08 Απριλίου, 2011

Ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ

clip_image002

Τη Μεγ. Σαρακοστή, στις 4 πρώτες εβδομάδες, κάθε Παρασκευή βράδυ, στο μέσο του Μικρού Αποδείπνου, άντηχούν οι θαυμάσιοι και προσφιλέστατοι στο λαό μας Χαιρετισμοί της Παναγίας («Άγγελος πρωτοστάτης...» - «Χαίρε Νύμφη ανύμφευτε»). Ψάλλονται τμηματικά, κάθε φορά και μια «Στάση» από τον Ακάθιστο Ύμνο, μαζί με τον εξαίρετο «Κανόνα» του (τα Τροπάρια των Χαιρετισμών), πού περιέχει οκτώ ωδές και αρχίζει με το Τροπάριο: «Ανοίξω το στόμα μου και πληρωθήσεται πνεύματος...

Ολόκληρος ο Ακάθιστος Ύμνος ψάλλεται στον Όρθρο του Σαββάτου της Ε' Κυριακής των Νηστειών, αλλά για ευκολία των πιστών τον ψάλλουμε αποβραδίς (την 5η Παρασκευή της Τεσσαρακοστής). Οι Χαιρετισμοί συνδέθηκαν με τη Μεγ. Τεσσαρακοστή λόγω της μεγάλης Θεομητορικής εορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Είναι ή μόνη μεγάλη εορτή ή οποία δεν έχει μεθέορτα, εξ αιτίας του χαρακτήρα της Σαρακοστής. Αύτη την έλλειψη έρχεται να καλύψει ή ψαλμωδία του Ακάθιστου Ύμνου. Το υμνολογικό αυτό κείμενο χρησιμοποιείται στην Εκκλησία μας περισσότερο από κάθε άλλο. Έκτος από τα Μοναστήρια και τους Ναούς στους οποίους γίνεται Απόδειπνο, πολλοί λαϊκοί συνηθίζουν να διαβάζουν τους Χαιρετισμούς της Παναγίας κάθε βράδυ μαζί με το Μικρό Απόδειπνο.

Ό Ακάθιστος Ύμνος είναι «Κοντάκιο». Είναι δηλ. ύμνος ανάλογος προς τους «Κανόνες». Ή ονομασία του οφείλεται μάλλον στο κοντό ξύλο στο οποίο ή μεμβράνη με τον ύμνο ήταν τυλιγμένη. Το πρώτο τροπάριο του Ύμνου λέγεται «Προοίμιον»: «Το προσταχθέν μυστικώς λαβών εν γνώσει...» το όποιο αργότερα αντικαταστάθηκε με το πασίγνωστο: «Τη Ύπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια...». Ακολουθούν οι 24 «Οίκοι» από το Α μέχρι το Ω. Κάθε έξι γράμματα (κάθε έξι «Οίκους») έχουμε μία «Στάση». Ή τελευταία λέξη κάθε «Οίκου» πού επαναλαμβάνει ό λαός, σαν σύντομη ικεσία, λέγεται «Έφύμνιον» και υπάρχουν δύο: Το «Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε» καί το «Αλληλούια». Το πρώτο «Έφύμνιον» για τους περιττούς «Οίκους» πού περιλαμβάνουν 156 Χαίρε (12 Χαίρε x 12 και 12 των «Χαίρε Νύμφη ανύμφευτε») και το δεύτερο, για τους αρτίους.

Θέμα του Ακάθιστου Ύμνου

Στο πρώτο μέρος (Α-Μ, στις δύο πρώτες «Στάσεις»), υμνείται ή ενανθρώπιση του Κυρίου. Αρχίζει με τον Ευαγγελισμό της Παρθένου («Άγγελος πρωτοστάτης, ουρανόθεν επέμφθη, ειπείν τη Θεοτόκω τω Χαίρε...»), συνεχίζει με τη σύλληψη του Χριστού από την Παναγία, την επίσκεψη της στην Ελισάβετ, τους λογισμούς του Ιωσήφ, την προσκύνηση των Ποιμένων και των Μάγων, τη φυγή στην Αίγυπτο και την Υπαπαντή του Κυρίου.

Στο δεύτερο μέρος (Ν-Ω) υμνείται ή δυνατότητα θεώσεως του ανθρώπου χάρη στη σάρκωση του Κυρίου και ή θεομητορική αξία της Παναγίας. Και όλα τ' ανωτέρω με θαυμάσιες ποιητικές αποστροφές και εγκώμια πού περιλαμβάνουν επιτυχέστατες αντιθέσεις και ωραιότατες θεολογικές εικόνες. Ό «Ακάθιστος Ύμνος», σύμφωνα με την παράδοση, ονομάστηκε έτσι για τον έξης λόγο: Το έτος 626 ή Κων/πολη πολιορκήθηκε συγχρόνως από τους Άβάρους (ξηρά) και τους Πέρσες (ξηρά και θάλασσα) για μήνες.

Ό Αυτοκράτορας Ηράκλειος απουσίαζε στην Ασία. Ό κίνδυνος πτώσεως της Πόλεως ήταν πολύ μεγάλος. Στην άμυνα πρωτοστάτησε ο Πατριάρχης Σέργιος. Έτσι οι λίγοι μαχητές μαζί με τον Κλήρο και το λαό ζητώντας τη βοήθεια του Θεού (με προσευχές και Παρακλήσεις) και στηρίζοντας τις ελπίδες τους στην Προστάτριά τους, την «Υπέρμαχο Στρατηγό», την Ύπεραγία Θεοτόκο, αντιστέκονταν απεγνωσμένα. Και, ω του θαύματος, ένας φοβερός ανεμοστρόβιλος κατέστρεψε τα πλοία των Περσών, με αποτέλεσμα να λυθεί ή πολιορκία.

Ή Βασιλεύουσα εσώθη! (ήταν 8 Αυγούστου). Τότε «ορθοστάδην όλος ο λαός» έψαλλε τον Ύμνο αυτό, ο όποιος από τότε ονομάστηκε Ακάθιστος. Τα νικητήρια αποδόθηκαν στην Προστάτριά της Κων/πόλεως, την Ύπεραγία Θεοτόκο, πού πάντα σκέπει και προστατεύει το Έθνος μας.

Δεν υπάρχουν σχόλια: