17 Απριλίου, 2012

ΤΑ ΤΕΛΟΥΜΕΝΑ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ


[...] Δεν είναι μόνο η καλή προαίρεσις του Τυπικάρη να επιτρέψη αρκετές ώρες για ύπνο και ξεκούρασι, αλλά και η μέριμνά του να προλάβουν να έρθουν κι απ' τα μακρύτερα των Καρυών και του Όρους μέρη οι πατέρες για τη θεία λειτουργία της Δευτέρας της Διακαινισίμου και να λάβουν μέρος στη λιτάνευσι της θαυματουργου εικόνος του Άξιον Εστί. Γι αυτό αργά, στις 6 το πρωί δηλαδή θα σημάνουν οι καμπάνες και θα βάλη ευλογητό ο εφημέριος για τον αναστάσιμο όρθρο.

Και πάλι στο προσκήνιο και στις πρωτοβουλίες οι κελλιώτες θα έχουν τον πρώτο λόγο, γιατί ολότελα δική τους θεωρούν την Θαυματουργό Εικόνα, γιατί σε κελλί έγινε το ψάλσιμο του ύμνου απ' τον Αρχάγγελο και από 'κει την μετέφεραν οι πατέρες τον ενδέκατο αιώνα στο Πρωτάτο, το κέντρο των δικαιοδοσιών και της πνευματικής αίγλης του Πρώτου, για μεγαλύτερή της τιμή και για να την προσδιορίσουν ως την πολιούχο και προστάτιδα ολοκλήρου του Αγίου Όρους.

Είναι μεγάλη η εγκαύχησις της τάξεως των κελλιωτών, γιατί εκλαμβάνουν τους εαυτούς των ως εξόχως ευνοημένους απ' την Παναγία. Κυρίως κατά την σημερινή ευκαιρία και πολύωρη λιτανεία συνεχώς θα τονίζουν και θα επαναλαμβάνουν ότι δική τους είναι η Εικόνα και ότι «δεν Την έφεραν οι Μοναστηριακοί από κανένα Μοναστήρι τους ...».

Καλή και παλαιοτάτη η παράδοσις και σεβαστή η τάξις και, επί τέλους, μια φορά το χρόνο καθιερώθηκε και τους αναγνωρίσθηκε η αποκλειστικότης και η ιδιαιτερότης της τιμής. Γιατί θέλουν να τους χαλάνε την καρδιά και τον λογισμό μερικοί ιερομόναχοι Αντιπρόσωποι Μονών τα τελευταία χρόνια διεκδικώντας συμμετοχή και παραμερίζοντάς τους κυριαρχικώ-Μοναστηριακώ δικαιώματι;

Όταν η θεία λειτουργία τελειώσει, συλλειτουργούντων όπως είπαμε μόνο των κελλιωτών, αρχίζουν οι ετοιμασίες και οι διαδικασίες της μεγάλης λιτανείας. Κάθε μας κίνησις και κάθε στάσις απ' εδώ και πέρα, και το τι θα λέμε ή θα ψάλλωμε εκάστοτε, θα είναι έγκαιρος μέριμνα του Τυπικάρη του Πρωτάτου ο οποίος τα θυμάται λόγω πείρας όλα «απ' έξω». Καλού κακού όμως έχει υπό μάλης και το Τυπικό στο οποίο τα πάντα είναι καταγεγραμμένα λεπτομερέστατα.

Πρόκειται για την εν χρήσει δερματόδετη χειρόγραφη φυλλάδα, που φέρει χρονολογία 1913 και την αρακτηριστική ένδειξη στη προμετωπίδα: «...Εκαλλιγραφήθη παρά του Ιακώβου Ιερομονάχου, Χίου, δι' επιμελείας και δαπάνης της Ιεράς Κοινότητος του Αγίου Όρους».[...] [...] Αφού η λιτανεία είναι καθωρισμένη να τελήται από τότε που η θαυματουργή εικόνα μετεφέρθη και ενεθρονίσθη στον ιερό ναό του Πρωτάτου, δηλαδή τον Ι΄ αιώνα, η δε συνήθεια να υπάρχουν τυπικά στα Μοναστήρια επικρατεί αφ' ης ιστορείται αυτή αύτη η υπόστασίς των, αντιλαμβάνεται κανείς ότι και τα έτη του Τυπικού της Λιτανείας είναι της τάξεως ... χιλιετηρίδος. Τις οίδε λοιπόν ποσοστό αντίγραφο-χειρόγραφο είναι αυτό που θα κρατάη συνεχώς σήμερα στα χέρια του ο Τυπικάρης! ...

Απ' τις φωτοτυπίες αυτές του Τυπικού, παρακινηθήκαμε να παραδώσουμε για πρώτη φορά στη δημοσιότητα μόνο τον διηγηματικό και εγκωμιαστικό λόγο, για να γνωσθή ευρυτέρως η ωραιότης του και το υπέροχο σε απλότητα ύφος του και η εντυπωσιακή ευλάβεια του ανωνύμου συντάκτου του προς την Παρθένο Μαρία, με την προδοκία φυσικά να ωφεληθή η ψυχή του αναγνώστου, που δεν έτυχε ή δεν της είναι δυνατόν να παρακολουθήση την πασχαλινή μας αυτή λιτανεία και να τον ακούση επιτοπίως.

.[...] Φανοί, εισοδικά, θυμιατά, λάβαρα, σημαίες, είναι ήδη στο δρόμο και θα συνοδεύουν την εικόνα σε όλη την διαδρομή. Εκτός  δε απ' τις γαλανόλευκες σημαίες, του φρονήματος των μοναχών και της αγάπης των προς την πατρίδα εκδηλωτικές, δεν θα λείψουν και οι κιτρινόμαυρες βυζαντινές με τον σταυροστεφανωμένο δικέφαλο αετό, ως ιστορική ενατένισις και ευλαβής αναφορά στη δόξα της βασιλεύουσας Πόλης και στη συγγένεια του Όρους μ' αυτήν.

Αλλά ήταν ανάγκη άραγε εξ αρχής και εκ προοιμίων να μας ιλαροπροβληματίσουν κάποιοι άσχετοι, ανίδεοι και αυταποδείκτως ανιστόρητοι νέοι; (που δεν λείπουν, παρά ταύτα, απ' το Όρος κι από τέτοιες στιγμές, και είναι πολύ παρήγορο και ελπιδοφόρο το φαινόμενο τούτο). Ευκρινέστατα τους ακούσαμε να λένε μεταξύ τους:

-Ρε σεις, νάχετε το νου σας γιατί όλοι οι καλόγεροι στ' Αγιονόρος ΑΕΚτζήδες είναι. Κι από Μοναστήρια που περάσαμε, ούτε μια σημαία δεν είδαμε του Ολυμπιακού ...

Μακάρι να το έλεγαν γι' αστείο.

.......Μπροστά μπροστά του όλου πλήθους, ένας νέος στην ηλικία μοναχός, με έκδηλη την ευδιαθεσία στο πρόσωπό του, όχι τόσο γιατί είναι πρόθυμος να τηρήση την πρόβλεψι του Τυπικού, αλλά γιατί είναι μεγάλη η κρυπτομένη μέσα του χαρά έτσι να εκδηλώση την προς την Παναγία ευλάβειά του, ολιμερίς και καθ' όλη την διαδρομή θα χτυπάη το ξυλοσήμαντρο.

Ακόμα πιο μπροστά όμως, σιωπηλός θα προπορεύεται ένας γεροδεμένος λαϊκός απ' αυτούς που εργάζονται σχεδόν μονίμως στις Καρυές, κρατώντας στα στιβαρά του χέρια το Προσκυνητάρι. Πρόκειται για ένα ξύλινο θρονοσκάμνι, συνοδευόμενο με προς τούτο ιερό κάλυμμα. Θα τα τοποθετή στο κέντρο των ναών που θα μπαίνουμε για τις προβλεπόμενες λιτές και μικροτελετές καθώς και στις άλλες καθωρισμένες υπαίθριες στάσεις, για να ενθρονίζεται η Εικόνα.

Ξεχύνεται λοιπόν αρκετός κόσμος εμπρός για να πιάνη εγκαίρως υψώματα και θέσεις για να έχη καλλίτερη και ανετώτερη της όλης λιτανείας την κατόπτευσι και ακολουθούν εν σιωπή οι περισσότεροι, την «ευχή» του Κυρίου έχοντας στο νου τους και την δέησι στη χάρι της Πανάγνου Μητρός Του εγκαρδίως απευθύνοντας.

.......Στα χέρια θα κρατούν με ευλάβεια κατά την διαδρομή την ιερή εικόνα ανά δύο, ιερομόναχοι, μοναχοί και λαϊκοί και θα αλλάζονται κάθε τόσο, όχι γιατί είναι τόσο βαριά αλλά γιατί είναι μεάλη όλων η επιθυμία να την κρατήσουν έστω και για λίγων μέτρων πορεία στα χέρια τους, «για χάρη και ευλογία».[...]

-Αυτό πού κάνει τον εορτασμό του Πάσχα ξεχωριστό στις Καρυές είναι η λιτανεία της εικόνος του «Άξιον Εστί». Μιλήστε μας γι αυτήν, π. Ιω­ακείμ.

-Την άλλη μέρα το πρωί, τη Δευτέρα του Πάσχα, εδώ στο Πρωτάτο γίνεται η λι­τανεία του «Άξιον Εστί». Γίνεται μία Λει­τουργία στην οποία λαμβάνουν μέρος μόνο οι Καρυώτες ιερείς. Κανένας μο­ναστηριακός σύμφωνα με παράδοση πού ισχύει εδώ και αιώνες τώρα. Μετά τη Λειτουργία κάποιος ιερέας κάνει τον αγιασμό και ένας άλλος κάνει την Παράκληση στην Παναγία. Στη συνέχεια παίρνουν οι ιερείς την εικόνα του «Άξιον Εστίν» και ξεκινάει μία λιτανεία η οποία κρατάει πέντε ώρες.

Είναι η λιτα­νεία, του «Άξιον Εστί», αυτής της θαυματουργής εικόνας του Άγιου Όρους. Στη λιτανεία προηγούνται τα λάβαρα, τα εξαπτέρυγα, η σημαία και η εικόνα της Παναγίας πού κατά τη λιτανευτική πο­ρεία της βρίσκεται κάτω από μία πολύ­χρωμη μεγάλη ομπρέλα. Παρευρίσκεται ο Δεσπότης, με τους αντιπροσώπους των μοναστηριών του Αγίου Όρους, και με τους ιερείς πού κρατούν την εικόνα. Την εικόνα της Παναγίας στην αρχή τη μεταφέρουν οι ιερείς και στη συνέχεια την παίρνουν οι μοναχοί και μετά τους μοναχούς οι λαϊκοί.

Η λιτανεία περνάει από τα κονάκια των Μονών, από την Ι. Μ. Κουτλουμουσίου, από παλαιά μονύδρια, μέσα σε μία θαυμάσια φύση. Σε κάθε Κονάκι, σε κάθε κελλί, λέμε το Ευαγγέλιο του Αγίου πού τιμάται, γίνεται αίτηση υπέρ υγείας του Καθηγουμένου ή του Γέροντος του κελλιού ή της Μονής και στη συνέχεια υπάρχουν κεράσματα από τους οικείους μοναχούς. Αυγό, τυρί, ψωμί, κρασί, σε κάθε Κονάκι, σε κάθε στάση πού κάνει η Παναγία. Μετά από μία μεγάλη περιοδεία μέσα στο δάσος και στα Κονάκια φτάνει η λι­τανεία στο κτήριο της Ι. Κοινότητος, το οποίο βρίσκεται απέναντι από τον Ι. Ν. του Πρωτάτου, για την τελευταία δέηση υπέρ υγείας του Πρωτεπιστάτου, των συνεπιστατών του και των μελών της Ι. Κοινότητος στην αίθουσα συνεδριάσεων. Ακολούθως κατεβαίνουμε στο Πρωτάτο, όπου γίνεται η απόλυση της λιτανείας.

-Ποιο είναι το νόημα μιας τόσο μεγάλης λιτανείας, π. Ιωακείμ, και ενός τόσου μεγάλου κόπου αμέσως μετά την κούραση της Μ. Εβδομάδος;

-Εμείς έχουμε πάρει την ανάσταση, έχουμε πάρει το φως, έχουμε πάρει το μήνυμα, τη χαρά, και τη μεταδίδουμε στη φύση. Περνάει ό ιερέας και αγιάζει όλη τη φύση και ψέλνουμε τον κανόνα της Αναστάσεως σε όλη τη λιτανεία με κέφι, με διάθεση, χωρίς κόπωση, στον ήλιο, στη βροχή, ό,τι καιρό κι αν κάνει. Είναι τόση μεγάλη ή χαρά πού τη βγάζουμε από τον εαυτό μας και τη δίνουμε στη φύση. Όλα μαζί, φύση, κτίση, ουρα­νός, γη, άνθρωποι, μοναχοί, τα πάντα, όλα μαζί εορτάζουμε την Ανάσταση. Και απολαμβάνουν ακριβώς αυτό το μήνυ­μα. Και όλη την επόμενη εβδομάδα χτυπάνε οι καμπάνες του Πρωτάτου χω­ρίς να είναι ή ώρα κατάλληλη.

Χτυπάνε οι καμπάνες χαρμόσυνα, αναστάσιμα, και έτσι το μήνυμα φτάνει παντού. Είναι αλήθεια φυσικά ότι ή Μεγάλη Σαρακοστή είναι πολύ κοπιαστική διότι είναι ή εποχή πού κάνουμε τις περισσό­τερες δουλειές. Στα κτήματα, στα δέ­ντρα, πρέπει να σκάψουμε, να καλλιερ­γήσουμε. Είναι ή περίοδος πού είμαστε πολλές ώρες στην εκκλησία, είναι ή νη­στεία, ή μελέτη. Έτσι αυτό πού είπα προηγουμένως, ότι δίνουμε τον εαυτό μας ολόκληρο, παίρνουμε, τέτοια απο­ζημίωση μετά, είναι τέτοια ή χαρά, τέ­τοιο δώρο πού μας δίνει ό Θεός, πού τε­λικά ισορροπούμε.

Ο κόπος από όλα αυτά βέβαια στη συ­νέχεια είναι πολύ μεγάλος, ώστε την πρώτη βδομάδα του Πάσχα ή κούραση να μας καταβάλει σωματικά. Όμως μέσα μας έχουμε τόση πολλή ευτυχία πού δεν κρύβεται αυτό, και στα πρόσωπα των μοναχών, στο χαιρετισμό, στα πάντα. Την εβδομάδα της Διακαινησίμου οι μοναχοί κάνουν επισκέψεις από το ένα μο­ναστήρι στο άλλο, υπάρχει ένα ελεύθε­ρο, λίγο άνετο πρόγραμμα, μέχρι να επανέλθουμε πάλι στα ίδια, την Κυριακή του Θωμά.

Μια λιτανεία-αποθέωση της βυζαντινής μεγαλοπρέπειας, αφιερωμένη στον αγιασμό της φύσης. Μετά τη θεία λειτουργία, στον Ιερό Ναό του Πρωτάτου, σχηματίζεται πομπή, στην κορυφή της οποίας τίθενται μεγάλοι σταυροί και η σημαία, ακολουθούν τα εξαπτέρυγα και τα τάλαντα, ενώ έπονται η ηγεσία της αγιορείτικης πολιτείας, επίσημοι κοσμικοί, μοναχοί και εκατοντάδες προσκυνητές.

Έξι ολόκληρες ώρες διαρκεί η περιφορά, διάστημα κατά το οποίο οι χαρμόσυνες κωδωνοκρουσίες και οι βυζαντινές μελωδίες πλημμυρίζουν τον ανοιξιάτικο ουρανό. Η λιτανεία περνάει από τα κονάκια και τα κελλιά των μοναχών οι οποίοι υποδέχονται την εικόνα με τιμές και παράλληλα προσφέρουν εδέσματα, τυρί και κρασί για να κεραστούν οι επισκέπτες του Αγίου Όρους.

Λιτανείες γίνονται και σε κάθε μοναστήρι τη δεύτερη ή την τρίτη ημέρα μετά το Πάσχα. Για παράδειγμα την 3η ημέρα του Πάσχα στη Μονή Κουτλουμουσίου γίνεται η λιτάνευσις της εικόνας της Φοβεράς Προστασίας από το μοναστήρι στο Πρωτάτο, όπου ανταποδίδει την επίσκεψη του "Άξιον Εστίν", που έχει γίνει την προηγούμενη μέρα στο Κουτλουμούσι.


Δεν υπάρχουν σχόλια: