ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΒΟΛΟΚΟΛΑΜΣΚ ΙΛΑΡΙΩΝΑ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟ Κ. ΑΙΜΙΛΙΟ ΠΟΛΥΓΕΝΗ (12/12/2011)

 

Σεβασμιώτατε, είναι η δεύτερη φορά που μέσα στο έτος, επισκέπτεστε την Αθήνα. Ποιος ο σκοπός του ταξιδιού σας;  

Την τελευταία φορά που ήλθα στην Αθήνα στις 13-14 Ιουνίου 2011 και μιλήσαμε με τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, του εξέθεσα τη σκέψη μου για το ενδεχόμενο της Ελληνικής έκδοσης του βιβλίου «Ελευθερία και ευθύνη» του Αγιωτάτου Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κυρίλλου. Μετά ενδιαφέροντος αγκάλιασε την ιδέα αυτή ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδας, προσκαλώντας εμένα να συμμετάσχω στην παρουσίαση του βιβλίου. Επίσης δέχθηκε ευγενικά να προλογίσει την Ελληνική έκδοση.

Η παρουσίαση του πονήματος του Πατριάρχη Κυρίλλου θα γίνει στις 12 Δεκεμβρίου στην Αθήνα και στις 13 Δεκεμβρίου στη Θεσσαλονίκη. Τη μετάφραση ανέλαβε το Τμήμα Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας από κοινού με τις αθηναϊκές εκδόσεις «Εν πλω».

Πληροφορηθήκαμε ότι κατά τη διάρκεια της παραμονής σας στην Ελλάδα, θα επισκεφθείτε το Άγιον Όρος. Πείτε μας, ποιες μονές θα επισκεφθείτε και γιατί;

Κάθε χρόνο προσπαθώ να μεταβαίνω για προσκύνημα στο Άγιο Όρος. Είμαι διατεθειμένος να επισκεφθώ μια σειρά Ιερών Μονών, Σκήτεων και Κελλιών. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει εκτός από την Ρωσική Μονή Αγίου Παντελεήμονος προσκύνημα και στις Ιερές Μονές Σιμωνόπετρας, Γρηγορίου, Διονυσίου, Ιβήρων και Κουτλουμουσίου. Τις έχω επισκεφθεί από καιρό και γι΄αυτό ήθελα να προσκυνήσω τα ιερά τους κειμήλια και να μιλήσω και με τους αδελφούς. Το Άγιο Όρος είναι ένας αξιοθαύμαστος τόπος που έλκει κάθε Ορθόδοξο χριστιανό σε κάθε εποχή. Η πολυεθνική αγιορειτική αδελφότητα, η οποία διαμένει στο Περιβόλι της Παναγίας, αποτελεί μια μοναδική στο είδος της μορφή εφαρμογής του Ευαγγελικού ιδεώδους. Εδώ οφείλεται εκείνο το τεράστιο πνευματικό κύρος το οποίο πάντοτε απολάμβανε ο Άθως στους Ρώσους.

Σεβασμιώτατε, στη Σύναξη των Προκαθημένων στη Μόσχα, με αφορμή τα 65α γενέθλια του Αγιωτάτου Πατριάρχου Κυρίλλου, οι παριστάμενοι ιεράρχες κατέθεσαν το κοινό τους βίωμα από τα αθεϊστικά καθεστώτα. Σήμερα πολλές ορθόδοξες τοπικές εκκλησίες βιώνουν αυτή την αμφισβήτηση. Ποιες προσπάθειες αποφάσισαν να κάνουν για να ανατρέψουν το κλίμα αμφισβήτησης;

Σύναξη στην οποία αναφέρεσθε κ. Πολυγένη απέβλεπε στην αδελφική επικοινωνία και ανταλλαγή απόψεων για την εκκλησιαστική επικαιρότητα. Στη Μόσχα ήλθαν Προκαθήμενοι τριών Εκκλησιών και αντιπρόσωποι ακόμα δυο Εκκλησιών ειδικά απεσταλμένοι από τους Προκαθήμενούς τους για να ευχηθούν στον αδελφό τους Αγιώτατο Πατριάρχη Κύριλλο για τα 65α γενέθλιά του. Με την παρουσία αυτών των Ιεραρχών στη Μόσχα προέκυψε μια καλή ευκαιρία για να συζητηθούν από κοινού προβλήματα ούτως ή άλλως αφορώντα την καθεμία από τις Εκκλησίες μας.

Οι εκπροσωπούμενες στη Σύναξη Εκκλησίες ανήκουν στην ίδια περιοχή και κατά τον 20 αιώνα ακολούθησαν παρόμοια ιστορική πορεία, οφειλόμενη στην κυριαρχία της κομμουνιστκής ιδεολογίας και τις διώξεις για την πίστη. Σήμερα η κατάσταση των Εκκλησιών στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης άλλαξε πολύ και κάθε Εκκλησία θεωρεί εξαιρετικά πολύτιμη την εμπηρεία της υπάρξεως των άλλων Εκκλησιών υπό τις καινούργιες συνθήκες. Η ενίσχυση του έργου των Εκκλησιών στο ιεραποστολικό και πληροφοριακό χώρο πρέπει να αποτελέσει απάντηση στις νέες προκλήσεις, που διαδέχθηκαν τον επιθετικό αθεϊσμό. Πρέπει να εξηγήσουμε στους ανθρώπους ότι η Εκκλησία δεν διεκδικεί καμία πολιτική εξουσία, αλλά ενδιαφέρεται για τη διαμόρφωση των ηθικών προσανατολισμών των λαών μας και εκείνου του πολιτιστικού προτύπου το οποίο θα ακολουθήσουν στο μέλλον.

Συζητήθηκε κάποιος τρόπος συνεισφοράς προς τις δοκιμαζόμενες εκκλησίες της Αιγύπτου και της Συρίας; 

Πρόσφατα ο Αγιώτατος Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κύριλλος πραγματοποίησε επίσημη ειρηνική επίσκεψη στη Συρία και το Λίβανο. Το θέμα που αφορά την τύχη των αδελφών μας στη Μέση Ανατολή και σε ορισμένες άλλες περιοχές προβληματίζει σήμερα τους Ορθοδόξους χριστιανούς όπου γης και βέβαια ότι απασχόλησε τους μετέχοντες στη Σύναξη των Προκαθημένων και εκπροσώπων εκείνων των Εκκλησιών, οι οποίες εμπειρικά ξέρουν τι πάει να πει διώξεις για την πίστη. Γι΄αυτό το λόγο στη Σύναξη της Μόσχας προσεκλήθη επίσης και ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Φιλιππουπόλεως Νήφων, ο οποίος εκπροσωπεί την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αντιοχείας.

Οι μετέχοντες στη Σύναξη δήλωσαν αλληλευγγύη με τους δοκιμαζόμενους και εξέφρασαν την προθυμία συνεισφοράς προς τους Ορθοδόξους αδελφούς της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Σε αυτό το θέμα είμαστε απολύτως ομόφρωνες με τις αδελφές κατά τόπους Εκκλησίες της περιοχής της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, πράγμα το οποίο και επιβεβαιώθηκε μέσα στη Σύναξη.

Στο τελικό ανακοινωθέν της Συνάξεως γίνεται αναφορά και στην έκφραση κοινής θέσης των Προκαθημένων ότι θα πρέπει στην προπαρασκευαστική διαδικασία για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, αλλά και στην ίδια την Σύνοδο να ληφθούν υπόψη οι απόψεις της κάθε τοπικής εκκλησίας. Αυτό σημαίνει ότι αυτές οι τοπικές εκκλησίες νιώθουν ότι παραγκωνίζονται ή παραθεωρούνται οι απόψεις τους; 

Έως σήμερα η αρχή της ομοφωνίας, η οποία αποτελεί βάση της προσυνοδικής διαδικασίας, μας προστάτευε από τον παραγκωνισμό απόψεων οποιασδήποτε Εκκλησίας κατά τη συζήτηση της ημερήσιας διάταξης της μέλλουσας να συνέλθει Συνόδου. Όμως σε περίπτωση άρσεως αυτής της αρχής δε μπορούμε να έχουμε εγγύηση ότι οι ληφθησόμενες αποφάσεις πράγματι θα αντικατοπτρίζουν τη θέση του πληρώματος της Εκκλησίας. Αυτός είναι ο λόγος διατί οι μετέχοντες στη Σύναξη της Μόσχας συνέκλιναν στην άποψη ότι μόνο με την κατά παράδοσιν εφαρμογή της αρχής της ομοφωνίας στη λήψη αποφάσεων μπορεί να εξασφαλισθεί η επιτυχία της προπαρασκευαστικής διαδικασίας αλλά και της ίδιας της Συνόδου.

Σε περίπτωση που γίνει προσπάθεια να αλλάξει η αρχή της ομοφωνίας, που πρέπει να διέπει τη λήψη των αποφάσεων στην προπαρασκευαστική διαδικασία αλλά και στη Σύνοδο, ποια θα είναι η αντίδραση της ρωσικής εκκλησίας αλλά και των τοπικών εκκλησιών που βιωματικά είναι πιο κοντά της;

Η αναθεώρηση των αρχών λειτουργίας των Πανορθοδόξων Προσυνοδικών Διασκέψεων ανήκει στην αρμοδιότητα αυτού του ίδιου οργάνου ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις στην αρμοδιότητα της Συνάξεως των Προκαθημένων και αντιπροσώπων όλων των κατά τόπους Εκκλησιών. Στη Σύναξη των Προκαθημένων και εκπροσώπων μερικών Εκκλησιών συγκληθείσα στην Κωνσταντινούπολη στις 1-3 Σεπτεμβρίου 2011, υποβλήθηκε η εισήγηση όπως το θέμα να μελετηθεί από τη Σύναξη των Προκαθημένων.Φρονώ ότι οι Προκαθήμενοι των κατά τόπους Εκκλησιών με τη σύνεση και την υπευθυνότητα που τους διακρίνει δεν πρόκειται να λάβουν αποφάσεις που θα θέτουν σε κίνδυνο την εκκλησιαστική ενότητα.

Γνωρίζουμε ότι οι αποφάσεις των οικουμενικών συνόδων για να είναι έγκυρες θα πρέπει να είναι «επόμενες τοις αγίοις πατράσιν», να ακολουθούν δηλαδή τη δογματική και κανονική παράδοση της Εκκλησίας. Ποιά θα είναι η αντίδραση των εκκλησιών σε μια ενδεχόμενη προσπάθεια να εισαχθούν στην Ορθόδοξη Εκκλησία στοιχεία που δεν άπτονται του δόγματος της και της κανονικής της παράδοσης, με το πρόσχημα ίσως ότι ο κόσμος εξελίσσεται και θα πρέπει να τον ακολουθήσει η Εκκλησία;

Περισσότερα από μισό αιώνα ο δι΄ομοφωνίας τρόπος λήψεως των πανορθοδόξων αποφάσεων ήταν εκείνος βασικά που εξασφάλιζε την πιστή τήρηση των δογμάτων και κανόνων. Σε αυτόν οφείλεται εν πολλοίς ότι ουδέν καταρτισθέν κείμενο δεν αντιβαίνει στη μακραίωνη Παράδοση της Εκκλησίας και ταυτόχρονα δίνει κατάλληλη απάντηση στις σύγχρονες προκλήσεις. 

Κάποιοι θα πουν Σεβασμιώτατε ότι η Ρωσική Εκκλησία, θέλησε να κάνει επίδειξη ισχύος και γι’ αυτό συγκάλεσε αυτή τη σύσκεψη Προκαθημένων. Τι θα απαντούσατε σε εκείνες τις φωνές;

Απόψεις που διατυπώθηκαν στη Σύναξη της Μόσχας αντανακλούν αρκετά αντικειμένικά τη σημερινή κατάσταση στην Ορθοδοξία. Η ομοφρωσύνη των μετεχόντων που την έδειξαν, οφείλεται στο κοινό τους βίωμα. Όμως η ίδια ομοφροωύνη διακρίνει όλες τις πρόσφατες τοπικές συνελεύσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών στην Κύπρο, την Ιορδανία και την Κωνσταντινούπολη. Η Σύναξη της Μόσχας εκτίμησε ψηλά αυτές τις Συνάξεις με τις οποίες ένωσε τη φωνή της.

Όταν δε συνέλθουμε στην Πανορθόδοξη Σύναξη τότε, του Θεού συνεργούντος, θα βάλουμε τις διαφορετικές απόψεις στον ίδιο παρονομαστή, πράγμα το οποίο μπορεί να χαρακτηρισθεί ως αυθεντική μαρτυρία του Ευαγγελίου. Σύμφωνα με ένα Ρώσο άγιο και ευσεβή πρίγκιπα Αλέξανδρο Νιέφσκυ ο Θεός δεν είναι μέσα στη δύναμη, αλλά στην αλήθεια, γι΄αυτό και οι εκκλησιαστικές Σύνοδοι αναζητούν την αλήθεια και όχι την επίδειξη ισχύος. Και σε αυτό έχουν συμπαραστάτη τον Ίδιο τον Θεό.