18 Δεκεμβρίου, 2013

Η ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΛΑΟ


Η ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ
ΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 2945

Αριθμ Πρωτ. 5225/ Διεκπ. 2370
Αθήνα 12 Δεκεμβρίου 2013

Τέκνα ν Κυρίω γαπητά,

ερά Σύνοδος τς εραρχίας συνλθε τόν παρελθόντα κτώβριο ν μέσ καί πάλι ποικίλων κοινωνικν καί οκονομικν προβλημάτων, σέ μία καμπή κρίσιμων νακατατάξεων. ς κοινωνία, καλούμαστε νά περβομε σύνθετα προσκόμματα καί σοβαρές παθογένειες καί στρεβλώσεις. ς κκλησία, καταθέτουμε τήν κοινή μας γωνία γιά τό παρόν καί τό μέλλον τς λληνικς κοινωνίας καί ναλογιζόμαστε τίς εθύνες μας καί τίς δυνατότητες κπληρώσεως τς ποστολς μας σέ στιγμές φθορς καί ετελισμο το νθρωπίνου προσώπου, ποτιμήσεως το ερο χαρακτήρα του καί παξιώσεως οσιωδν πνευματικν ξόνων το κοινο μας βίου.

Καί ν κοινωνία νοσε βαθύτατα, τό βασικό της κύτταρο, οκογένεια, ργά λλά σταθερά, λλοιώνεται καί διαλύεται. Δέν γίνεται μως νά μς διαφεύγει τό γεγονός τι θεσμός τς οκογένειας ποτελε διαχρονικά τό πιό γγυημένο καί σφαλέστερο κοινωνικό πλαίσιο γιά τήν ρθή διαπαιδαγώγηση καί τήν γωγή τν νέων μελν τς κοινωνίας μας. οκογένεια διαπλάθει τίς παιδικές ψυχές «ν παιδεί καί νουθεσί Κυρίου» καί προετοιμάζει τά νεργά μέλη τς κοινωνίας, τούς νθρώπους λων τν παγγελμάτων, τούς κάθε εδους γέτες νός τόπου. ποτελε κοινό τόπο διαπίστωση τι στίς μέρες μας οκογενειακός θεσμός δοκιμάζεται δεινά καί πλήττεται, καθημερινά καί συχνά θέατα, πό πολλές κπτώσεις καί στρεβλώσεις. 

Κάθε κτροπή πό τήν γι πορεία τς οκογένειας δηγε σέ διάφορες λλοιώσεις. Βεβαίως, κίνδυνος νά κπέσει οκογενειακή συμβίωση σέ γυμνή σύμβαση πρχε καί σέ παλαιότερες ποχές. Σήμερα μως, λοι ναφέρονται κυρίως καί κατ’ ξοχήν στά τομικά δικαιώματά τους καί λησμονον τίς ποχρεώσεις τους. δια ννοια το φύλου δη θεωρεται μεταβλητή καί παμφοτερίζουσα. κανότητα νά διακρίνει κανείς τήν ερότητα τς νώσεως τν δύο φύλων στόν σύγχρονο κόσμο μοιάζει νά χάνεται βαθμηδόν. Γιά τήν ρθόδοξη κκλησία μας, βεβαίως, γάμος δέν γκαθιδρύει μόνο μία κοινή καί μπειρική πορεία πρός τή θέωση καί τόν μεταμορφωμένο κόσμο το Θεογγυται, μέ τήν γέννηση καί τήν νατροφή τν τέκνων, χι πλς τή βιολογική πέκταση τς νθρωπότητας, λλά κυρίως τήν πνευματική διαιώνιση το νθρωπίνου προσώπου. 

γάμος καί οκογένεια καθιστ, συνεπς, τόν νθρωπο συνδημιουργό το Θεο καί τόν πιφορτίζει μέ τή μεγαλύτερη εθύνη πό λες, τήν εθύνη ναντι τν παιδιν μας.   ερός Χρυσόστομος προτρέπει τόν κροατή του μέ τά κόλουθα λόγια: «κκλησίαν ποίησόν σου τήν οκίαν· καί γάρ πεύθυνος ε καί τς τν παιδίων σωτηρίας»·δηλαδή:«Κάνε τό σπίτι σου κκλησία· γιατί εσαι πεύθυνος καί γιά τή σωτηρία τν παιδιν σου». Μέ τά λόγια το ποστόλου Παύλου (φ 5, 32), τό μυστήριο το Γάμου «μέγα στίν», «ες Χριστόν καί ες τήν κκλησίαν». 

Κάθε οκογένεια διατηρε μίαν ερή, μοναδική καί νεπανάληπτη ξία, φ’ σον εκονίζει τό μυστήριο πού συνέχει καί συγκροτε τήν κκλησία το ΧριστοΤοτο μως σημαίνει τι δέν μπορε κανείς νά τήν ποβαθμίζει κόμη καί νά τήν ποκαθιστ. Μπροστά στή σύγχρονη καί πολυποίκιλη κρίση καί γωνία τς λληνικς κοινωνίας, «ν μέραις πονηρας, ν ας τν πολλν γάπη ψύγη», χριστιανική νασυγκρότηση το θεοΐδρυτου θεσμο τς οκογένειας μπορε νά ποτελέσει τό καλύτερο φάρμακο σέ ποιαδήποτε διαβρωτική κατάσταση. 

Χρειάζεται μως νά μαρτυρήσουμε καί νά παναδιατυπώσουμε τή βαρύτατη λλά σώζουσα, ζωοποιοσα καί λυτρωτική λήθεια, ποία προκύπτει πό κάθε σωστά δομημένη οκογένεια, πό κάθε κατ’ οκον κκλησία. Ο «κτροπές το οκογενειακο θεσμο» ο ναδυόμενες «ναλλακτικές μορφές οκογένειας» στή σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα συνιστον φαινόμενα πού ποδεικνύουν τήν κκοσμίκευση καί τόν ποχριστιανισμό τν σύγχρονων δυτικν κοινωνιν – κοινωνιν καί λαν, ν τούτοις, μέ πλούσιο χριστιανικό παρελθόν. Ατό, ν πολλος, σχύει καί γιά τήν λληνική κοινωνία. 

παιτεται, συνεπς, προβληματισμός καί μελέτη σοβαρή γιά τή διαφύλαξη καί τήν προκοπή το ερο ατο θεσμο, τόν ποον ρθά νομάζουμε καί «μικρή κκλησία». λλωστε, καί ατό πού θεωρεται ς «κρίση» μπορε τελικά, ν τό θελήσουμε, νά γίνει εκαιρία γιά νασυγκρότηση. Νά σημάνει τήν κατάρρευση καί τό τέλος το παλαιο τρόπου ζως καί τήν ρχή μις νέας δημιουργίας ν Χριστ, τς ναπλάσεως το πεπτωκότος κόσμου. λιστικός καί μηδενιστικός τρόπος ζως, κλειψη κκλησιαστικο θους καί ληθινς γάπης, τά νέα ργασιακά καί οκονομικά δεδομένα, ο λλαγές τν ρόλων καί λλοι νδεχομένως παράγοντες, λλοίωσαν καί «σμίκρυναν» τήν οκογένεια. 

μυστηριακός χαρακτήρας της, περβατική της ναφορά «ες Χριστόν καί ες τήν κκλησίαν», μοιάζει νά τονε νά μήν φίσταται γιά πολλούς συνανθρώπους μας. λοι ατοί ο λόγοι, σως καί λλοι, συνετέλεσαν στήν μφάνιση μορφν γάμου καί ργάνωσης το οκογενειακο βίου, ο ποοι, πό τό φς τς χριστιανικς διδασκαλίας, θεωρονται κτροπές τς οκογένειας καί, κατά τή σύγχρονη κκοσμικευμένη ντίληψη, ναλλακτικές μορφές της. Πρόκειται γιά τόν πολιτικό γάμο, τή μονογονεϊκή οκογένεια, τήν λεύθερη συμβίωση καί τόν λεγόμενο γάμο τν μοφυλοφίλων. 

Κατά τήν πρόσφατη θέσπισή του, τό λεγόμενο Σύμφωνο λεύθερης συμβίωσης ποτελε καθεστώς διαφορετικό πό τόν γάμο: πρόκειται γιά ναλλακτική μορφή μόνιμης συμβίωσης καί χι γιά μορφή «χαλαρού» γάμου. Κατά τή νομική προσέγγιση, πιχειρεται νά ρυθμιστε νομοθετικά να παρκτό κοινωνικό φαινόμενο, δηλαδή γέννηση παιδιν κτός γάμου, ο μονογονεϊκές οκογένειες, πού συνεχς αξάνονται, καί ο προστάτευτες γυνακες πό τή μακροχρόνια πολλές φορές λεύθερη συμβίωση. ναμφίβολα, στήν κατηγορία ατή θά βρεθον καί πολίτες πού εναι βαπτισμένοι ρθόδοξοι χριστιανοί, ο ποοι μως ετε δέν γνωρίζουν ετε μφορονται πό δέες καί ντιλήψεις ξένες καί ντίθετες πρός τή διδασκαλία, τήν παράδοση καί τό θος τς κκλησίας. 

στόσο, τό συγκεκριμένο σχμα συμβίωσης, νομοθετικά πλέον κατοχυρωμένο, μπορε νά πηρεάσει ρνητικά τή χριστιανική ντίληψη περί γάμου καί οκογένειας τς σύγχρονης λληνικς κοινωνίας. ρισμένα μέλη τς κκλησίας, κενα πού γιά διάφορους λόγους, πιπόλαια κι βασάνιστα, θά πιλέξουν γιά κάποιο διάστημα καί μονίμως τόν συγκεκριμένο τρόπο λεύθερης συμβίωσης, πρόκειται νά ρνηθον τήν κκλησιαστική ερολογία τς συζυγίας τους. κκλησία μελετ ες βάθος τά φαινόμενα ατά καί μέ τή συμβολή στελεχν της, κληρικν καί λαϊκν, μέ ξειδικευμένες γνώσεις καί θεολογική συγκρότηση, διαμορφώνει τήν κκλησιαστική μαρτυρία της, καθώς καί τήν ποιμαντική ντιμετώπιση λων ατν τν νέων ναλλακτικν πρός τή συμβατική οκογένεια σχημάτων ργάνωσης το διωτικο βίου στήν ποχή μας.

Στήν περίπτωση τς λεύθερης συμβίωσης, βιώνουμε πλέον τή βαθιά θεολογική καί κοινωνική λλοίωση το θεσμο τς οκογένειας. οκογένεια δέν θεωρεται πλέον «μικρή κκλησία», λλά πλή συμβίωση το νός μέ τόν λλον. ερολογία το Γάμου δίνει τήν ντύπωση βαρύτατης δέσμευσης καί φαντάζει σάν ναχρονιστικό γεγονός, σάν πράξη πού δέν χει νόημα, ν τέλει πλς σάν μία φολκλορική τελετή. Δέν κφράζει γιά κείνους τίποτε τό παρξιακό οτε νέχει σχατολογικές λλες μεταφυσικές προσδοκίες. 

Ἡ αξηση τν διαζυγίων, ξιοπρόσεκτη στίς μέρες μας, ποκαλύπτει τήν πιπολαιότητα τν σημερινν νθρώπων καί τή ρηχότητα τν ασθημάτων σέ σχέση μέ τούς παλαιοτέρους, ο ποοι, σφαλς δέν ταν τέλειοι, μως ο γάμοι τους διαρκοσαν μιά ζωή. Παρατηρεται πίσης στήν ποχή μας τό φαινόμενο ο νθρωποι δύσκολα νά ποφασίζουν νά προχωρήσουν σέ γάμο, συνεπς καί στή δημιουργία οκογένειας, χι μόνον ξ ατίας ντικειμενικν δυσκολιν, τς οκονομικς κρίσης, τς νεργίας καί τς δυσκολίας νά νταχθον στήν γορά ργασίας, λλά καί γιά λλους δευτερεύοντες λόγους.

Παρά τήν κρίση τν μορφν το σύγχρονου κοινωνικο βίου, κόσμος πάντοτε θά προσδοκ πό τήν οκογένεια καλούς καί καλλιεργημένους νθρώπους ο ποοι θά το προσφέρουν τήν καλή καί δημιουργική του «λλοίωση». Σέ ατήν τήν γωνιώδη προσδοκία τς ποχς, γία μας κκλησία κφράζει δημοσίως τή θεολογική της μαρτυρία καί συγχρόνως τήν συχνά θέατη καί θόρυβη ποιμαντική της διακονία καί προσφορά.

Σέ ατό τό πλαίσιο, παναθεώρηση τς οκογένειας, ποία εναι πολύτως ναγκαία γιά τήν κατά Χριστόν ζύμωση τς κοινωνίας καί τήν πί τά βελτίω λλαγή, δέν σημαίνει τίποτε λλο παρά τόν κ νέου «κκλησιασμό» της καί τήν πανασύνδεσή της μέ τήν εχαριστιακή μπειρία τς τοπικς κκλησίας.  «μικρά κκλησία», πως νομάζει τήν οκογένεια ερός Χρυσόστομος, καλεται νά διευρυνθε βιωματικά καί παρξιακά στίς διαστάσεις τς μεγάλης κκλησίας. παραίτητες εναι κόμη τόσο πνευματική προετοιμασία τν νέων ζευγν στήν πορεία τους πρός τόν γάμο, σο καί διαρκής στήριξή τους στήν οκοδόμηση τς μικρς τους κκλησίας, στε νά μήν ασθάνονται γκαταλελειμμένα ποκλειστικά στίς δικές τους δυνάμεις.

ποστολή καί προσφορά τς κκλησίας πρός τήν κατεύθυνση ατή εναι δημόσια, μετά παρρησίας καί πρός κάθε κατεύθυνση κατάθεση τς μαρτυρίας της γιά λον τον κόσμο, χωρίς διακρίσεις φύλου, λικίας, κοινωνικς θέσης, θνότητας πίστης, περί το νοήματος τς ν Χριστ ζως καί τς περβάσεως τς φθορς καί το θανάτου• περί τς δυνάμεως τς πίστεως στόν Χριστό• περί τς οκογενείας ς ελογημένης μορφς κοινωνίας προσώπων, χι ς ατοαναφορικς νώσεως τόμων, καί παντοειδής στήριξη καί περάσπισή της.

Κάθε οκογένεια εναι ληθινά μία «μικρή κκλησία» καί, πομένως, ποτελε πρόγευση καί δρόμο πρός τό μυστήριο τς Βασιλείας το Θεο. Χριστός εναι Νυμφίος τς κκλησίας (Μτ 9, 15· 25, 1 κ.· Μκ 2, 19-20· Λκ 5, 34-35· ω 3, 29) καί διος ναφέρει στήν παραβολή το γαμήλιου δείπνου τι «μοιώθη βασιλεία τν ορανν νθρώπ βασιλε, στις ποίησεν γάμους τ υἱῷ ατο» (Μτ 22, 2).

πόστολος Παλος συμβουλεύει τούς νδρες νά γαπον τίς γυνακες τους «καθώς καί Χριστς γάπησεν τήν κκλησίαν καί αυτν παρέδωκεν πέρ ατς, να ατήν γιάσ καθαρίσας τ λουτρ το δατος ν ήματι, να παραστήσ ατός αυτ νδοξον τήν κκλησίαν, μή χουσαν σπίλον υτίδα τι τν τοιούτων, λλ’ να γία καί μωμος» (φ 5, 25-27). «κατ’ οκον» μικρή ατή κκλησία φίσταται στήν πληρότητα καί τήν αθεντικότητά της ς ργανικό τμμα τς κατά τόπους κκλησίας καί χι νεξάρτητα πό ατή.

Στή χριστολογική καί κκλησιολογική της προοπτική οκογένεια βρίσκει τήν πραγματική της ξία καί γίνεται κοιτίδα γιά τήν λοκλήρωση καί τελείωση τν μελν της. ξω πό ατήν, κινδυνεύει νά μεταβληθε σέ στία νάπτυξης μαδικο γωισμο καί διοτέλειας. Μέσα στήν δια προοπτική νεργεται νότητα τς χριστιανικς οκογένειας καί εράρχηση τν μελν της. λόγος το Χριστο «ε τις θέλει πρτος εναι, σται πάντων σχατος καί πάντων διάκονος» (Μκ 9, 35) δέν σχύει μόνο γιά τήν κκλησία, λλά καί γιά τήν οκογένεια.

Τό πραγματικό πρόβλημα το Γάμου σήμερα δέν εναι τόσο διάσπαση τν σχέσεων, συμφωνία βαναυσότητα το νός συζύγου πρός τόν λλον, σο εδωλοποίηση καί ατονόμηση τς οκογένειας, λλειψη πορείας, μαρτυρίας καί προσανατολισμο το Γάμου πρός τή Βασιλεία το Θεο.

Στήν περίπτωση ατή, οκογένεια χει πάψει νά πάρχει γιά τή δόξα το Θεο καί νά ποτελε μυστηριακή εσοδο στήν παρουσία Του. Ατό πού διαλύει τόσο εκολα τή σύγχρονη οκογένεια καί κάνει τό διαζύγιο σχεδόν φυσική σκιά της, δέν εναι λλειψη σεβασμο πρός τόν οκογενειακό θεσμό, λλά εδωλοποίησή του, ρνηση νά ποδεχθομε τόν Σταυρό μέσα στόν Γάμο.

Εναι λήθεια τι τά τελευταα χρόνια κδηλώνεται περισσότερο τό διαίτερο νδιαφέρον τς κκλησίας μας γιά τήν κατάσταση τς οκογένειας καί τή στήριξή της. Σέ Συνοδικό πίπεδο, στήν πατρίδα μας λειτουργε, ς γνωστόν, πό τό 1999, Εδική πιτροπή Γάμου, Οκογενείας, προστασίας το παιδιο καί το δημογραφικο προβλήματος, ποία, μέ τή σοβαρή καί θελοντική ργασία τν μελν της, προσφέρει κανό καί σπουδαο ργο, μέ τή διοργάνωση πανελλαδικν συνεδρίων, τήν φαρμογή πιλοτικν ποιμαντικν προγραμμάτων, τήν κατάρτιση στελεχν καί λλες δραστηριότητες.

Παράλληλα καί πρός τήν δια κατεύθυνση ργάζεται καί Εδική Συνοδική πιτροπή Γυναικείων ζητημάτων. κτός τν λλων, ξ σου σημαντικό εναι καί τό πιλοτικό πρόγραμμα τς ερς Συνόδου γιά τήν οκονομική νίσχυση τν τρίτεκνων οκογενειν τς Θράκης, τό ποο γόγγυστα νισχύουν δ καί 14 τη λες ο ερές Μητροπόλεις.

δη πολλές πό ατές, μέ τήν πρόθυμη καί ξιόλογη βοήθεια κληρικν καί λαϊκν, χουν δημιουργήσει νέες δομές γιά τήν κατάρτιση τν γονέων καί τήν παροχή συμβουλευτικς στήν γωγή τν παιδιν. Σχολές προετοιμασίας τν ποψηφίων γιά γάμο, Σχολές Γονέων, Συμβουλευτικοί Σταθμοί, Κέντρα Στηρίξεως τς Οκογενείας (ΚΕ.Σ.Ο.), Βιωματικές μάδες, Συνέδρια, μιλίες, ραδιοφωνικές καί τηλεοπτικές κπομπές, κδόσεις βιβλίων, κατασκηνώσεις, νεανικές συναντήσεις καί κατηχητικές συντροφιές, προσωπική-τομική συμβουλευτική στό ερό μυστήριο τς ξομολογήσεως, στήριξη τν πολυτέκνων, τν γαμων μητέρων καί παροχή λικς βοήθειας που χρειάζεται, σέ χρήματα, τρόφιμα, ρουχισμό καί φάρμακα.

νημέρωση τν νέων καί τν μεγαλύτερων ζευγαριν καί διάλογος μαζί τους κρίνονται ποιμαντικά παραίτητες πρωτοβουλίες, στε νά δηγονται πρός τήν «τελείαν γάπην» καί νά προλαμβάνονται παράνομες σχέσεις, διαζύγια καί κτρώσεις μεταξύ κείνων πού, ν δηλώνουν πιστοί καί προτιμον τό κκλησιαστικό μυστήριο, τό βιώνουν μως μλλον πιφανειακά, ς πολιτιστικό ατονόητο. κόμη, διεκδίκηση δικαιωμάτων πέρ τν επαθν κυρίως μάδων δέν μπορε νά εναι ξω πό τό στοργικό νδιαφέρον τν Ποιμένων.

Σέ κάθε περίπτωση, κκλησία μελετ νέες μορφές ποιμαντικς δράσης προκειμένου νά ναζητήσει τούς γγύς καί τούς μακράν καί νά μήν φήσει καμία εκαιρία πικοινωνίας μέ τίς οκογένειες νά χαθε νεκμετάλλευτη, λλά νά εναι οσιαστικά καί ποικοδομητικά παροσα σέ κάθε χαρά θλίψη τν παιδιν της.

Δίχως νά φησυχάζει πό τή σπανιότητα τν περιπτώσεων, τοιμάζεται νά ντιμετωπίσει ποιμαντικά τίς προσωπικές καί γαμικές σχέσεις πού ναπτύσσονται μεταξύ χριστιανν καί λλοπίστων στό πλαίσιο τς θρυλούμενης λλά παρκτς πλέον πολυπολιτισμικότητας καί το σαγηνευτικά προβαλλόμενου πλουραλισμο.

κκλησία, στίς σύγχρονες ατές συνθκες τς ραγδαίας κκοσμίκευσης, θά συνεχίσει νά κατηχε τόσο τούς πιστούς, σο κι κείνους πού πιθυμον νά ζον κτός τν κόλπων της, πρός τό βαθύτερο νόημα καί τή σημασία τς χριστιανικς οκογένειας, σέ μιά προσπάθεια πανευαγγελισμο τν νθρώπων στήν ποχή το κρατου μηδενισμο καί τς γενικευμένης κπτωσης κάθε νοήματος.

Στήν ποκατάσταση καί τήν πανεύρεση τς χριστιανικς συνείδησης σχετικά μέ τό νόημα τς προσωπικς πίστης καί τν διαπροσωπικν σχέσεων τν νθρώπων βρίσκεται καί τό νόημα τς οκογένειας σήμερα.

Μέ πειρες ν Κυρί Εχές
ερά Σύνοδος τς εραρχίας τς κκλησίας τς λλάδος

θηνν Ι Ε Ρ Ω Ν Υ Μ Ο Σ, Πρόεδρος

ρχιγραμματες

Διαυλείας Γαβριήλ