρκετές φορές τα τελευταία έξι χρόνια. Η πρώτη ήταν τον Ιούλιο του 2012, όταν οι αντάρτες επιτέθηκαν στη Δαμασκό και στο αρχηγείο της Εθνικής Ασφάλειας σκοτώνοντας τους καλύτερους επικεφαλής του Ασαντ, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Αμυνας.

Ακολούθησε επέλαση των επαναστατών στα βορειοδυτικά της χώρας, κυρίως στο Χαλέπι, στη Χομς και στο Ιντλίμπ. Αλλά αυτά τα κέρδη μειώθηκαν στα τέλη του 2012 και στις αρχές του 2013, με την εμπλοκή της σιιτικής Χεζμπολάχ και άλλων μη κρατικών, εξωτερικών παραγόντων. 

Δυνάμεις πιστές στον Ασαντ βρέθηκαν πάλι στο χείλος της καταστροφής τον Ιούλιο του 2015. Η απουσία μιας συνεχούς στρατιωτικής δυναμικής από οποιαδήποτε πλευρά έχει οδηγήσει σε μια ιλιγγιώδη μείξη που ζαλίζει. 

Αλλά στο τέλος του 2016 είχαν ξεπροβάλει πέντε σημαντικές συμμαχίες με αντικρουόμενους στόχους: οι δυνάμεις του Ασαντ και οι σύμμαχοί τους, αντίπαλες δυνάμεις καθοδηγούμενες από τους Αραβες, αντίπαλες δυνάμεις καθοδηγούμενες από τους Κούρδους, το Μέτωπο Τζαμπάτ Φατάχ αλ Σαμ (πρώην Αλ Νούσρα, επίσημος βραχίονας της Αλ Κάιντα στη Συρία) και οι τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους (ISIS).

Λιποταξίες, επανευθυγραμμίσεις και διαφωνίες έχουν υπάρξει εντός και μεταξύ των πέντε συμμαχιών. Μια τουρκορωσική κατάπαυση του πυρός τον Δεκέμβριο και η διαπραγματευτική πρόοδος στην Αστάνα του Καζακστάν τον προηγούμενο μήνα πυροδότησαν περισσότερες διαφωνίες μεταξύ αντιπάλων δυνάμεων, καθοδηγούμενων από τους Αραβες και το Μέτωπο Φατάχ αλ Σαμ.

Σε απάντηση στην πρόοδο της Αστάνας, το Μέτωπο Φατάχ αλ Σαμ διαλύθηκε και ενώθηκε με άλλες τέσσερις τοπικές οργανώσεις. Η νέα συμμαχία, η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Εγγύς Ανατολής, προσέλκυσε επίσης φατρίες από την κύρια ανταγωνίστριά της, την οργάνωση Αχράρ αλ Σαμ. 

Ο ίδιος ο αρχηγός της, ο Χασίμ αλ Σεΐχ, αυτομόλησε στην Οργάνωση για την Απελευθέρωση, την οποία προς το παρόν διοικεί. Την ίδια στιγμή, πέντε μικρότερες ένοπλες οργανώσεις εισήλθαν στην Αχράρ για να αποφύγουν την απορρόφηση από την Οργάνωση της Απελευθέρωσης. Προσωρινός αρχηγός της Αχράρ είναι ο Αλί αλ Ομάρ.

Αυτές οι επανευθυγραμμίσεις αντανακλούν περισσότερο τακτικές επιβίωσης παρά ιδεολογικές προτιμήσεις. Συγχωνεύσεις με άλλες οργανώσεις προβάλλονται σαν ένας τρόπος για να ελαττωθούν οι κίνδυνοι εξολόθρευσης από χτυπήματα μέσω drones ή από χερσαίες επιθέσεις. 

Ενώ η Αχράρ και άλλες ένοπλες αντίπαλες ομάδες δέχονται τον διπλό δρόμο της διπλωματικής και στρατιωτικής δράσης, η Οργάνωση της Απελευθέρωσης θα συνεχίσει να επιστρατεύει όλες τις φατρίες και τις οργανώσεις που απορρίπτουν τη διπλωματία και φοβούνται την κυριαρχία της Αχράρ από τα βορειοδυτικά. 

Η εκεχειρία ανάμεσα σε αυτές τις δύο συμμαχίες που συντηρείται από την ισορροπία του τρόμου δεν σηματοδοτεί κατά κανέναν τρόπο το τέλος των εχθροπραξιών. 

Η αδυναμία, οι ρήξεις και η εξάντληση όλων των τοπικών δυνάμεων μπορεί να δώσουν σε περιφερειακές δυνάμεις όπως η Ρωσία, η Τουρκία και το Ιράκ μεγαλύτερη δυνατότητα πίεσης για μια βιώσιμη εκεχειρία στη Συρία. Αλλά εγώ είμαι επιφυλακτικός. 

Σε έναν πόλεμο με ατελείωτα μετακινούμενες προτεραιότητες, αντικρουόμενες επιδιώξεις, λίγες αξιόπιστες δεσμεύσεις και άφθονη εξωτερική ανάμειξη, οποιαδήποτε εκεχειρία σήμερα είναι απλώς πολύ πιθανό να καταρρεύσει από τη βία αύριο.

Η Ρωσία και η Κίνα  πάντως άσκησαν βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ κατά την ψηφοφορία για το σχέδιο ψηφίσματος που θα επέβαλε νέες κυρώσεις στη Συρία αναφορικά με τις κατηγορίες για χρήση χημικών όπλων.

Το σχέδιο είχε παρουσιαστεί από Γαλλία και Βρετανία και ήταν η έβδομη φορά που η Ρωσία χρησιμοποιεί το βέτο της υπέρ της Δαμασκού -αυτή τη φορά, με το επιχείρημα πως οι κυρώσεις θα έβλαπταν την προσπάθεια για ειρηνευτικές συνομιλίες στη Γενεύη.

Ήταν επίσης η έκτη φορά που η Κίνα χρησιμοποίησε το δικό της βέτο στο Συμβούλιο συμπαρατασσόμενη με την Μόσχα στο ζήτημα της Συρίας.

Από τα υπόλοιπα μέλη του Συμβουλίου, τα μη μόνιμα (τα οποία και δεν έχουν δικαίωμα βέτο), καταψήφισε η Βολιβία ενώ απέιχαν Αιθιοπία, Αίγυπτος και Καζακστάν.