Ιερά Σύνοδος
Το τέλος της «αφωνίας»
Το παρασκήνιο πίσω από το
«παρών» της Εκκλησίας
Γιατί αποφάσισε «τώρα» η Ιεραρχία να συστοιχιστεί με τον λαό, πως επανέφερε την ισορροπία ο αρχιεπίσκοπος και πως κινούνται και εκμεταλλεύονται καταστάσεις οι δεκάδες (!) «δελφίνοι» ιεράρχες.
Το ιδιότυπο «παρών» που θέλησε να εκφράσει το κείμενο που έφερε και την «υπογραφή» της Ιεραρχίας τάραξε, εξωτερικώς μιλώντας, τα νερά.
Ο στόχος της κίνησης επετεύχθη, το παρασκήνιο της έχει αρκετές αναγνώσεις, που ξεκινούν από το ειλικρινές ξέσπασμα που επιχειρεί να συστοιχιστεί με τις αγωνίες του λαού και φθάνουν μέχρι τις προσωπικές σκοπιμότητες και μια προσπάθεια που ορισμένοι χαρακτηρίζουν ως κίνηση υπονόμευσης του αρχιεπισκόπου.
Στο ερώτημα εάν το... μήνυμα απευθύνεται προς τα έξω, την κυβέρνηση - η τελευταία απάντησε με ενστικτώδη αφέλεια, καλυπτόμενη από τον θεσμικό μανδύα - ή προς τα μέσα, η απάντηση θεωρητικά είναι προς τα μέσα.
Μόνο που το σαθρό υπέδαφος στις επιμέρους συνιστώσες της κίνησης αξιοποιήθηκε αρκούντως από τον αρχιεπίσκοπο, που έφερε χωρίς κόπο, παλαιός ων, την ισορροπία. Ειδικότερα, της επίσημης δημοσιοποίησης του επίμαχου κειμένου είχε προηγηθεί η προαναγγελία του, αδυνατίζοντας αμέσως αμέσως - και «υποδεικνύοντας» εμμέσως - τη βαρύτητα του όποιου περιεχομένου.
Ερασιτεχνικές τεχνικές, που συνάδουν με παραμέτρους της ιδιόμορφης συγκυρίας, που, στην περίπτωση αρχιερέων της Εκκλησίας, προσπαθεί να βρει τρόπους έκφρασης, οι οποίοι προσλαμβάνουν και τον χαρακτήρα μιας υπαρκτικής-υπαρξιακής αναγκαιότητας.
Το επικοινωνιακό πρότυπο που διαμορφώθηκε για μια δεκαετία και κατέστη «θεσμός» υπέστη αίφνης ένα πλήγμα που επέφερε και υπαρξιακές αναταράξεις.
Νερό στον μύλο
Η αγρυπνία για τον Παπαδιαμάντη εν όψει των 100 χρόνων από την εκδημία, τα εγκαίνια της κινητής μονάδας προληπτικής φροντίδας, η επαφή με τα παιδιά της ογκολογικής μονάδας, μένοντας σε δυο-τρία στιγμιότυπα, δεν εγγράφονται γιατί δεν συνοδεύονται από βαρύγδουπες «δηλώσεις». Που σημαίνει νερό στον μύλο της «αφωνίας» που συνοδεύει την κριτική που απευθύνεται στον κ. Ιερώνυμο. Το επίμαχο κείμενο σε μια πρώτη ανάγνωση θέλησε να απαντήσει σε αυτή την «αφωνία».
Τι υπάρχει από πίσω; Υλοποιώντας μια απόφαση της Συνόδου, οι εισηγήσεις στο πλαίσιο της τακτικής ετήσιας σύγκλησης της Ιεραρχίας δεν αποτελούν πλέον το προϊόν του πονήματος ενός αρχιερέα, αλλά μιας επιτροπής, τις συζητήσεις και το αποτέλεσμα των οποίων εκφράζει η εισήγηση του ορισθέντος να μιλήσει στην Ιεραρχία μητροπολίτη. Αυτό έπραξε ο μητροπολίτης Σιατίστης στην Ιεραρχία του Οκτωβρίου, αφού προηγουμένως είχε συζητήσει το θέμα με τους μητροπολίτες Φθιώτιδος και Μεσογαίας, μέλη της επιτροπής.
Ένα πρώτο σημείο που πρέπει να επισημανθεί αφορά το ότι η επίσημη θέση της Ιεραρχίας για το θέμα της οικονομικής κρίσης, η οποία αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης εντός των συνεδριών της Συνόδου, εκφράζεται στο σχετικό ανακοινωθέν της Ιεραρχίας της 8ης Οκτωβρίου. Ιεραρχία, τώρα, αποφάσισε παράλληλα να δημοσιοποιηθεί και ένα κείμενο «προς τον λαό», το οποίο θεωρητικά θα λάμβανε υπόψη τον διάλογο εντός της Συνόδου και το επίσημο ανακοινωθέν που είχε προηγηθεί.
Το αν το νέο κείμενο έπρεπε να περάσει μέσα από την έγκριση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου είναι ένα ζητούμενο (όπως και η υπογραφή της Ιεραρχίας κάτω από κείμενο ένα δεύτερο), επί της ουσίας το περιεχόμενο του επαναλαμβάνει εν πολλοίς τις απόψεις που είχε διατυπώσει ο μητροπολίτης Σισανίου στην εισήγηση του προς την Ιεραρχία. Είναι προφανές ότι το περιεχόμενο του επίσημου ανακοινωθέντος της Ιεραρχίας και του κειμένου «προς τον λαό» - πέρα από τη συναντίληψη πολλών για το ειλικρινές που εκφράζει - διαφέρουν αν τα συγκρίνει κανείς.
Πάνω στη διαφορά αυτή στηρίχτηκε η προσπάθεια άμβλυνσης των τόνων που κατέβαλαν τις περασμένες ημέρες ο μητροπολίτης Ναυπάκτου - ο οποίος παρεμπιπτόντως είχε διατυπώσει εγγράφως στη σύνοδο της Ιεραρχίας τις προσωπικές του θέσεις επί της κρίσης, τις οποίες δεν υποστήριξε και προφορικώς, καθώς λόγω ενός κρυολογήματος είχε κλείσει τότε η φωνή του, όπως είχαμε και τότε αναφέρει -, αλλά και ο μητροπολίτης Μεσσηνίας. Μη βιαστεί να σκεφθεί κανείς ότι πρόκειται για παρεμβάσεις υποψηφίων αρχιεπισκόπων, αλλά για εκφράσεις μιας αντίληψης που διαφέρει από άλλες, χωρίς να σημαίνει ότι δεν επικροτούνται οι νύξεις που εκφέρει το κείμενο.
Διπλό μήνυμα
Σημασία έχει ο τρόπος, σημασία που δεν έδωσαν όσοι, όπως κυκλοφορεί στα ενδότερα, θέλησαν να στείλουν ένα διαφορετικό μήνυμα. Εδώ τα πράγματα έχουν μια άλλη, ενδοεκκλησιαστική διάσταση που, συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε ότι έχει δύο σκέλη. Το πρώτο αφορά εκείνους τους αρχιερείς οι οποίοι αισθάνονται ότι στη δύσκολη περίοδο που διέρχεται ο τόπος η φωνή της Εκκλησίας δεν ακούγεται. Το δεν ακούγεται συνάδει υποχρεωτικά με το επικοινωνιακό πρότυπο που αναπτύχθηκε την περασμένη δεκαετία - και επλήγη από τη διαφορετική προσέγγιση Ιερώνυμου, εννοείται -, μέσα από το οποίο εξελέγησαν και γαλουχήθηκαν οι νέοι αρχιερείς.
Το δεύτερο σκέλος αφορά τις προσωπικές βλέψεις και σκοπιμότητες αρχιερέων, οι οποίοι οικοδομούν για την επόμενη μέρα. Παλαιότερα κάποιος πολιτικός είχε πει ότι υπάρχουν οκτώ υποψήφιοι πρωθυπουργοί, στη σημερινή Ελλαδική Εκκλησία οι υποψήφιοι αρχιεπίσκοποι υπερβαίνουν τους οκτώ. Ορισμένοι εκ των υποψηφίων αυτών σχηματίζουν έναν περιφερόμενο θίασο που συνοδεύει τις ονομαστικές εορτές διαφόρων αρχιερέων σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα Παλαιών και Νέων Χωρών.
Είναι προφανές ότι ορισμένοι εκ των υποψηφίων στο πλαίσιο οικοδόμησης του προφίλ τους δεν χάνουν οποιαδήποτε ευκαιρία να φανούν. Υπάρχει βέβαια και μια κατηγορία που συνδυάζει ακρότητα και γραφικότητα, που ακούστηκε, σύμφωνα με ώτα παρευρισκομένων (για τα οποία τηρούμε επιφυλάξεις), να λέει ότι «του στείλαμε ένα μήνυμα, αν δεν συμμορφωθεί και δεν βγει θα τον ρίξουμε». Εκεί εδράζονται κάποιες εκτιμήσεις που κάνουν λόγο για προσπάθεια υπονόμευσης του αρχιεπισκόπου.
Ο κ. Ιερώνυμος από την πλευρά του είναι γνωστό ότι δεν θα έβαζε την υπογραφή του κάτω από το επίμαχο κείμενο. Και αυτό όχι γιατί δεν συμφωνεί με ης παραμέτρους που ανέδειξε το κείμενο, οι οποίες σε πολλά σημεία αντανακλούν το κοινό αίσθημα (και τις προσωπικές απόψεις του!). Στις οξύτητες, στις υπερβολές, στον καταγγελτικό λόγο έγκειται η διαφορά, στον τρόπο εντέλει.
Είναι αυτονόητο ότι η θεσμική του ιδιότητα - και από τη στιγμή που μπήκε, όπως μπήκε, η υπογραφή της Συνόδου στο τέλος- δεν επέτρεπε ουδεμία διαφοροποίηση. Με τη στάση αυτή έσπευσε να αξιοποιήσει την ευκαιρία - αφού φρόντισε να κατευνάσει την κυβερνητική ενόχληση, η οποία όφειλε να εξωτερικευθεί... Ζητούμενο αν το Σώμα των Ελεγκτών θα ξεκινήσει ουσιαστικούς ελέγχους στις μητροπόλεις, οπότε αρκετές φωνές θα σιγήσουν -, επί της ουσίας δεν είχε καμία δυσκολία να σηκώσει το γάντι, γνωρίζοντας πιθανώς ότι δεν υπάρχει στέρεο υπέδαφος.
Αρβανίτικη εμμονή
Πρόσφατα ο νέος δήμαρχος της Θεσσαλονίκης είχε πει ότι θα συμμαχούσε με τον διάβολο για το καλό της πόλης. Πρόκειται για μια στάση κοντινή με του αρχιεπισκόπου, ο οποίος έχει διαμορφώσει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, το οποίο επιχειρεί απαρέγκλιτα να υλοποιήσει, χωρίς να νοιάζεται για την προβολή του.
Στην περίπτωση του και λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία και τη βούληση του να αφήσει κάτι - όχι βιτρίνα -, η αρβανίτικη εμμονή φαίνεται να έχει προσλάβει τον χαρακτήρα μιας ιδιότυπης εκκλησιαστικής σταθεράς, σε μια δύσκολη μεταβατική περίοδο. Η οποία δύσκολα μπορεί να ανατραπεί από την κινούμενη άμμο πρόσκαιρων ομαδοποιήσεων, χωρίς φυσιογνωμία, χωρίς πρόσωπο.
ΤΟΥ ΦΑΝΗ ΚΑΛΑΝΤΖΗ
