«Ιδού
καιρός ευπρόσδεκτος, ιδού καιρός μετανοίας αποθώμεθα τα έργα του σκότους
και ενδυσώμεθα τα όπλα του φωτός...» Αν πάντοτε ο χρόνος είχε μια
ιδιαίτερη σημασία για τον άνθρωπο, κάτω από τη χριστιανική σκοπιά αποκτά
ασύγκριτα μεγαλύτερη αξία.
Ο χρόνος πλέον είναι ιερός.Αγιάστηκε,
επειδή στον ιστορικό χρόνο εισήλθε με την ενανθρώπησή Του και έζησε ο ίδιος ο
Θεάνθρωπος Κύριός μας. Η έλευση του Χριστού στον κόσμο δηλοποιεί ότι «ήλθε το
πλήρωμα του χρόνου» (Γαλ. 4,4) ότι «πεπλήρωται ο καιρός και ήγγικεν η βασιλεία του
Θεού» (Μαρκ.1,5).[...]
Η ιερότητα
του χρόνου πιστοποιείται και από την καθημερινή εκκλησιαστική μας ζωή. Η
Εκκλησία αγιάζει τον ιστορικό χρόνο, τον μεταμορφώνει.
Ο φυσικός
χρόνος γίνεται λειτουργικός χρόνος. Η Εκκλησία ανά πάσα στιγμή συνδέει
τον χρόνο της ανθρώπινης ζωής με το μυστήριο της σωτηρίας. Καθιστά το γεγονός
της σωτηρίας πάντοτε επίκαιρο, παρόν στον ιστορικό χρόνο.
Οι σκέψεις
αυτές μας βοηθούν να κατανοήσουμε πληρέστερα τα λόγια του Ιδιόμελου των
Αποστίχων. Βρισκόμαστε απόψε στο κατώφλι της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της
ιερότερης χρονικής περιόδου του εκκλησιαστικού έτους.
Και ο Iερός
υμνογράφος παίρνει τα λόγια του αποστόλου Παύλου (Β’ Κορ. 6,2:«Ιδού νυν καιρός
ευπρόσδεκτος, ιδού νυν ημέρα σωτηρίας» Ρωμ. 13,12: «Αποθώμεθα ουν τα έργα του
σκότους και ενδυσώμεθα τα όπλα του φωτός») και τα εφαρμόζει στην
ιερή αυτή περίοδο, που από αύριο ανοίγει τις πύλες της.
Η Μεγάλη
Τεσσαρακοστή, στην οποία για μια ακόμη φορά μάς εισάγει η Εκκλησία μας, είναι ο
ευπρόσδεκτος καιρός και ο καιρός της μετανοίας. Και κατά την περίοδο αυτή οι
χριστιανοί καλούμαστε να «πετάξουμε από πάνω μας τα έργα του σκότους
και να ντυθούμε τα όπλα του φωτός».
Πρώτ’ απ’
όλα, η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι καιρός ευπρόσδεκτος. Ευπρόσδεκτος σημαίνει
κατάλληλος, ενδεδειγμένος. Και ευπρόσδεκτος καιρός, όπως τον εννοεί ο απόστολος
Παύλος, είναι ο καιρός της χάριτος, ο καιρός κατά τον οποίο μάς δέχεται ο
Θεός, μας εισακούει και μάς σώζει.
Είναι ο χρόνος στη διάρκεια του οποίου ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να
αγωνιστεί για να επιτύχει τη σωτηρία του.
Και ο χρόνος
αυτός που άρχισε με την έλευση του Χριστού μας στον κόσμο, την απολύτρωση των
ανθρώπων δια του σταυρού και της Αναστάσεώς Του και την κάθοδο του Αγίου
Πνεύματος φτάνει μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία Του.
Ενώ ο χρόνος
μετά την ένδοξη επάνοδο του Κυρίου είναι ο καιρός της κρίσεως και της
ανταποδόσεως.[...]
Ευπρόσδεκτος καιρός, λοιπόν, ο χρόνος μέχρι την ένδοξη επάνοδο του Κυρίου
μας.
Ευπρόσδεκτος καιρός ο χρόνος της επίγειας ζωής κάθε ανθρώπου.
Ευπρόσδεκτος καιρός, τέλος, η Μεγάλη Τεσσαρακοστή.
Αν ολόκληρο τον χρόνο οι πιστοί αγωνιζόμαστε τον καλόν αγώνα της πίστεως, πολύ περισσότερο οφείλουμε ν’ αγωνιστούμε αυτή την ιερή περίοδο.
Ευπρόσδεκτος καιρός ο χρόνος της επίγειας ζωής κάθε ανθρώπου.
Ευπρόσδεκτος καιρός, τέλος, η Μεγάλη Τεσσαρακοστή.
Αν ολόκληρο τον χρόνο οι πιστοί αγωνιζόμαστε τον καλόν αγώνα της πίστεως, πολύ περισσότερο οφείλουμε ν’ αγωνιστούμε αυτή την ιερή περίοδο.
Αν πάντοτε
έχουμε χρέος «μετά φόβου και τρόμου», καθώς συνιστά ο Απόστολος (Φιλ.2,12),
να εργαζόμαστε τη σωτηρία μας, ακόμη προσεκτικότερα, με μεγαλύτερο ζήλο θα
πρέπει να το κάνουμε τώρα την Τεσσαρακοστή. Στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή όμως ο
υμνογράφος αποδίδει και έναν άλλο χαρακτηρισμό.
Την ονομάζει
καιρόν μετανοίας, κατάλληλο δηλαδή χρόνο για μετάνοια. Για
να εννοήσουμε καλύτερα τον χαρακτηρισμό αυτό της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ως
περιόδου μετανοίας, είναι ανάγκη να προσδιορίσουμε τι ακριβώς σημαίνει
μετάνοια.
Ο Θεός καλεί
τους ανθρώπους, όλους μας, να έρθουμε σε κοινωνία μαζί Του. Όμως οι
άνθρωποι είμαστε αμαρτωλοί. Φέρουμε μέσα μας τη ροπή προς την αμαρτία.
Ενδίδουμε συχνά στις προκλήσεις της.
Αιχμαλωτιζόμαστε
εκούσια στο ζυγό των αμαρτωλών παθών. Καταπατούμε το θέλημα του Θεού. Η
απάντησή μας, λοιπόν, στην πρόσκληση του Θεού προϋποθέτει στην αρχή μια
μεταστροφή και στη συνέχεια, σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας, μια στάση
μετάνοιας.
Μετάνοια επομένως σημαίνει ότι απομακρύνεται κανείς απ’ ό,τι είναι κακό και
στρέφεται προς τον Θεό.Αυτό ακριβώς προσδιορίζει την ουσία της μεταστροφής, η
οποία συνεπάγεται αλλαγή συμπεριφοράς, νέο προσανατολισμό όλης της ζωής και της
διαγωγής μας.
Αυτό φαίνεται στη σημασία
που προσδίδει η Αγία Γραφή στα ρήματα μετανοώ και επιστρέφω, τα οποία
χρησιμοποιεί συχνά.Το ρήμα
μετανοώ εκφράζει κυρίως την εσωτερική μεταστροφή, την αλλαγή του νου και
φρονήματος, ενώ το ρήμα επιστρέφω δηλώνει περισσότερο μιαν αλλαγή στην
πρακτική συμπεριφορά.
Τι ακριβώς σημαίνει μετάνοια μάς επιτρέπει να εννοήσουμε κι ένας θαυμάσιος ορισμός του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος που συναντούμε στον 5ο λόγο του:
«Μετάνοια εστίν ανάκλησις Βαπτίσματος
Μετάνοια εστί συνθήκη προς Θεόν δευτέρου βίου...
Μετάνοια εστί συνειδότος καθαρισμός».
Δηλαδή:«Μετάνοια είναι η επιστροφή στην καθαρότητα και τη χάρη που είχαμε κατά την ώρα του Βαπτίσματός μας.
Μετάνοια είναι μια νέα συνθήκη με τον Θεό για έναν καινούριο τρόπο ζωής.
Μετάνοια είναι ο καθαρισμός της συνειδήσεώς μας.»
Η μετάνοια αποτελεί το θεμέλιο της χριστιανικής ζωής. Είναι στάση ζωής.
Αγκαλιάζει ολόκληρο τον επί γης βίο μας. Αρδεύει καθημερινά την καρδιά μας.Η μετάνοια είναι ένα κατ’ εξοχήν δυναμικό γεγονός. Είναι κατάσταση και όχι στιγμιαίο φαινόμενο. Οι χριστιανοί οφείλουμε να ζούμε εν μετανοία.
Τι ακριβώς σημαίνει μετάνοια μάς επιτρέπει να εννοήσουμε κι ένας θαυμάσιος ορισμός του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος που συναντούμε στον 5ο λόγο του:
«Μετάνοια εστίν ανάκλησις Βαπτίσματος
Μετάνοια εστί συνθήκη προς Θεόν δευτέρου βίου...
Μετάνοια εστί συνειδότος καθαρισμός».
Δηλαδή:«Μετάνοια είναι η επιστροφή στην καθαρότητα και τη χάρη που είχαμε κατά την ώρα του Βαπτίσματός μας.
Μετάνοια είναι μια νέα συνθήκη με τον Θεό για έναν καινούριο τρόπο ζωής.
Μετάνοια είναι ο καθαρισμός της συνειδήσεώς μας.»
Η μετάνοια αποτελεί το θεμέλιο της χριστιανικής ζωής. Είναι στάση ζωής.
Αγκαλιάζει ολόκληρο τον επί γης βίο μας. Αρδεύει καθημερινά την καρδιά μας.Η μετάνοια είναι ένα κατ’ εξοχήν δυναμικό γεγονός. Είναι κατάσταση και όχι στιγμιαίο φαινόμενο. Οι χριστιανοί οφείλουμε να ζούμε εν μετανοία.
Αν η
μετάνοια θα πρέπει να σφραγίζει ολόκληρη τη ζωή μας, πολύ περισσότερο οφείλουμε
να τη βιώνουμε την ιερή περίοδο της Τεσσαρακοστής στην οποία μάς εισάγει ο
αποψινός Εσπερινός.
Η
Τεσσαρακοστή είναι πράγματι καιρός μετανοίας. Αποβλέπει στο να μάς προετοιμάσει
πνευματικά για να συμμετάσχουμε αξίως στον εορτασμό του Πάθους και της
Αναστάσεως του Κυρίου μας.
Και για να
γίνει αυτό, οφείλουμε να ακολουθήσουμε το μονοπάτι της μετανοίας, που σημαίνει
αλλαγή νου, βαθιά ανακαίνιση, γνήσια μεταστροφή. Μεταβολή εσωτερική, αλλά και
επιστροφή πραγματική.
Στον Θεό και
το Ευαγγέλιό Του. Στη ζωή που Εκείνος εμπνέει και που μπορούμε να ζήσουμε μόνο
μέσα στην Εκκλησία Του, στην κοινωνία και την ενότητα όλων των λυτρωμένων
τέκνων του Θεού.[...]
«Έφθασε λοιπόν ο καιρός, ή των πνευματικών αγώνων αρχή...»! Είναι η Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ο
ευπρόσδεκτος καιρός, ο καιρός μετανοίας, που για μια ακόμη φορά μάς χαρίζει η
αγάπη του Θεού. Ας τον υποδεχτούμε με χαρά και ας τον αξιοποιήσουμε φιλότιμα.
ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ ΟΙ ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ
Ὁ σύγχρονος τρόπος ζωῆς, ἡ ἐκκοσμίκευση καί ὁ καταναλωτισμός συχνά ἀποπροσανατολίζουν τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν σκοπό τῆς ὕπαρξής του. Τά ἐπί μέρους ζητούμενα τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης, ὁπωσδήποτε, δέν συνιστοῦν τόν ἀπώτερο σκοπό τῆς ζωῆς μας.
Ὁ ἀπώτερος σκοπός τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης εἶναι τό νά βρεῖ ὁ ἄνθρωπος στήν ἐπίγεια ζωή του τόν Θεό καί, ἀφοῦ ἑνωθεῖ βιωματικά καί μυστηριακά μαζί Του, νά πορευθεῖ πρός τήν αἰώνια ζωή. Τά λόγια τοῦ μαθητῆ τοῦ Χριστοῦ "ὀδυνόμενοι ἐζητουμεν
σε" ἐφαρμόζουν ἀπόλυτα στήν ἐποχή μας.
Ὁ Σύγχρονος ἄθρωπος ἀπεγνωσμένα ψάχνει νά βρεῖ, πολλές φορές, τήν εὐτυχία καί τή γαλήνη σέ ὅλα τά ἄλλα, ἐκτός ἀπό τόν Χριστό καί τήν Ἐκκλησία.
Ἡ Ἐκκλησία, θέλοντας νά βοηθήσει τόν ἄνθρωπο στό νά κατανοήσει, ἀρχικά, τήν ἀναγκαιότητα νά βρεῖ στή ζωή του τόν Χριστό καί νά πραγματοποιήσει, στή συνέχεια τόν ὕψιστο αὐτό σκοπό, προσφέρει ἕνα τρόπο, δείχνει μιά πορεία: τή Μεγάλη Σαρακοστή.
Ἡ πορεία αὐτή ἀναπτύσσεται λειτουργικά μέ τήν ἐπιτέλεση διαφόρων εἰδικῶν καί μοναδικῶν ἀκολουθιῶν. Κατά τή διάρκεια αὐτῆς τῆς περιόδου, ἡ Ἐκκλησία θέλει, μέ το λειτουργικό της κλίμα, νά κάνει αἰσθητή τήν παρουσία τοῦ ἀναστημένου Χριστοῦ καί τῆς λυτρωτικῆς Του δυνάμεως.
Πρόκειται γιά τήν ἱερότερη περίοδο τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ καί λειτουργικοῦ ἔτους. Χωρίς νά θέλει κανέις νά ὑποβιβάσει τή σπουδαιότητα τῶν ἄλλων
θρησκευτικῶν ἐκδηλώσεων, ἡ βασική ἀπαίτηση τῆς Ἐκκλησία ἀπό τούς πιστούς εἶναι ἡ συμμετοχή του στή θ. λατρεία.
Ἡ Μεγάλη Σαρακοστή καί εὐρύτερα τό Τριώδιο δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά μιά ἁλυσίδα λειτουργικῶν εὐκαιριῶν, πού προσφέρονται συνεχῶς καί ἀδιαλείπτως ἀπό τήν Ἐκκλησία. Εἶναι μιά λειτουργική τράπεζα, στήν ὁποία νύκτα καί ἡμέρα παρατίθενται ἐδέσματα πνευματικῆς εὐωχίας.
Ἤδη ἀπό τήν ἔναρξη τοῦ Τριωδίου, τήν Κυριακή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου, γίνεται ἐμφανής ἡ ἐπιδίωξη τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ δύο ἄνδρες εἶναι ὁ τύπος τῶν πιστῶν, πού καλοῦνται στό ναό γιά τόν ἴδιο σκοπό.
Ἀπό τήν ἀρχή παρουσιάζεται σέ ὅλους μας ὁ ἰδεώδης τρόπος τῆς τελωνικῆς συντετριμμένης καί ταπεινῆς προσευχῆς καί ὑπογραμμίζεται ὁ ἀπόβλητος τρόπος τῆς φαρισαϊκῆς ἐπιδεικτικῆς ἐνέργειας.
Ἡ σωστή συμμετοχή, συνεπῶς τοῦ πιστοῦ στίς τελούμενες ἱερές ἀκολουθίες τῆς περιόδου αὐτῆς θά τόν βοηθήσει καί στήν ἐπίτευξη τοῦ ἀπώτερου σκοποῦ, ὅπως περιγράφηκε παραπάνω.
Ἀπό τήν κοινή πείρα μας γνωρίζουμε ὅτι οἱ πιστοί, ἀκόμη καί αὐτοί πού δέν συμμετέχουν τόν ὑπόλοιπο χρόνο στή λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας, ἀρέσκονται νά ἐκκλησιαζονται τό βράδυ τῆς Παρασκευῆς τῶν ἑβδομάδων τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς γιά τήν Ἀκολουθία τῶν Χαιρετισμῶν ἤ νά συμμετέχουν στίς ἀκολουθίες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας.
Ὅμως, οἱ λαμπρές ἀκολουθίες τῶν Χαιρετισμῶν, οἱ κατανυκτικές ἀκολουθίες τοῦ Νυμφίου καί τῶν Ἁγίων Παθῶν, οἱ πέντε Κυριακές τῶν Νηστεῖων καί τά Σάββατα, πού προηγοῦνται, συναριθμοῦνται μέν σ' αὐτή, ἀλλά οὐσιαστικά ἀποτελοῦν μικρές νησίδες ὀάσεις στήν τραχεία ἔρημο καί τό μέγα πέλαγος τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς.
Ὅλα αὐτά εἶναι τό κέλυφος. Καί δυστυχῶς σ' αὐτό ἐξαντλεῖται, κατά κανόνα, ἡ λειτουργική συμμετοχή τῶν πιστῶν κατά τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς. Τότε, λοιπόν, ποῦ βρίσκεται ὁ καρπός;
Ὁ καρπός, τό νόημα τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς βρίσκεται στίς καθημερινές, στίς ἡμέρες τῆς νηστείας, στίς ἡμέρες τοῦ "Ἀλληλουϊα", ἐάν θέλουμε νά μιλήσουμε μέ τή γλώσσα τοῦ Τυπικοῦ.
Σ' αὐτές τίς ἱερές ἀκολουθίες, ἀπό τόν κατανυκτικό ἑσπερινό τῶν Κυριακῶν μέχρι τήν ἀπόλυση τῆς λειτουργίας τῶν Προηγιασμένων κάθε Παρασκευῆς ὅλων τῶν ἑβδομάδων τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς, θά κατανοήσει ὁ πιστός τόν λειτουργικό χαρακτήρα τῆς περιόδου αὐτῆς.
Ἡ Μεγάλη Σαρακοστή ἀρχίζει τήν Καθαρά Δευτέρα σήμερα δηλαδή.
Ἀρχίζει μέ τόν Κατανυκτικό Ἑσπερινό τῆς Κυριακῆς.
Ἀρχίζει μέ τόν Κατανυκτικό Ἑσπερινό τῆς Κυριακῆς.
Στά εἰδικά τροπάρια τονίζονται οἱ ἐπί μέρους ἀρετές, πού πρέπει νά κοσμοῦν τόν ἀληθῶς νηστεύοντα πιστό: ἡ ἐγκράτεια, ἡ ταπείνωση, ἡ ἀνεξικακία, ἡ νηστεία τροφῶν καί παθῶν, ἡ ταπείνωση.
Αὐτό εἶναι τό πνεῦμα καί τό θεματολόγιο ὅλης τῆς ποιητικῆς παραγωγῆς τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς. Τό μέγα προκείμενο ἐκφράζει τή θρηνώδη κραυγή τοῦ καταπονημένου στή ζωή ἀνθρώπου Ἐκδυσώπηση τοῦ θείου ἐλέους.
Δια πρεσβειῶν τῆς Θεοτόκου,τοῦ Προδρόμου καί τῶν Ἁγίων σέ συνδυασμό μέ τίς μετάνοιες, πού συνοδεύουν τήν εἰκόνα τῆς ἀκολουθίας τοῦ Ἑσπερινοῦ. Λίγο μετά τά μεσάνυκτα, ἡ πρόσκληση γιά λατρεία τοῦ Θεοῦ θά ἀκουσθεῖ καί παλι.
Θά ψαλοῦν τό Μεσονυκτικό καί ὁ Ὄρθρος. Θά ἀκουσθεῖ καί πάλι τό γνωστό "ἀλληλούϊα", ὅπως καί τριαδικά τροπάρια, στά ὁποῖα δέν διακρίνεται εὔκολα τί προέρχεται ἀπό τά χείλη ἀγγέλων καί τί ἀπό τό στόμα τῶν ἀνθρώπων.
Ὁ τρισάγιος ἐπινίκος ὕμνος, τά καθίσματα τοῦ ψαλτηρίου,οἱ βιβλικές ὡδές, οἱ τρώδιοι κανόνες, τό φωταγωγικό, τά ἀπόστιχα, ψαλλόμενα μέ τήν ἀσθενική φωνή τῶν ἀνθρώπων, δονοῦν τούς θόλους τῶν οὐρανῶν.
Ὅταν οἱ ἀνταύγεις τοῦ ἀνατέλλοντος ἠλίου θά φωτίζουν τή γῆ, τότε θά χαιρετισθεῖ ἡ ἔλευση τῆς ἡμέρας μέ τήν ἀκολουθία τῆς α´ Ὥρας καί θά ἀκολουθήσει ἡ γ´ Ὥρα.
Τή μεσημβρία τό πάθος τοῦ Κυρίου θά ἀποτελέσει τό ἀντικείμενο τοῦ εὐγνώμονος αἴνου τῆς στ´ Ὥρας καί μετά ἀπό λίγο θά ψαλεῖ ἡ θ´ Ὥρα.Θά ἐπακολουθήσουν ἡ ἀκολουθία τῶν Τυπικῶν καί τοῦ Ἑσπερινοῦ καί ἡ Θ. Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων θά ἀποτελέσει τό ἀποκορύφωμα τὴς ἡμερονύκτιας λογικῆς λατρείας.
Ὁ Κύριος, παρών στό μέσο τῆς Ἐκκλησίας Του, "ὁ βασιλεύς τῆς δόξης ", γίνεται τό ἀντικείμενο τῆς πλεον εὐλαβοῦς λατρείας καί προσκυνήσεως.
Καί μετά ἀπό λίγο, ἡ ἱερή ἡμέρα θά κατακλεισθεῖ μέ τήν ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἀπόδειπνου. Ψαλμοί καί ὕμνοι, τροπάρια καί εὐχές θά ἐπαναλάβουν τή δοξολογία, τόν αἶνο, τήν εὐχαριστία πρός τόν Κύριο τῶν δυνάμεων, ἀλλά θά διακηρύξουν τή βεβαιότητα ὅτι ὁ Θεός εἶναι "μεθ' ἡμῶν ".
Ὁ κάθε πιστός καλεῖται νά καταβάλει ἰδιαίτερη προσπάθεια καί πολύ κόπο γιά νά μπορέσει νά ζήσει, ἔστω καί γιά λίγο, τή λατρεία τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς. Τήν ἴδια, ὅμως καί μεγαλύτερη προσπάθεια ἔχει ὑποχρέωση νά καταβάλει καί ὁ τελετουργός κληρικός. Καί σ' αὐτό ἀκριβῶς συνίσταται ὁ ἀγώνας καί ἡ εὐθύνη του.
ΝΗΣΤΕΙΑ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ:Από σήμερα Καθαρά Δευτέρα μέχρι το Άγιο Πάσχα η Ορθόδοξη Εκκλησία ζητά από το ποίμνιό της να τηρήσει τη θρησκευτική παράδοση και να νηστέψει.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η περίοδος αυτή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής; Είμαστε στα πρόθυρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της Αγιότερης περιόδου της Εκκλησίας, η οποία μας προετοιμάζει για το Άγιο Πάσχα. Λέγεται Τεσσαρακοστή γιατί διακρίνεται από τη Μεγάλη Εβδομάδα. Με 40 μέρες, ξεκινά από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι και την Παρασκευή του Λαζάρου.
Την
Παρασκευή του Λαζάρου συμπληρώνεται η Τεσσαρακοστή, παρεμβάλλεται το διήμερο
της Ανάστασης του Λαζάρου και της Κυριακής των Βαΐων και ύστερα ξεκινά η Μεγάλη
Εβδομάδα.Είναι μια περίοδος εντατικής προσευχής, νηστείας και προσπάθεια
κατάκτησης της αρετής, για να μπορέσουμε επάξια να προσκυνήσουμε το Σταυρό και
την Ανάσταση του Χριστού.
Γιατί η «Σαρακοστή», όπως
ονομάζεται, να έχει σαράντα ημέρες, δηλαδή αρχίζει από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι
και την Παρασκευή πριν από το Σάββατο του Λαζάρου;
Γιατί
διαλέχτηκε να είναι 40 ημέρες η Τεσσαρακοστή, υπάρχουν δύο λόγοι. Ήταν, πρώτα,
πρότυπα αγιογραφικά. Ο Μωυσής νήστεψε 40 μέρες για να παραλάβει τις Πλάκες του
Νόμου, ο Ηλίας 40 ημέρες πάλι νήστεψε για να μπορέσει να αποκλείσει τον ουρανό
από τη βροχή και μετά να φέρει βροχή στη γη, και έτσι οι 40 μέρες είναι
αγιογραφικά.
Και ο
Χριστός μετά τη βάφτισή του νήστεψε 40 μέρες. Έχει, όμως, και έναν άλλο λόγο.
Οι Εβραίοι υποχρεώνονταν να δίνουν την δεκάτη, δηλαδή το 1/10 της περιουσίας,
που αποκτούσαν όλη τη χρονιά, για τους φτωχούς, τις χήρες, τα ορφανά.
Εμείς, που
είμαστε ο νέος Ισραήλ της χάριτος, δίνουμε κάτι πολύ πιο σημαντικό, δίνουμε το
1/10 της ζωής μας. Από τις 365 μέρες του χρόνου, οι 40 ημέρες αυτής της περιόδου
είναι μια αφιέρωση προς τον Θεό.
Τι είναι η νηστεία του Πάσχα για την
Ορθόδοξη Εκκλησία;
Η νηστεία
είναι ένα μέσο που μας βοηθά στο να κατακτήσουμε την αρετή. Είναι παρεξηγημένος
θεσμός η νηστεία και από αυτούς που νηστεύουν και από αυτούς που δεν νηστεύουν.
Αυτοί που δεν νηστεύουν δεν διαβλέπουν κανένα όφελος από την νηστεία, γι’ αυτό
και την κατάργησαν.
Το πόσο
καταργήθηκε, μπορούμε να το δούμε την εβδομάδα της Τυρινής.Πόσοι αποφεύγουν το
κρέας; Ή ακόμα τη Δευτέρα της Καθαράς, που για την Εκκλησία μας έχει το ίδιο
βάρος με την Αγία Παρασκευή, γιατί είναι η πρώτη μέρα που ζει ο άνθρωπος μακριά
από τον παράδεισο.
Επομένως,
είναι μέρα πένθους. Την Καθαρά Δευτέρα, λοιπόν, οι άνθρωποι βγαίνουν στους
αγρούς. Δεν τρώνε, όμως, όλοι ελιά. Πολλοί είναι αυτοί που ψήνουν και
κρέας.Αυτό, μας δείχνει πόσο πολύ κατάργησαν οι άνθρωποι τη νηστεία. Αυτοί δεν
διαβλέπουν κανένα νόημα στη νηστεία. Και αν τους μιλήσεις για νηστεία,
εισπράττεις ειρωνικά μειδιάματα.
Αλλά και
αυτοί που νηστεύουν έχουν παρεξηγήσει τη νηστεία και νομίζουν ότι ο Θεός
ευαρεστείται με το να απέχουμε, μικρό ή μεγάλο διάστημα, από κάποια είδη
τροφίμων. Μέσα τους υπάρχει μια αντίληψη λανθασμένη, εξωχριστιανική, ότι κάποια
είδη τροφίμων δημιουργούν πνευματικό μολυσμό.
Όταν
προσπάθησε να εισέλθει και στον Χριστιανισμό αυτή η προσπάθεια, οι Απόστολοι
αντιτάχθηκαν και την ονόμασαν διδασκαλία δαιμονίων, γιατί δεν υπάρχει κανένα
δημιούργημα του Θεού που να προκαλεί μολυσμό.
Εκείνο το
οποίο μολύνει τον άνθρωπο, το είπε ο Χριστός σε μιαν άλλη περίπτωση. Είπε ότι
δεν είναι αυτά που τρώμε που μολύνουν τον άνθρωπο· εκείνα που μολύνουν τον
άνθρωπο είναι τα λόγια μας, τα οποία προέρχονται από το μυαλό και την καρδιά
μας. Επομένως, η νηστεία δεν έχει αυτό το νόημα.
Ποιο είναι το νόημα της νηστείας και
πόσο ωφέλιμη είναι;
Η νηστεία
έχει πολλούς λόγους για τους οποίους επιβλήθηκε στην Εκκλησία. Ο πρώτος λόγος
είναι μια άσκηση. Είναι ένα γύμνασμα η νηστεία, δεν είναι αυτοσκοπός. Γίνεται
για να ενδυναμώσει τον εαυτό μας.
Η νηστεία
είναι εξάσκηση, γιατί για 50 ημέρες τα γευστικά μας όργανα πιέζουν και ζητάνε
διάφορες τροφές, εμείς όμως λέμε όχι. Έτσι μαθαίνουμε να αντιτασσόμαστε στο
πονηρό. Αν πετυχαίνουμε στη νηστεία και δεν πετυχαίνουμε στις πραγματικές μάχες
με το πονηρό, τίποτε δεν κατορθώνουμε.
Αυτοί που
είναι έμπειροι στους πνευματικούς αγώνες, λένε ότι ωφελεί πάρα πολύ η νηστεία.
Το ότι αυτός είναι ο σκοπός της νηστείας, δηλαδή μια άσκηση, φαίνεται και από
πολλές διατάξεις που τη διέπουν.
Πρώτα απ’ όλα οι πραγματικά άρρωστοι δεν πρέπει να νηστεύουν γιατί καταστρέφουν το σώμα
τους. Είναι παθοκτόνος η νηστεία και όχι σωματοκτόνος. Ένας που είναι άρρωστος,
με τη νηστεία θα σκοτώσει τον ίδιο τον εαυτό του.
Δεν μπορεί
να χωρέσει σε πνευματικούς αγώνες ένας που θα σκοτώσει τον εαυτό του. Υπάρχουν
μερικά συγγενικά είδη τροφής που κάποια από αυτά επιτρέπονται και κάποια
απαγορεύονται, όπως π.χ. η ελιά και το λάδι. Ποιο νόημα έχει αυτό, αφού το λάδι
δεν προέρχεται από ζωικό λίπος;
Τρώμε ελιές,
αλλά δεν τρώμε για μερικές ημέρες λάδι. Αυτό δεν είναι γιατί έχει κάτι το λάδι,
αλλά γιατί με αυτό επιτρέπονται χίλιες-δυο τροφές. Μπορείς να κάνεις όλα τα
όσπρια με το λάδι, τις πατάτες και χίλια-δυο άλλα φαγητά, ενώ οι ελιές μπορούν
να καταναλωθούν μόνο ως ελιές.
Και όταν η
Εκκλησία εντείνει την άσκηση, απαγορεύει το λάδι για να περιορίζει τα είδη
τροφών. Όπως, επίσης, κατά τη νηστεία τρώμε ταραμά, αλλά δεν τρώμε ψάρι. Είναι
λόγω της έντασης της άσκησης που επιτρέπει η Εκκλησία.
Επίσης,
επειδή έχει αυτό το νόημα η νηστεία, είναι άσκηση, δεν επιτρέπεται στην περίοδο
νηστείας να κάνουμε πολλά είδη από νηστίσιμα φαγητά για να μας ευχαριστούν ως
γεύσεις. Ούτε πολλά ούτε γευστικά. Απλώς ένα φαγητό που να σε κρατά στη ζωή. Αυτή
είναι η έννοια της νηστείας.
Δεύτερος λόγος είναι ότι η νηστεία εκφράζει πάντοτε τη συντριβή μας μπροστά στο Θεό και
τη μετάνοιά μας. Αν κοιτάξουμε στην Παλαιά Διαθήκη, όταν κήρυσσαν οι Προφήτες
μετάνοια, ο λαός το καταλάβαινε ως νηστεία.
Στη Νινευή
εστάλη π.χ. ο Ιωνάς, κήρυξε μετάνοια και οι άνθρωποι κήρυξαν αμέσως νηστεία. Και
ο βασιλιάς έβγαλε, μάλιστα, διάγγελμα, όχι μόνο για τους ανθρώπους, αλλά και τα
ζώα. Γιατί ήταν η νηστεία είδος μετάνοιας και συντριβής. Όταν είμαστε ελεύθεροι
κάνουμε ό,τι θέλουμε.
Όταν έχουμε
Κύριον, υπακούμε στις εντολές Του. Υπακούοντας, λοιπόν, στην Εκκλησία και
αποφεύγοντας ορισμένα φαγητά, δείχνουμε ότι δεν είμαστε αυτεξούσιοι.
Συντριβόμαστε και αναγνωρίζουμε έναν Κύριον.
Είναι,
λοιπόν, και ένδειξη μετάνοιας. Γι’ αυτό και τοποθετούνται πάντοτε οι νηστείες
πριν από μεγάλα γεγονότα της θρησκείας μας. Πριν από το Πάσχα, πριν από τα
Χριστούγεννα, για να μπορέσουμε να προετοιμαστούμε, με τη συντριβή και τη
μετάνοιά μας, για να γιορτάσουμε αυτό το γεγονός.
Ποιες άλλες
αρετές πρέπει να συνοδεύουν τη νηστεία, για να φθάσει ο άνθρωπος στη μετάνοια,
όπως προαναφέρατε; Την ακολουθούν και άλλες αρετές. Λέει ο Μέγας Βασίλειος,
«αληθής νηστεία η των παθών αλλοτρίωσις, εγκράτεια γλώσσης, θυμού αποχή,
επιθυμιών χωρισμός, καταλαλιά ψεύδους επιορκίας».
Πρέπει,
λοιπόν, η νηστεία να συνοδεύεται από άλλες αρετές για να είναι αληθινή. Αν
νηστεύω το κρέας και κατακρίνω τον κόσμο και κάνω χίλιες παρεκτροπές, τότε
τίποτα δεν κατορθώνω. Η νηστεία διαλαλεί την ενότητα όλων των Ορθοδόξων σε όλο
τον κόσμο. Όλοι νηστεύουμε για τον ίδιο σκοπό.
Και την
εποχή που δεν ήξεραν οι άνθρωποι Θεολογία, έλεγαν: Αυτός δεν νηστεύει, είναι
Τούρκος. Δηλαδή, διέκριναν από τις ημέρες της νηστείας μας τους Ορθόδοξους από
τους μη Ορθόδοξους.
Δηλώνει,
επομένως, η νηστεία την ενότητα των χριστιανών. Και πολλούς άλλους λόγους έχει,
όπως π.χ. εξοικονομούμε χρήματα από τα απλούστερα φαγητά, για να δίνουμε σε
ελεημοσύνες.
ΚΑΛΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου