10 Ιουνίου, 2013

Η ΣΦΑΓΗ ΤΟΥ ΔΙΣΤΟΜΟΥ (10 ΙΟΥΝΙΟΥ 1944)

Ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα των Ναζί στην κατεχόμενη Ελλάδα. Το πρωί της 10ης Ιουνίου 1944 γερμανική στρατιωτική φάλαγγα των Ες-Ες ξεκίνησε από τη Λιβαδειά για την Αράχωβα, με σκοπό την εκκαθάριση της περιοχής από τις αντάρτικες δυνάμεις. Στο Δίστομο ενώθηκε με άλλη γερμανική ομάδα που είχε ξεκινήσει από την Άμφισσα και προχώρησαν προς το Στείρι. Οι κάτοικοι έλαβαν εντολή να μην απομακρυνθούν από το χωριό, μέχρι την επιστροφή των γερμανικών δυνάμεων.

Στη θέση Καταβόθρα οι Γερμανοί δέχθηκαν επίθεση από αντάρτες του ΕΛΑΣ. Μετά από σύντομη, αλλά σφοδρή μάχη, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 15 νεκρούς και άλλους τόσους τραυματίες. Οι γερμανικές απώλειες ανήλθαν σε 6 νεκρούς και 15 τραυματίες. Οι Γερμανοί απέδωσαν την επίθεση του ΕΛΑΣ σε ειδοποίηση των κατοίκων του Διστόμου και επέστρεψαν στο χωριό για να εκδικηθούν. Με διαταγή του διοικητή τους, υπολοχαγού Χανς Ζάμπελ, το Δίστομο πυρπολήθηκε και 218 κάτοικοι (114 γυναίκες και 104 άνδρες) εκτελέστηκαν απάνθρωπα. Μεταξύ των νεκρών, 45 παιδιά και έφηβοι και 20 βρέφη.

Η πρωτοφανής θηριωδία έγινε αμέσως γνωστή μέσω του BBC στο εξωτερικό και προκάλεσε την κατακραυγή της διεθνούς κοινής γνώμης. Η Γερμανική Διοίκηση της Αθήνας επέρριψε την ευθύνη αποκλειστικά στους κατοίκους του Διστόμου, επειδή, όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή της, δεν συμμορφώθηκαν με τις στρατιωτικές εντολές. Μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, το Ελληνικό Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου μπόρεσε να ανακαλύψει τον υπεύθυνο της Σφαγής, Χανς Ζάμπελ, ο οποίος είχε καταφύγει στο Παρίσι και είχε συλληφθεί. Οι γαλλικές αρχές τον παρέδωσαν στις ελληνικές, οι οποίες τον προφυλάκισαν.

Τον Αύγουστο του 1949 ομολόγησε την έκταση των γερμανικών θηριωδιών στο Δίστομο, αλλά δικαιολογήθηκε ότι εκτελούσε διαταγές ανωτέρων του. Κατά τη διάρκεια της προφυλάκισής του, ο Ζάμπελ εκδόθηκε προσωρινά στη Δυτική Γερμανία για άλλη υπόθεση, αλλά δεν επέστρεψε ποτέ στην Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πράξεών του.
-----------------------------------

ΜΑΡΤΥΡΙΑ - ΑΦΗΓΗΣΗ
Η Παναγούλα Σκούτα (το γένος Μαλάμου) 13 χρονών τότε, αφηγείται :

«Την ημέρα της σφαγής από το πρωί κουβαλούσαμε σανό με τον πατέρα μου. Οι Γερμανοί με μια μεγάλη φάλαγγα αυτοκινήτων έφτασαν πριν το μεσημέρι. Θυμάμαι πως έπιαναν το δρόμο Λιβαδειάς από λεύκες Καραστάμου (σήμερα αλευρόμυλος) ως το δικό μας σπίτι (μπροστά στο μνημείο της Δημαρχίας). Οι στρατιώτες περιφέρονταν γύρω από τα φορτηγά δίχως να χρησιμοποιούν τα όπλα τους. Ο πατέρας μου με έστειλε με την μικρότερη αδελφή μου Λουκία, εφτά χρονών, για κρεμμύδια σ’ ένα χωράφι μας έξω από το χωριό. Στο γυρισμό βλέπω στο φυλάκιο του λόφου Κούλια τρεις Γερμανούς φρουρούς με τα όπλα προτεταμένα Ακούω να πέφτει μια ριπή δίχως να καταλάβω καλά – καλά και αμέσως δίπλα στο χωματόδρομο που βαδίζαμε σηκώθηκε κουρνιαχτός από το ανεμοβολητό των βλημάτων.

Φτάσαμε στο σπίτι μας και βλέπω μπαίνοντας στην αυλόπορτα να κάθονται στο μπαλκόνι ο πατέρας μου και γύρω του κατάχαμα και στα σκαλιά δέκα με δεκαπέντε γυναίκες. Σε κάποια στιγμή ύστερα από το μεσημέρι ακούσαμε πυροβολισμούς από την τοποθεσία αγία Ειρήνη προς το Στείρι όπου είχαν τραβήξει τα μπροστινά αυτοκίνητα της γερμανικής φάλαγγας. Τότε ο πατέρας μου είπε στις γυναίκες : «Φαίνεται πως έχουν πιάσει μάχη οι αντάρτες με τους Γερμανούς. Δεν σηκώνεστε να πάτε στα σπίτια σας μήπως μας δουν πολλούς και μας ενοχοποιήσουν;». Οι γυναίκες απάντησαν όλες μαζί τρομαγμένες : «Μπάρμπα Σπύρο εμείς ήρθαμε δω για να είμαστε πιο ασφαλισμένες. Δεν θέλουμε να πάμε σπίτια μας». Και δεν το κούνησε καμιά. Μόνο η Παναγιού Σκούτα θύμωσε κι έφυγε. Αργότερα μάθαμε πως δεν τη σκότωσαν οι Γερμανοί. Γλίτωσε.

Σε λίγο βλέπουμε ένα τζιπ με τραυματία να φεύγει προς τη Λιβαδειά. Οι Γερμανοί της σταματημένης φάλαγγας που ως εκείνη την ώρα ήταν ήσυχοι, άρχισαν να ανακατεύονται, να αγριεύουν, να δίνουν συνθήματα ο ένας στον άλλον και να κινούνται απειλητικοί. Τότε ο πατέρας μου μας προέτρεψε να κατεβούμε στο κατώι, να κλειστούμε και να περιμένουμε. Κατεβήκαμε κι αμπαρωθήκαμε. Έφταναν ουρλιαχτά, άγριες κραυγές, πυροβολισμοί από τα διπλανά Καλαματέϊκα σπίτια. Η αγωνία άρχισε να γίνεται τρόμος. Μερικές γυναίκες κρύφτηκαν πλάι στα βαρέλια, άλλες στις γωνιές στις λαδίκες. Βάλαμε και τον πρόσθετο σύρτη – μάνταλο στην πόρτα.

Έπεσε μια θανατερή ησυχία. Κάποια στιγμή ακούμε στην αυλή τη φωνή, τη στριγκλιά ενός γειτονόπουλου, του Λουκά του Παπανικολάου να ζητάει βοήθεια : «Ωχ μπάρμπα Σπύρο, σώσε με!». Έκλαιγε και φώναζε. Ο πατέρας μου μόλις κατεβήκαμε στο κατώι είχε βάλει τυρί και αυγά σε βαθύ πιάτο και κρασί σε κανάτι για να τα έχει ως φίλεμα για τους Γερμανούς αν τυχόν και έρχονταν. Μόλις άκουσε τη φωνή του Λουκά μου λέει : «Παναγούλα φέρε τα τρόφιμα».  Άνοιξε την πόρτα και βλέπουμε τον Λουκά Παπανικολάου να τρέχει κλαίγοντας και κρατώντας τον πληγωμένο του λαιμό και πίσω του ένα κοντό Γερμανό στρατιώτη με όπλο στη μασχάλη να τον κυνηγάει. Εμείς, ο πατέρας μου με το κρασί και τα ποτήρια, εγώ με τα τρόφιμα στα χέρια προχωρήσαμε στην αυλή ως τη μέση που ήταν το πηγάδι. Ο πατέρας μου σηκώνει τα χέρια φιλικά και φωνάζει για να καταπραΰνει τον Γερμανό : «γκουτ μπόϋ» - εννοώντας το τραυματισμένο παιδί. Ο Γερμανός όμως άγριος έκαμε νόημα να μπούμε στο κατώι, γρύλισε ένα «καπούτ» και αρνήθηκε τις προσφορές μας.

Εμείς υπακούσαμε. Μόλις πατήσαμε μέσα ορθώθηκε μπροστά στην πόρτα, έφερε καταπάνω μας το όπλο και με μια συνεχόμενη ριπή άρχισε να σκορπίζει το θάνατο πυροβολώντας ολόπαντα. Τα πρώτα βλήματα πήραν κατάστηθα τον πατέρα μου που πέφτοντας και ξεψυχώντας σπάραζε : «Ωχ παιδιά μου! Σώστε με!». Άρχισαν να πέφτουν τα σώματα των γυναικών. Άλλες πάσχιζαν να χωθούν πίσω από τα βαρέλια, άλλες σε λαδίκες και γούρνες. Αφού όλα τα σώματα σωριάστηκαν το ένα πάνω στο άλλο, ο Γερμανός κατεβαίνει και κοιτάει και σκουντάει έναν – έναν γρυλίζοντας για να δει αν είναι σκοτωμένοι και ρίχνει χαριστικές βολές. Το κατώι είχε μια κολώνα στη μέση, Πρώτος έπεσε και σωριάστηκε σ’ αυτήν ο πατέρας μου Σπύρος Μαλάμος 67 χρονών. Ύστερα η Μαρία Λάμπρου 50 χρονών.

Η Μαριέττα Φιλίππου, γύρω στα 30. Ήταν έγκυος και μαζί της σφάδαζε και το παιδί στην κοιλιά. Ο ανηψιός μου Στάθης Σταθάς, γιος της αδερφής μου Γιαννούλας, 5 χρονών. Οι γάμπες του ήταν σχισμένες, χαραγμένες όπως σχίζουμε τις μπριζόλες και το κρέας του χυνόταν άσπρο στο χώμα. Η Δήμητρα Μαλάμου, 38 χρονών, με το γιο της Γιάννη, 8 χρονών, καθισμένη σε γούρνα όπου βάζαμε βυτίνα λαδιού με κομμένο σαν με λεπίδα το καύκαλό της και τα μυαλά της χυμένα στους ώμους σαν από μια γεμισμένη κούπα, και στον πανέμορφο λαιμό της.

Δεν ξέρω αλλά κρατήσαμε την ανάσα μας τόσο όσο δεν αντέχει ανθρώπινος οργανισμός. Αυτός συνέχιζε να μας κλωτσάει όπως τα σφαχτά γρυλίζοντας «Έϊ, έϊ» για να δει αν έχει μείνει κανένας ζωντανός. Μέσα σ’ αυτή την αβάσταχτη νέκρα πήγε κι έβγαλε τις κάνουλες από τα βαρέλια του κρασιού. Άρχισε με βουή και φουρφουρητό να χύνεται το κρασί. Φυσούσε το κρασί κι ο ήχος του ο φριχτός γέμισε το κατώι. Ενώθηκε το κρασί με το αίμα των σκοτωμένων και έγινε μια θάλασσα αίματος κα, κρασιού, μια πηχτή κρέμα που πάνω της έπλεαν πτώματα και σερνόμαστε μωροζώντανοι.

Ο Γερμανός διασκέλισε κι ανέβηκε στο πάνω σπίτι. Άκουσα ποδοβολητά και ύστερα κατέβηκε και έφυγε φαίνεται. Η μια από τις δυο αδερφάδες μου τις μεγαλύτερες η Γεωργία Αγαπίδου, βρισκόταν τραυματισμένη και καθώς κρύωναν τα τραύματα άρχισε να σκούζει. Είχε σκύψει σ’ ένα καδούλι για να γλιτώσει τις ριπές και την είχε γαζώσει ο Γερμανός στον αγκώνα και στο δεξί γοφό. Σηκώνομαι και με δυσκολία την βγάζω στην αυλή. Βλέπω τη φοράδα μας σκοτωμένη και μια στοίβα κλήματα λαμπαδιασμένα, να βουίζει η φωτιά, να έχει αρπάξει ο φούρνος και οι φλόγες ν’ απειλούν το σπίτι. Η αδερφή μου έσκουζε γιατί τα κρέατά της κρέμονταν από χέρια και γοφούς και δεν μπορούσε να κρατήσει από τους πόνους. Δεν είχα βοήθεια από κανέναν.

Μου λέει: «πάρε τον κουβά και σβήσε την φωτιά να μην καεί το σπίτι». Πήρα κι έβγαλα νερό απ’ το πηγάδι μας κι έσβησα τη φωτιά στο φούρνο αλλά όχι και στο παρακάτω χαγιάτι της αυλής. Ανέβηκα στο μπαλκόνι μας και είδα να καίγεται το σπίτι του Χαράλαμπου Σφουντούρη – Πασχούλη. Αργότερα μάθαμε πως κάηκε μέσα το αντρόγυνο. Από το μπαλκόνι βλέπω στην αυλή των Καλαματέων σκοτωμένα τα ζώα και όλη την οικογένεια του Λουκά Σταύρου που ξεκληρίστηκε – πέντε άτομα και δυό συγγενείς τους, εφτά.

Η αδερφή μου μού φώναξε να μπω στο σπίτι να πετάξω κάτω τα προικιά μήπως ξαναπιάσει φωτιά και τα κάψει…κι ας καιγόταν μπροστά το χαγιάτι. Μπαίνοντας μέσα διαπίστωσα ότι ο Γερμανός είχε ανακατέψει και ψάξει όλο το σπίτι. Άνω κάτω τα πάντα. Αντιλήφθηκα ότι από το τζάκι έλειπε το ρολόι με τις χρυσές κολώνες και την καμπανούλα που είχε φέρει από την Αμερική ο πατέρας μου. Η αδερφή μου φώναξε να πάρω και τα λεφτά από το παράκλι. Δεν τα βρήκα. Ύστερα μου φώναξε να κατεβάσω τη ραπτομηχανή της να μη χάσει το εργαλείο της δουλειάς της. Εγώ δεκατριών χρονών με μια ψυχραιμία που δεν μπορώ να την καταλάβω σήμερα, κατέβασα τη μηχανή από δεκαεφτά πέτρινα σκαλοπάτια σκαλί – σκαλί με το κεφάλι και τις πλάτες. Φτάνοντας στο κεφαλόσκαλο το σκυλί μας ο παρδάλης ζυγώνει κλαίγοντας.

Με πιάνει από το φουστάνι και με τραβάει. Φοβήθηκα μήπως με φάει γιατί ήμουν γεμάτη παγωμένα αίματα. Τον έδιωχνα : «φύγε παρδάλη!». Αυτό πήγε πιο πέρα, κάθισε στα πίσω πόδια και με το ένα μπροστινό μου έκανε νεύμα και με το άλλο σκούπιζε τα δάκρυά του. Τότε η αδερφή μου Γεωργία λέει : «Πού είναι το κορίτσι η Λουκία μας; Πού έχει πάει η μικρή; Τρέξε, ψάξε να τη βρεις…» Το σκυλί μπροστά κι εγώ ακολουθώντας φθάσαμε ως την αυλόπορτα.

Εκεί πάλι γύρισε και με κάλεσε με το πόδι του. Φεύγει και πάει στέκεται στα κάτω πηγάδια (εκεί που είναι σήμερα το μνημείο μπροστά στη δημαρχία) και μου γνέφει να πάω. Όταν έφτασα στην αυλόπορτα βλέπω έξω στους δρόμους ξαπλωμένα σκοτωμένα κορμιά. Λίγο πιο κάτω απ’ το σπίτι μας (εκεί που είναι τώρα η αστυνομία) ήταν σκοτωμένος ο Θανάσης Πανουριάς και η Μαρία Νταή. Πιο κει ο Χρήστος Σκούτας. Δεν γνώρισα άλλους γιατί το μυαλό μου ήταν στο σκυλί και στη μικρή αδερφή μου. Έφτασα στο σκυλί. Τι να δω! Η μικρή μας η Λουκία η εφτάχρονη ανάσκελα χτυπημένη στο μάτι με μια τρύπα βαθιά κατακίτρινη σαν το λεμόνι. Προσπαθώ να την πάρω στην αγκαλιά μου. Δεν μπορώ να τη σηκώσω. Την πιάνω από τις πλάτες και τη σέρνω σβαρνώντας την με δυσκολία μέσα από πολλά αγκαθόχορτα. Το σκυλί την πιάνει με το στόμα του απ’ το φουστάνι και με βοηθάει. Την σύραμε ως την αυλόπορτα του σπιτιού και αποκαμωμένη την άφησα εκεί. Δεν την ξαναείδα. Βλέπω στο χάνι της αυλής μας την πιο μεγάλη αδερφή μου Κωστούλα Καρβούνη που την είχε τραυματίσει στις παλάμες ο Γερμανός όπως τις είχε βάλει στο πρόσωπό της να μη δει που εκτελούσε την Πανωραία Μάριου.

Οι αδερφές μου Κωστούλα και Γεωργία μου λένε : «Φεύγουμε για τον Άγιο Αθανάσιο. Κάμε τι θα κάμεις και έλα και συ». Ήταν πια σούρουπο. Πήρα κι εγώ να πάω στον Άγιο Αθανάσιο. Φτάνοντας στο διάσελο κόσμος έτρεχε αλαφιασμένος. Άλλοι με άλογα, άλλοι με ρούχα, άλλοι με τρόφιμα να βγουν απ’ το χωριό, ν’ ασφαλιστούν στους λόγγους και στα ρουμάνια. Όλοι έκλαιγαν, μοιρολογούσαν, έσκουζαν, σουρομαδιόντουσαν. Έτρεχα κι εγώ. Πριν φτάσω εκεί που είναι σήμερα το Κέντρο Υγείας με πιάνει ποδάγρα. Όλοι μου έλεγαν : «τρέξε παιδί μου Παναγούλα να μας φτάσεις». Εγώ τους έλεγα «τρέχω» αλλά βάδιζα στον τόπο, σημειωτόν. Και τότε ακούω κάποιον να λέει : «Αυτό το έχει πιάσει ποδάγρα μωρέ, όπως μας πιάνει στο στρατό. Πιάστε το να ξεκολλήσουν τα πόδια του..».

Μ’ έπιασαν και βρέθηκα με τους άλλους στον Άγιο Αθανάσιο. Είχαν φανάρι αναμμένο. Ξενυχτήσαμε εκεί. Ύστερα από δυό μέρες ήρθαν και πήραν τους τραυματίες. Βρέθηκα κι εγώ με τις τραυματισμένες αδερφές μου στη Λιβαδειά στην κλινική του Καλή. Κάποια στιγμή μπαίνω στο αποχωρητήριο και βλέπω να σπαρταράει ένα πόδι στο καλαθάκι των σκουπιδιών. Το βάζω στα πόδια. Μου λένε πως είναι το πόδι της Παναγούλας του Μενιδιάτη της εννιάχρονης Διστομοπούλας που της το θέρισαν οι γερμανοί. Μέσα σε πέντε μέρες εμένα και άλλα συνομήλικα και μικρότερα μας πήρε ο Ερυθρός Σταυρός και μας μετέφερε στο Ίδρυμα Αετοφωλιά Α’, στην Κηφισιά.


ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΕΒΑΣΤΕΙΑΣ ΣΤΟΝ «ΕΘΝΙΚΟ ΚΗΡΥΚΑ» 7/6/2013

«Εθνικός Κήρυξ»: Σεβασμιότατε, πώς μας βλέπετε εμάς την Ομογένεια; Τι είμαστε εμείς για σας;

Μητρ. Δημήτριος: Εσείς για μας, δηλαδή, για το Οικουμενικό Πατριαρχείο, είσθε ό,τι τα νεότερα μέλη μιας πρεσβυγενούς οικογενείας. Ο Θρόνος, μαζί με την προστατευτική εποπτεία του, σας προσφέρει ιστορική τιμή, γεγονός που αναγνωρίζεται και τιμάται ποικίλως και από τις εκάστοτε αμερικανικές πολιτικές ηγεσίες, και εισπράττει την αγάπη και την κατά το δυνατόν παρεμβατική στήριξη του δυναμικού κόσμου σας που την χρειάζεται.

«Ε.Κ.»: Εξηγείστε στον σημερινό Ελληνοαμερικανό πρώτης, δεύτερης, τρίτης ή τέταρτης γενιάς γιατί να εξακολουθήσει να υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο η Αρχιεπισκοπή Αμερικής και να μη γίνει Αυτοκέφαλη;

Μητρ. Δημήτριος: Οι Ελληνοαμερικανοί της τρίτης και τέταρτης γενεάς, δεν είμαι σίγουρος ότι ασχολούνται με ζητήματα Αυτοκεφαλίας -είναι αρκετές οι προκλήσεις που απασχολούν τις δικές τους κεφαλές- και δεν πιστεύω επίσης ότι αισθάνονται ανευρύχωροι κινούμενοι εντός των πλαισίων της τοπικής εκκλησίας των, η οποία εν τη πράξει λειτουργεί ανεμποδίστως. Γι’ αυτό και πιστεύω εκ πείρας ότι τα ζητήματα αυτά κατά διαστήματα υποκινούνται. Δεν αποτελούν την πραγματική προσδοκία του κόσμου μας. Άλλωστε, αν ασχοληθείτε και με την ιστορία των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, ανέτως θα διακρίνετε τις ποικίλες υποκινήσεις που κατ’ ουσίαν έβλαψαν το Γένος πνευματικά και συνέβαλαν μαζί με άλλα αίτια, αντισυνεκτικά κατά τη συνέχεια της διεσπαρμένης ζωής και πορείας του ανά τα έθνη. Κατ’ αυτήν, λοιπόν, την τραγική πορεία, ο μόνος θεσμός που το συγκράτησε πολυτρόπως, παρά τα τεράστια τότε προβλήματα της έδρας του, ήταν το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Καλόν θα ήτο, λοιπόν, αυτά να πληροφορούνται οι νέες γενεές στην Αμερική προς αποφυγήν αποπροσανατολισμού και αλλοτριώσεως.

«Ε.Κ.»: Πώς απαντάτε σ’ εκείνους που ρωτούν τι ξέρετε εσείς στο Φανάρι από Αμερική; Κι ακόμα, αφού έχετε αξιώσεις να διοικείτε την Αρχιεπισκοπή, γιατί δεν παρεμβαίνετε δυναμικά τη στιγμή που κοινότητες διαλύονται, σχολεία κλείνουν; Τι περιμένετε;

Μητρ. Δημήτριος: Λυπάμαι εάν κάποιοι κάνουν όντως τη σκέψη αυτή για το Πατριαρχείο που ίδρυσε την Αρχιεπισκοπή Αμερικής σε καιρούς χαλεπούς για τη διασπειρομένη τότε Ρωμιοσύνη, την οποία, όπως και προηγουμένως έθιξα, συνήρμοσε πνευματικά δια της αδιαλείπτου μερίμνης του. Φοβούμαι, λοιπόν, ότι αυτοί που λέτε ότι καυτηριάζουν την περί Αμερικής δήθεν άγνοιά μας, είναι αυτοί που εκ της τύρβης των σύμμεικτων συνθηκών της ζωής των αγνοούν τα της εκκλησιαστικής ζωής και μαρτυρίας του Θρόνου. Χωρίς να είμαι σε θέση πάντως να γνωρίζω το ποσοστό αυτών των τελευταίων, που δεν πιστεύω ότι πλειοψηφεί, διατηρώ γενικώς την πεποίθηση, ότι για ένα σημερινό ελληνοαμερικανόπαιδο, η υπαρξιακή αυτή υπόθεση της διατηρήσεως βιωματικής – όχι ρομαντικής σχέσεως με την Ιστορία και τα θέσμια της καταγωγής του, απαιτεί ένα συνδυασμό εντόνων προσπαθειών οικογενειακής πρωτίστως αγωγής, ποιμαντικής μερίμνης και συστηματικής εκπαιδεύσεως. Στις πολυπολιτισμικές δε κοινωνίες παρατηρείται, δυστυχώς, δυσαρμονία στην καταβολή των προσπαθειών αυτών με μάλλον δυσάρεστα αποτελέσματα, τα οποία όμως έχουν πάντοτε πολλούς υπευθύνους. Την κατάσταση δε των κοινοτήτων και των σχολείων που θίγετε αορίστως, δεν μπορώ να τη σχολιάσω προχείρως.

«Ε.Κ.»: Τι θα γίνει αν αύριο παραιτηθεί ή εκδημήσει ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος; Υπάρχει κάποιος βασικός έστω προγραμματισμός ποιος θα μπορούσε να τον διαδεχθεί, πάνω και πέρα από τα συνήθως λεγόμενα περί επιφοίτησης του Αγίου Πνεύματος;

Μητρ. Δημήτριος: Το είπα και με άλλες ευκαιρίες και το γνωρίζετε και σεις, ότι η προσωπική μου γνωριμία και πνευματική σχέση με τον Αρχιεπίσκοπο Δημήτριο είναι πολυετής και η ευλαβής εκτίμησή μου για το σεβαστό πρόσωπό του είναι δεδομένη και μεγάλη. Εύχομαι, λοιπόν, να ζήσει πολλά χρόνια ακόμη και όταν από Θεού επέλθει η στιγμή της κλήσεώς του να τον εύρει στη θέση του στην οποία προ 14ετίας απροσδοκήτως τον οδήγησε ο Θεός. Ως προς την επιφοίτηση δε του Αγίου Πνεύματος, καλόν θα ήτο να μη σχετικοποιείται. Ο απερινόητος και ακατάληπτος Θεός πολλές φορές και δια των αδυναμιών μας ενεργεί. Να γνωρίζετε δε ότι εν τέλει γίνεται πάντοτε το θέλημά Του, είτε κατ’ ευδοκία είτε κατά παραχώρηση.

«Ε.Κ.»: Γιατί η Ομογένεια να εμπιστευθεί το Πατριαρχείο να κάνει την επιλογή Αρχιεπισκόπου, τη στιγμή που υπάρχουν κακά προηγούμενα;

Μητρ. Δημήτριος: Δεν υπάρχουν κακά προηγούμενα, αλλά μόνον λυπηρό προηγούμενο, που ευτυχώς θεραπεύθηκε. Τι να κάνουμε κ. Καλμούκο, «errare humanum est», τα λάθη είναι ανθρώπινα.

«Ε.Κ.»: Θα μας λέγατε κάποιες σκέψεις σας για την πορεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου σε συνάρτηση με την οικονομική και πολιτική κρίση που υφίσταται στην Ελλάδα και πώς επηρεάζει τον καθημερινό του βίο, αφού είναι γνωστό ότι βασικώς εξαρτάται από την Ελλάδα η συντήρησή του και η οικονομική του στήριξη;

Μητρ. Δημήτριος: Το εξέφρασα δημόσια και προ μηνών ότι οι συνθήκες ζωής της έδρας του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι καλύτερες από τις συνθήκες του απωτέρου αλλά και του εγγυτέρου παρελθόντος με προσδοκία και προοπτική περαιτέρω καλυτερεύσεως, απαραιτήτου ασφαλώς για τα καθ’ ημάς. Ίδωμεν. Ως προς την κρίση που διέρχεται η Ελλάδα και όχι μόνον η Ελλάδα, ήδη λέγονται πολλά και εξ αυτών τα απτόμενα της πολιτικής ζωής της χώρας και των ευθυνών της, που εξαντλητικώς συζητούνται άλλωστε, δεν ενδείκνυται να σχολιάζονται από εμάς. Ως προς το ειδικότερο δε ενδιαφέρον της Ελλάδος, εις την οποίαν ζει ένα μεγάλο μέρος του ποιμνίου του Θρόνου, αυτό είναι ασφαλώς δεδομένο.

«Ε.Κ.»: Γιατί όλα αυτά τα χρόνια δεν κατέστη δυνατόν να γίνει οικονομικώς αυτάρκες το Πατριαρχείο με ένα Μόνιμο Αποθεματικό Ταμείο, κατά το πρότυπο της «Ηγεσίας των 100» που υπάρχει στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής;

Μητρ. Δημήτριος: Οι συνθήκες ζωής της έδρας του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι ιστορικώς γνωστές και φρονώ ότι από μόνες τους ομιλούν για τη διαχρονική οικονομική στενότητα. Τα αποθεματικά ταμεία απαιτούν πρωτίστως περιβάλλον ειρήνης, δικαιοσύνης και αναπτύξεως οικονομικής. Τέτοιο περιβάλλον δεν είχε ποτέ στους καιρούς μας το Πατριαρχείο, εάν εξαιρέσουμε κάπως τα τελευταία χρόνια, από τα οποία λείπει όμως το εύρωστο άμεσο ποίμνιο.

«Ε.Κ.»: Πόσο ανησυχείτε για το μέλλον του Πατριαρχείου και για την Ομογένεια της Πόλης, με δεδομένη τη συρρίκνωση των αριθμών στις περίπου 2.500 χιλιάδες και τι νομίζετε πως θα ήταν εφικτό να γίνει;

Μητρ. Δημήτριος: Για το μέλλον του Πατριαρχείου να προσευχόμεθα αλλά να μη ανησυχούμε διότι ευρίσκεται στα χέρια του Θεού, τους «καιρούς και χρόνους εν τη ιδία Αυτού εξουσία θεμένου». Και να μας ενισχύει το γεγονός, ότι ενώ αμέτρητοι ισχυροί θεσμοί έσβησαν δια μέσου των αιώνων, η Εκκλησία μένει εις τον αιώνα, διότι κατά την πατρώα πίστη μας «άλλος την κυβερνά»! Η Ομογένειά μας όμως είναι εξαιρετικά συρρικνωμένη. Φαίνεται, άλλωστε, από τους ελαχίστους πλέον εκκλησιαζομένους τους οποίους παρατηρούμε εν μέσω, ευτυχώς, πλείστων όσων προσκυνητών εξ Ελλάδος, οι οποίοι με την καθημερινή σχεδόν παρουσία τους και την οργανωμένη συχνή συμμετοχή τους σε σχολικές και κοινοτικές ομογενειακές εκδηλώσεις, μας ανανεώνουν την υπομονή και την προσδοκία μας για ένα καλύτερο αύριο. Θέλω να πιστεύω, ανθρωπίνως, βέβαια, ότι το αύριο αυτό θα εξαρτηθεί εν πολλοίς από ένα σταθερά φίλιο πολιτικό κλίμα που θα επιτρέψει την διεύρυνση των διευκολύνσεων μονίμου παραμονής και εργασίας για τους εξ Ελλάδος αδελφούς μας.Πέραν τούτων, όμως, κατά την παρούσα συγκυρία, η Ομογενειά μας δεν παύει να ευρίσκεται σε μια καμπή της ιστορικής παρουσίας της στην Πόλη. Δεν μπορώ να εικάσω ποια θα είναι επακριβώς η μεταμόρφωσή της στο μέλλον. Εύχομαι να μη υποστεί αλλοιώσεις τέτοιες που δεν θα δικαιολογούν την επωνυμία της.

«Ε.Κ.»: Συζητάτε αυτά τα θέματα ως Ιεραρχία και ως Ομογένεια;

Μητρ. Δημήτριος: Οσάκις απαιτείται ασφαλώς και συζητούνται Συνοδικώς.

«Ε.Κ.»: Γιατί σπάνια ακούγεται ή φαίνεται κάποιος ιεράρχης εκ Φαναρίου πλην του Πατριάρχη; Υπάρχει κάποιο πρωτόκολλο προς τούτο ή κάποια άτυπη γραμμή να φαίνεται μόνο εκείνος κι όλοι εσείς να βιώνετε λάθρα;

Μητρ. Δημήτριος: Το Φανάρι είναι η έδρα του Πατριάρχου, τον οποίον και μόνον ασφαλώς επιθυμούν πάντοτε να συναντήσουν οι προσκυνηταί και οι διάφοροι επισκέπται. Ως προς τον χαρακτηρισμό «βιώνετε λάθρα», για τους υπολοίπους, θα έλεγα ότι είναι εν πολλοίς αδόκιμος. Θα προσέθετα δε ότι στην πνευματική ζωή η σιωπή και η αφάνεια έχουν την θέση τους και την ερμηνεία τους, όπως ασφαλώς έχει την θέση του και ο λόγος, με την προϋπόθεση να αληθεύει και να οικοδομεί.

«Ε.Κ.»: Δεν νομίζετε πως έπειτα από παρέλευση τόσων ετών οφείλετε να εξηγήσετε στην Ομογένεια της Αμερικής, η οποία σας γνωρίζει, σας τιμά και σας σέβεται, αλλά και ευρύτερα, τι ακριβώς συνέβη και απομακρυνθήκατε από τη διεύθυνση του Ιδιαιτέρου Πατριαρχικού Γραφείου;

Μητρ. Δημήτριος: Το να ομιλήσω για την Εκκλησία και τα κατ’ αυτήν είναι δικαίωμα και καθήκον μου, και μάλιστα απευθυνόμενος εν προκειμένω σε ανθρώπους προσφιλείς και αξιοτίμους, όπως νοιώθω τους Ελληνοαμερικανούς, των οποίων τους εκκλησιαστικούς περισπασμούς αρκετές φορές στην ιερατική ζωή μου έζησα στην Αμερική και στο Φανάρι. Το να ομιλήσω όμως ipso jure για τα κατ’ εμέ είναι περισσότερο αδυναμία και λιγότερο δικαίωμα. Η πεποίθησή μου αυτή ενισχύεται κατά πολύ, πρωτίστως μεν από το βαθύ νόημα των πειρασμών τους οποίους πάντοτε προς ωφέλεια παραχωρεί ο Θεός, αλλά και από την ευρυτέρα εκτίμηση και προσοχή των ανθρώπων που εισπράττω τα τελευταία χρόνια και που με κάνουν να νοιώθω ότι οι άνθρωποι κρίνουν όχι μόνον από τον τρόπον με τον οποίον ομιλούμε, αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο σιωπούμε.

«Ε.Κ.»: Αγιε Σεβαστείας, αν αύριο εκδημήσει ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος τι θα γίνει στο Φανάρι; Η ιεραρχία σκέπτεστε την διαδοχή;

Μητρ. Δημήτριος: Ο υποθετικός σχολιασμός ανυπάρκτων θεσμικών θεμάτων, ποτέ δεν αποβαίνει επ’ ωφελεία των θεσμών και μάλιστα των πνευματικών όπως η Εκκλησία. Εν προκειμένω δε: 

α) Υπάρχει Πατριάρχης εν ακμή δυνάμεων και θα ήτο αδιάκριτος και αλυσιτελής η ενασχόληση με το μέλλον του ιδίου και του ιερού θεσμού του Πατριαρχείου.

β) Επαναλαμβάνω, ότι το μέλλον της Εκκλησίας ευρίσκεται μόνον στα χέρια του Θεού, ο Οποίος, όπως μας διδάσκει με τον τρόπο της η ιστορική πορεία της Εκκλησίας, απογοητεύει αυτούς που, παρεκτός προσευχής, προσπαθούν επιτηδείως να το σχεδιάσουν.

γ) Να μη λησμονούμε, ότι κάθε Πατριαρχική εκλογή είναι μια δοκιμασία για την Εκκλησία και το Γένος και δεν πρέπει να κινεί προχείρως την ανθρώπινη σκέψη και περιέργεια. Οι ασχολούμενοι με την ζωή της Μεγάλης Εκκλησίας γνωρίζουν τις δυσάρεστες εκπλήξεις των περισσοτέρων Πατριαρχικών εκλογών του 20ου αιώνος και ουδείς γνωρίζει τι επιφυλάσσει ο 21ος. Ας διανύουμε, λοιπόν, νουνεχώς τα πρώτα αυτά χρόνια του νέου αιώνος, που συμπίπτουν με το δικό μας σύντομο πέρασμα από την ζωή. Και  

δ) Για την ευστάθεια του θεσμού, οφείλουμε να ευχόμεθα να προσθέτει ο Θεός χρόνια πολλά στην ζωή του Πατριάρχου και να καθιστά γαληνιαία την ζωή της έδρας του Θρόνου.

«Ε.Κ.»: Υπήρξατε Αρχιδιάκονος του μακαριστού Πατριάρχη Δημητρίου. Τι ήταν εκείνο που είχε και μαγνήτιζε τους ανθρώπους τις πιο πολλές φορές με την σιωπή του;

Μητρ. Δημήτριος: Η βαθειά αίσθηση ότι αγαπά!

«Ε.Κ.»: Εσείς που τον ζήσατε από κοντά πώς θα χαρακτηρίζατε την 19χρονη Πατριαρχία του Πατριάρχη Δημητρίου;

Μητρ. Δημήτριος: Όπως ορθώς την χαρακτήρισε η εκκλησιαστική ζωή ως Πατριαρχία αγάπης, ειρήνης και ενότητος εν τη πράξει. Επιτρέψτε μου να υπενθυμίσω στο σημείο αυτό, ότι με αφορμή τα δέκα χρόνια από του θανάτου του (2001), δημοσίευσα ένα εκτενές βιωματικό άρθρο και προέβαλα κατά το δυνατόν πολλές άγνωστες πτυχές της ζωής και της ωραίας ψυχής του μακαριστού Πατριάρχου, που δυστυχώς δεν μπορούν να συμπτυχθούν σε μία σύντομη απάντηση.

«Ε.Κ.»: Θα μας λέγατε κάποιες από τις συμβουλές που σας έδινε;

Μητρ. Δημήτριος: Η βασική του συμβουλή ήταν η σιωπηλή του διδαχή για σεμνότητα και υπομονή, γνωρίσματα που απέρρεαν από την ζωή και την καθημερινότητά του.

«Ε.Κ.»: Λείπει σήμερα ο Πατριάρχης Δημήτριος από το Φανάρι, από την Ορθόδοξη Εκκλησία, από τον κόσμο γενικότερα;

Μητρ. Δημήτριος: Από το Φανάρι λείπει. Για την Ορθοδοξία και τον κόσμο όλο δεν είμαι εις θέση, ασφαλώς, να γνωρίζω. Θέλω να πιστεύω όμως ότι σπανίους ανθρώπους σε ποιότητα ψυχής, πάντοτε διέθετε και διαθέτει και η Ορθοδοξία και το γένος μας και ο κόσμος μας.

«Ε.Κ.»: Πόσο υποψιασμένοι είμαστε σήμερα γι’ αυτό που είναι Εκκλησία, απ’ αυτό που δεν είναι;

Μητρ. Δημήτριος: Εξαρτάται από το μέγεθος της πίστεώς μας και από την δια βίου άσκησή μας στο μυστήριο αλλά και στο χάρισμα αυτό του Θεού. Αλλως, παραμένουμε τυπικά ή ορθολογικά πιστοί, και τότε, όσα πτυχία και αν διαθέτουμε θα νοιώθουμε την Εκκλησία σαν ένα θεσμό διατηρήσεως εθίμων, ακόμη δε και σαν πάλκο απαράκλητης προβολής.

«Ε.Κ.»: Τι μήνυμα έχει να δώσει σήμερα η Ορθόδοξη Πίστη στον νέο και στη νέα του ηλεκτρονικού υπολογιστή και του Facebook;

Μητρ. Δημήτριος: Οτι τα επιτεύγματα αυτά, αν και ενίοτε επικίνδυνα, όντως εξυπηρετούν, ενημερώνουν, διασκεδάζουν, προβάλλουν. Αλλ’ όμως, δεν αγαπούν και δεν παρηγορούν. Αρκούν, μία διακοπή ρεύματος, μία θεομηνία, ένας πόλεμος για να αχρηστευθούν. Με την ίδια λαχτάρα, λοιπόν, που χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά μέσα να ασκούνται οι νέοι μας και στην Ορθόδοξο πίστη. Αυτή ποτέ δεν προδίδει και ποτέ δεν αχρηστεύεται. Το απέδειξαν οι αιώνες.

«Ε.Κ.»: Τι σας προσέλκυσε στην ιεροσύνη;

Μητρ. Δημήτριος: Η βαθειά πίστη της μητέρας μου Ζωής, 96 ετών σήμερα, και η καλοσύνη του γέροντός μου Πατριάρχου Δημητρίου.

«Ε.Κ.»: Αν ξεκινούσατε σήμερα τη ζωή σας θα γινόσαστε και πάλι κληρικός;

Μητρ. Δημήτριος: Αν διέθετα τα ίδια κίνητρα ζωής και ψυχής ναι.

Η Συνέντευξη επαραχωρήθη στον Δημοσιογράφο κ. Θεόδωρο Καλμούκο.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΣ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΕΒΑΣΤΕΙΑΣ κ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
  Σεβ. Μητροπολίτης Σεβαστείας, πέρτιμος καί ξαρχος Παφλαγονίας, κ. Δημήτριος, γεννήθη ες τά Ταταλα τς Κωνσταντινουπόλεως τήν 26ην κτωβρίου 1952 πό τόν Κωνσταντνο καί τήν Ζωή Κομματ. σπούδασε ες τήν Μεγάλην το Γένους Σχολήν, τήν εράν Θεολογικήν Σχολήν Χάλκης, τήν Θεολογικήν Σχολήν το ριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ξ ς πεφοίτησε τό τος 1975, καί τό Θεολογικόν Κολλέγιον  Oak Hill το Λονδίνου (1980-1981). Διάκονος χειροτονήθη τήν 14ην ουλίου 1974 πό το μ. πολιο Μητροπολίτου Χαλκηδόνος Μελίτωνος, πηρετήσας ν συνεχεί τήν Μητέρα κκλησίαν πό το τους 1975 καί ξς πό διαφόρων πιτελικν θέσεων τς Πατριαρχικς Αλς πί 30ετίαν καί πλέον καί διακονήσας τά ερά της συμφέροντα κατά τό νόν ες διαφόρους νά τόν κόσμον κκλησιαστικάς ποστολάς (πως ες Η.Π. μερικς, Αστραλίαν, λλάδα καί λλαχο).

Ες Μητροπολίτην Σεβαστείας προήχθη πό Μεγάλων ρχιδιακόνων τήν 2αν κτωβρίου 1990, χειροτονηθείς ες ρχιερέα τήν 4ην Νοεμβρίου το ατο τους πό το οιδίμου Πατριάρχου Δημητρίου, το καί Γέροντός του, καί τς γίας καί ερς Συνόδου. Διατελέσας πί 16ετίαν καί πλέον Διευθυντής το διαιτέρου Γραφείου το Πατριάρχου Βαρθολομαίου (1991-2008), συνέβαλε, κατ᾿ πανειλημμένην ναγνώρισιν τν θυνόντων τς ερς ρχιεπισκοπς μερικς καί τν ν ατ μέσων νημερώσεως, ες τήν μπέδωσιν το προνομιακο νδιαφέροντος τς Μητρός κκλησίας διά τήν ρχιεπισκοπήν, κατά τήν μεταβατικήν περίοδον τς στορίας της, πό τς παραιτήσεως το μακαριστού πολιο ρχιεπισκόπου ακώβου μέχρι τς λοκληρώσεως τς συντάξεως το νέου Συντάγματος ατς (1995-2003), συμβαλών καί διά τήν ν ατ διατήρησιν τν καιρίων κανονικν ρων τς κ το Θρόνου ξαρτήσεώς της.

Συγκεκριμένως, μετεχε ες τήν πρός τήν ρχιεπισκοπήν μερικς Πατριαρχικήν ξαρχίαν το 1995, τάς Κληρικολαϊκάς Συνελεύσεις, τήν 35ην τς Φιλαδελφείας το τους 2000 καί τήν 38ην το Nashville-Tennessee το τους 2006 καί ες τήν πί τούτ Μικτήν πιτροπήν συντάξεως το νέου Συντάγματος τς . ρχιεπισκοπς. Κατά τήν κσπάσασαν κρίσιν μφισβητήσεως πό τς κκλησίας τς λλάδος τν πί τν Μητροπόλεων τν «Νέων Χωρν» κανονικν δικαίων το Οκουμενικο Πατριαρχείου (2003-2004), προήσπισεν ργ τε καί λόγ τά πό τς Πατριαρχικς καί Συνοδικς Πράξεως το 1928 ριζόμενα δίκαια τατα, συγγράψας καί δημοσιεύσας ν συνεχεί, κατόπιν τριετος ρεύνης, κριτικήν καί συγκριτικήν μελέτην (Δεκέμβριος 2006) πό τόν τίτλον « Πατριαρχική καί Συνοδική Πρξις το 1928 παρακωλυομένη τος ροις», σημειώσασαν διαιτέραν πήχησιν καί τυχοσαν τς εμενος πιστημονικς ξιολογήσεως καί προβολς μεγάλου ριθμο εδημόνων Καθηγητν κκλησιαστικς στορίας καί Δικαίου.

Κατά δέ τό τος 2005 μετεχε τς Πατριαρχικς ξαρχίας διά τό γιον ρος, τς ριστικς πιλυσάσης κκλησιαστικς τό πί 30ετίαν καί πλέον πασχολσαν τήν κκλησίαν πρόβλημα τς ν σχίσματι Μονς σφιγμένου διά τς ναδείξεως κανονικς δελφότητος ατς. Μετεχε δ᾿ σαύτως καί ες τάς δύο Διορθοδόξους Συνόδους, τήν Πανορθόδοξον τς Κωνσταντινουπόλεως (24 Μαΐου 2005) διά τό Πατριαρχεον εροσολύμων καί τήν Διηυρυμένην τς Γενεύης (17 Μαΐου 2006) διά τήν κκλησίαν τς Κύπρου. μιλίαι καί μελέται του δημοσιεύθησαν κατά διαστήματα ες διάφορα κκλησιαστικά ντυπα καί πετειακούς τόμους, τιμήθη δέ διά πλείστων κκλησιαστικν διακρίσεων. πό το τους 2000 μετέχει περιοδικς τς γίας καί ερς Συνόδου καί εναι μέλος πολλν Συνοδικν πιτροπν.