18 Δεκεμβρίου, 2010

ΠΡΟΣ ΤΟ ΛΑΟ

ΠΡΟΣ ΤΟ ΛΑΟ«Ή Εκκλησία απέναντι στή σύγχρονη κρίση»

ΔΕΛΤΙΟ  44

Η Ιεραρχία της Έκκλησίας της Έλλάδος, ή οποία συνήλθε στην τακτική Συνεδρία της άπό 5ης-8ης Οκτωβρίου τ.έ., αισθάνεται τήν ανάγκη νά απευθυνθεί στό πλήρωμα της, στό λαό του Θεού, άλλά καί σέ κάθε καλοπροαίρετο άνθρωπο, γιά νά μιλήσει μέ τή γλώσσα της άλήθειας καί της άγάπης.

Οί ήμέρες πού ζούμε είναι δύσκολες καί κρίσιμες. Περνάμε ως χώρα μιά δεινή οικονομική κρίση πού δημιουργεί στους πολλούς ανασφάλεια καί φόβο. Δεν γνωρίζουμε τί είναι αυτό πού μάς έρχεται τήν επόμενη μέρα. Ή χώρα μας φαίνεται νά μήν είναι πλέον ελεύθερη άλλά νά διοικείται έπί τής ουσίας άπό τους δανειστές μας.

Γνωρίζουμε ότι πολλοί περιμένετε άπό τήν ποιμαίνουσα Εκκλησία νά μιλήσει καί νά τοποθετηθεί πάνω στά γεγονότα πού παρακολουθούμε.Είναι αλήθεια ότι αυτό πού συμβαίνει στήν πατρίδα μας είναι πρωτόγνωρο καί συνταρακτικό. Μαζί μέ τήν πνευματική, κοινωνική καί οικονομική κρίση συμβαδίζει καί ή πάσης φύσεως ανατροπή. Πρόκειται για προσπάθεια έκρίζωσης καί έκθεμελίωσης πολλών παραδεδομένων, τά όποια ως τώρα θεωρούνταν αυτονόητα γιά τή ζωή του τόπου μας.

Άπό κοινωνικής πλευράς επιχειρείται μιά ανατροπή δεδομένων καί δικαιωμάτων καί μάλιστα μέ ένα πρωτοφανές επιχείρημα. Τά απαιτούν τά μέτρα αυτά οι δανειστές μας. Δηλώνουμε δηλαδή ότι είμαστε μιά χώρα ύπό κατοχή καί εκτελούμε έντολές των κυριάρχων - δανειστών μας. Τό ερώτημα, τό οποίο γεννάται, είναι έάν οι απαιτήσει τους αφορούν μόνον σέ οικονομικά καί ασφαλιστικά θέματα ή αφορούν καί στήν πνευματική καί πολιτιστική φυσιογνωμία της Πατρίδας μας.

Μπροστά στήν κατάσταση αυτή ό κάθε λογικός άνθρωπος διερωτάται: Γιατί δέν πήραμε νωρίτερα όλα αυτά τά δύσκολα μέτρα, πού σήμερα χαρακτηρίζονται αναγκαία. Όλες αύτές της παθογένειες της κοινωνίας καί της οίκονομίας πού σήμερα επιχειρούμε μέ βίαιο τρόπο νά αλλάξουμε, γιατί δέν τις αλλάξαμε στήν ώρα τους; Γιατί έπρεπε νά φθάσουμε ως εδώ; Τά πρόσωπα στήν πολιτική σκηνή του τόπου μας είναι, έδώ και δεκαετία, τά ίδια.

Πώς τότε υπολόγιζαν τό πολιτικό κόστος, γνωρίζοντας ότι οδηγούν τή χώρα στή καταστροφή καί σήμερα αισθάνονται ασφαλείς, γιατί ενεργούν ως εντολοδόχοι; Σήμερα γίνονται ριζικές ανατροπές γιά τις οποίες άλλοτε θά αναστατωνόταν όλη ή Ελλάδα καί σήμερα επιβάλλονται χωρίς σχεδόν αντιδράσεις. Ή οικονομική μας κρίση με πολύ άπλά λόγια οφείλεται στή διαφορά μεταξύ παραγωγής καί κατανάλωσης.

Στόν αργό ρυθμό τής παραγωγής πού επιτυγχάνουμε απέναντι στό υψηλό βιοτικό επίπεδο πού μάθαμε νά ζούμε. Όταν όσα καταναλώνουμε είναι πολύ περισσότερα άπό όσα παράγουμε, τότε τό οικονομικό ισοζύγιο γέρνει προς τήν πλευρά τών εξόδων. Ή χώρα μας γιά νά αντεπεξέλθει, αναγκάζεται νά δανείζεται μέ τήν ελπίδα ότι τό διαταραγμένο ισοζύγιο θά ανακάμψει. Όταν αυτό δέν γίνεται καί οί δανειστή απαιτούν τήν επιστροφή τών δανεισθέντων σύν τόκω, τότε φθάνουμε στήν κρίση καί στήν χρεωκοπία.

Ή οικονομική κρίση, ή οποία ταλαιπωρεί καί δυναστεύει τή χώρα μας είναι ή κορυφή του παγόβουνου. Είναι συνέπεια καί καρπός μιας άλλης κρίσης, τής πνευματικής. Ηδη ή δυσαναλογία μεταξύ παραγωγής καί κατανάλωσης συνιστά όχι μόνον οικονομικό μέγεθος, άλλά πρωτίστως πνευματικό γεγονός. Σημείο πνευματικής κρίσης, τό όποιον άφορα τόσο στήν ηγεσία, όσο καί στόν λαό.

Μιά ηγεσία πού δέν μπόρεσε νά σταθεί υπεύθυνα απέναντι στό λαό, πού δέν μπόρεσε ή δέν ήθελε νά μιλήσει τή γλώσσα της αλήθειας, πού πρόβαλε λαθεμένα πρότυπα, πού καλλιέργησε τίς πελατειακές σχέσεις, μόνο καί μόνο γιατί είχε ώς στόχο τήν κατοχή καί τή νομή της εξουσίας. Μιά ηγεσία πού στήν πράξη αποδεικνύεται ότι ουσιαστικά υπονόμευσε τά πραγματικά συμφέροντα της χώρας καί του λαού.

Κι άπό τήν άλλη πλευρά, ένας λαός, εμείς, πού λειτουργήσαμε ανεύθυνα. Παραδοθήκαμε στήν ευμάρεια, στόν εύκολο πλουτισμό καί στήν καλοπέραση, επιδοθήκαμε στό εύκολο κέρδος καί στήν εξαπάτηση. Δέν προβληματισθήκαμε γιά τήν αλήθεια τών πραγμάτων. Ή αυθαίρετη απαίτηση δικαιωμάτων άπό συντεχνίες καί κοινωνικές ομάδες μέ πλήρη αδιαφορία γιά τήν κοινωνική συνοχή συνετέλεσαν κατά ένα μεγάλο μέρος στήν σημερινή κατάσταση.

Ή ουσία της πνευματικής κρίσης είναι ή απουσία νοήματος ζωής καί ό έγκλωβισμος του άνθρωπου στό ευθύγραμμο παρόν, δηλαδή ό εγκλωβισμός του στό έγωκρατούμενο ένστικτο. "Ενα παρόν χωρίς μέλλον, χωρίς όραμα. "Ενα παρόν καταδικασμένο στό ανιαρό καί μονότονο. Ή μετατροπή τής ζωής σ' ένα χρονικό διάστημα ανάμεσα σέ δύο ημερομηνίες, αυτές, της γέννησης καί της ταφής, μέ άγνωστο τό μεταξύ τους διάστημα. Σέ μιά τέτοια προοπτική τό ά-σκοπο συναγωνίζεται τό παρά-λογο καί τόν αγώνα τόν κερδίζει πάντα τό τραγικό.

Όταν απευθύνεσαι σέ νέους ανθρώπους καί τούς έρωτας: «γιατί παιδί μου παίρνεις ναρκωτικά;» καί σου απαντούν: «πέστε μου σεις γιατί νά μήν πάρω;Δέν ελπίζω τίποτα, δέν περιμένω τίποτα, ή μόνη μου χαρά είναι όταν τρυπάω τήν ένεση καί ταξιδεύω» - ή όταν επισημαίνεις σέ ένα νέο άνθρωπο ότι παίρνοντας ναρκωτικά θά πεθάνει καί εκείνος σου άπαντα μέ ένα τραγικό χαμόγελο: «σείς δέν καταλαβαίνετε ότι έγώ παίρνω ναρκωτικά γιά νά ζήσω», τότε αντιλαμβάνεσαι πόσο απίστευτα αληθινά καί πόσο τραγικά επίκαιρα είναι τά παραπάνω λόγια.

Αντί λοιπόν γιά νόημα ζωής κυνηγήσαμε τήν ευμάρεια, τήν καλοπέραση, τήν οικονομική ισχύ. Όταν όμως δέν υπάρχει άλλο όραμα ζωής πέρα άπό τήν κατανάλωση, όταν ή οικονομική δύναμη καί ή επίδειξη της γίνεται ό μόνος τρόπος κοινωνικής καταξίωσης, τότε ή διαφθορά είναι ό μόνος δρόμος ζωής, διότι διαφορετικά, άν δέν είσαι διεφθαρμένος, είσαι ανόητος. Έτσι σκέφθηκαν καί έπραξαν πολλοί, έτσι φθάσαμε στη διαφθορά καί τής εξουσίας, άλλά καί μέρους του λαού μας.

Τό ερώτημα - δίλημμα του Ντοστογιέφσκι «ελευθερία ή ευτυχία;» τό ζοϋμε πλέον σέ όλη του τήν τραγικότητα. Διαλέξαμε μιά πλαστή ευμάρεια καί χάσαμε τήν ελευθερία του προσώπου μας, χάσαμε τήν ελευθερία τής χώρας μας. Σήμερα ό άνθρωπος δικαίως ίσως τρέμει μήπως μειωθεί τό εισόδημα του, άλλά δέν ανησυχεί τό ίδιο γιά τό έλλειμμα παιδείας πού αφορά στά παιδιά του καί δέν αγωνιά γιά τά παιδιά πού σβήνουν μέσα στις ποικίλες εξαρτήσεις, δέν αγωνιά γιά τόν ευτελισμό του ανθρώπινου προσώπου.

Αυτή λοιπόν είναι ή ουσία τής αληθινής κρίσης καί ή πηγή τής οικονομικής κρίσης τήν οποία τόσο ανελέητα εκμεταλλεύονται οί σύγχρονοι «έμποροι τών Εθνών». Στήν Σύνοδο τής Ιεραρχίας εμείς, οι πνευματικοί σας πατέρες, κάναμε τήν αυτοκριτική μας, θελήσαμε νά αναμετρηθούμε μέ τίς ευθύνες μας καί νά αναζητήσουμε μέ τόλμη τό μερίδιο τής ενδεχομένης δικής μας υπαιτιότητας στήν παρούσα κρίση. Ξέρουμε ότι κάποιες φορές σας πικράναμε, σας σκανδαλίσαμε ίσως. Δεν αντιδράσαμε άμεσα καί καίρια σέ συμπεριφορές πού σας πλήγωσαν.

Οί έμποροι τής κατεδάφισης τής σχέσης του λαού μέ τήν ποιμαίνουσα Εκκλησία του εκμεταλλεύτηκαν στό έπακρο καί πραγματικά ή κατασκευασμένα σκάνδαλα καί προσπάθησαν νά διαρρήξουν τήν εμπιστοσύνη σας στήν Εκκλησία. Θέλουμε νά σας πούμε ότι ή Εκκλησία έχει τό αντίδοτο τής κατανάλωσης ώς τρόπο ζωής καί αυτό είναι ή άσκηση. Καί έάν ή κατανάλωση είναι τό τέλος, γιατί ή ζωή δέν έχει νόημα, ή άσκηση είναι δρόμος, γιατί οδηγεί σε ζωή μέ νόημα.

Ή άσκηση δέν είναι στέρηση τής απόλαυσης, άλλά εμπλουτισμός της ζωής μέ νόημα. Είναι ή προπόνηση του αθλητή πού οδηγεί στόν αγώνα καί στό μετάλλιο - καί αυτό τό μετάλλιο είναι ή ζωή πού νικά τό θάνατο, ή ζωή πού πλουτίζεται μέ τήν αγάπη. Ή άσκηση είναι τότε οδός ελευθερίας, εναντίον τής δουλείας του περιττού. Είναι αυτή ή δουλεία πού σήμερα μας εύτελίζει. Μάς προβληματίζει ή κατάσταση τής Παιδείας μας, γιατί τό σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα αντιμετωπίζει τό μαθητή όχι ώς πρόσωπο άλλά σάν ηλεκτρονικό υπολογιστή καί τό μόνο πού κάνει είναι νά «τόν φορτώνει» μέ ύλη αδιαφορώντας γιά τήν όλη του προσωπικότητα καί γι' αυτό τά παιδιά μας δικαιολογημένα αντιδρούν.

Γι' αυτό αγωνιούμε για τό νέο Λύκειο πού ετοιμάζεται. Πιστεύουμε ότι όντως τά σχολικά βιβλία γράφονται μέ τήν ευθύνη τής Πολιτείας, άλλά τό περιεχόμενο τους αφορά καί στόν τελευταίο Έλληνα πολίτη, πού περιμένει άπό τήν Εκκλησία του νά μεταφέρει μέ δύναμη τή δική του ταπεινή φωνή. Αισθανόμαστε ότι όλοι οί ενοριακοί μα; ναοί πρέπει νά γίνουν χώροι φιλόξενοι για τούς νέους μας, όπως είναι ήδη αρκετοί άπό αυτούς, στους οποίους πολλά νέα παιδιά καταφεύγουν ζητώντας νόημα καί ελπίδα.

Ξέρουμε ότι ζητάτε άπό εμάς, τούς Ποιμένες σας, μιά Εκκλησία μέ ηρωισμό, μέ νεύρο, μέ λόγο προφητικό, μέ σύγχρονο νεανικό λόγο, όχι έκκοσμικευμένη, άλλά άγιαζομένη καί άγιάζουσα, μιά Εκκλησία ελευθέρα καί ποιμαίνουσα μετά δυνάμεως. Μιά Εκκλησία πού δέν θά φοβάται νά αμυνθεί στό πονηρό σύστημα αυτού του κόσμου, έστω κι άν ή αντίσταση σημαίνει διωγμό ή καί μαρτύριο. Ή Εκκλησία είναι ό μόνος οργανισμοί πού μπορεί νά σταθεί άμεσα δίπλα στον άνθρωπο καί νά τόν στηρίξει. Εκκλησία όμως είμαστε όλοι μας καί αυτή είναι ή δύναμη μας καί ή δύναμη της.

Τήν ενότητα μεταξύ τών ποιμένων καί του λαού έχουν στόχο οί έμποροι τών λαών γι' αυτό προσπαθούν νά ιήν ναρκοθετήσουν. Ξέρουν ότι άμα θά «πατάξουν» τόν ποιμένα, εύκολα θά σκορπίσουν τά πρόβατα καί θά τά υποτάξουν. Διδαχθείτε άπό τήν ιστορία ότι όπου ό Θεός πολεμήθηκε τελικός στόχος ήταν ό άνθρωπος καί ό εύτελισμός του. Ή ένανθρώπιση του Θεού είναι μεγαλύτερη καταξίωση του ανθρώπινου προσώπου. Ή Εκκλησία δέν αντιμάχεται τήν Πολιτεία, άλλά εκείνους πού εκμεταλλευόμενοι τήν Πολιτεία καί κρυμμένοι πίσω άπό τήν εξουσία επιχειρούν νά σας στερήσουν τήν ελπίδα.

Νά θυμάσθε ότι για πολλούς οικονομολόγους ή παρούσα κρίση είναι κατασκευασμένη, είναι μιά κρίση - εργαλείο πού αποβλέπει στόν παγκόσμιο έλεγχο άπό δυνάμεις πού δέν είναι φιλάνθρωπες. Ή Εκκλησία του Χριστού έχει λόγο γιά τήν σημερινή κρίσιμη κατάσταση, διότι δέν έπαψε νά αποτελεί σάρκα τού κόσμου, μέρος της Ιστορίας. Δέν μπορεί νά ανέχεται κανενός είδους αδικία, άλλά οφείλει νά δείχνει ετοιμότητα γιά μαρτυρία καί μαρτύριο.

Γνωρίζουμε ότι οί άνθρωποι δίπλα μας πεινούν, βρίσκονται σέ ένδεια, ασφυκτιούν οικονομικά, ή απελπισία πολλές φορές κυριεύει τήν καρδιά τους. Τό γνωρίζουμε γιατί πρώτος σταθμός τους στήν αναζήτηση έλπίδας είναι ό Nαός της περιοχής τους, ή ενορία τους.

Στόχος καί αγώνας μας είναι ή κάθε ενορία νά γίνει τό κέντρο άπ' όπου όλη ή ποιμαντική δραστηριότητα της Εκκλησίας θά αγκαλιάσει όλη τήν τοπική κοινωνία. Απόφαση μας είναι νά δημιουργήσουμε ένα παρατηρητήριο κοινωνικών προβλημάτων προκειμένου νά παρακολουθήσουμε άπό κοντά καί νά αντιμετωπίσουμε μέ τρόπο μεθοδικό τά προβλήματα πού δημιουργεί ή παρούσα κρίση.

Στόχος μας είναι νά αναπτύξουμε τό προνοιακό έργο της κάθε ενορίας ώστε νά μήν υπάρχει ούτε ένας άνθρωπος πού νά μήν έχει ένα πιάτο φαγητό.

Γνωρίζετε καί σείς ότι στό σημείο αυτό ή Εκκλησία επιτελεί τεράστιο έργο. Τό γνωρίζετε, γιατί πολλοί άπό σας αυτή τήν προσπάθεια της ενορίας σας τήν στηρίζετε εθελοντικά καί τήν ενισχύετε οικονομικά.

Σας καλούμε νά πλαισιώσετε ό καθένας καί ή καθεμιά τήν ενορία σας γιά νά αντιμετωπίσουμε άπό κοινού τις δύσκολες αυτές ώρες.

Ό λαός μας πέρασε καί άλλοτε καί φτώχεια καί πείνα, άλλά άντεξε καί νίκησε γιατί τότε είχε οράματα.

Όλοι μαζί μπορούμε νά βοηθήσουμε τόν ένα καί ό ένας τους πολλούς. Ό Θεός δέν μάς έδωσε πνεύμα δειλείας, άλλά δυνάμεως καί αγάπης.

Μέ αυτό τό πνεύμα, συσπειρωμένοι γύρω άπό τήν μεγάλη μας οικογένεια, τήν Εκκλησία, έπισημαίνοντας τά λάθη μας, άναζητώντας νόημα ζωής στήν αγάπη, θά βγούμε άπό αυτή τή δύσκολη ώρα.

Η ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΕΠΕΤΕΙΟΣ 100 ΕΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ

image

Συμπληρώνονται εφέτος 160 έτη από τη γέννηση και 100 από την κοίμηση του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Παρά τις τόσες δεκαετίες η μνήμη του μένει ζωντανή. Συνεχώς γράφουν γι' αυτόν. Δε υπάρχει για άλλο λογοτέχνη μας τόσο πλούσια βιβλιογραφία. Εμείς θα προσπαθήσουμε στον λίγο χρόνο που έχουμε να δείξουμε τη θρησκευτικότητα, την ορθόδοξη πνευματικότητα του Αλ. Παπαδιαμάντη, η οποία σαφώς είναι πηγαία, ανυπόκριτη και θερμή.

Ο Παπαδιαμάντης σπούδασε φιλόλογος αλλά είναι θεολόγος, γιατί θεολόγος δεν είναι αυτός που έχει ανάλογο πτυχίο, αλλά αυτός που αληθινά προσεύχεται, κατά τον όσιο Νείλο τον Ασκητή. Θεολόγος ουσιαστικά είναι ο πιστός που ζει αυθεντική χριστιανική ζωή, ο φίλος του Θεού, ο κοινωνός του Θεού, ο άγιος, ο λυτρωμένος και σεσωσμένος. Μέσα στην Ορθοδοξία μας κανείς ποτέ δεν σώζεται ατομικά, αλλά περνώντας η ζωή του μέσα από των άλλων, συνδράμοντας με διάφορους τρόπους στη σωτηρία κι εκείνων.

Ο Θεός του Παπαδιαμάντη είναι ο Δημιουργός του Σύμπαντος, ο πλάστης του ανθρώπου, ο Παντοδύναμος, ο προνοητής, ο φιλόστοργος πατέρας. Πιστεύει στο θέλημα του Θεού, στη θεία Πρόνοια, στη θεία Χάρη, στη θεία μισθαποδοσία και δικαιοκρισία. Κατά τον Παπαδιαμάντη η σχέση του ανθρώπου με τον Θεό είναι να τον υπακούει, να τηρεί τις εντολές του, να τον διακονεί θυσιαστικά στο πρόσωπο του κάθε πλησίον. Οι σχέσεις του ανθρώπου διαταράσσονται διά της αμαρτίας. Το παπαδιαμαντικό έργο είναι γεμάτο από αμαρτωλούς.

Μέσα από τα μυθιστορήματα και διηγήματά του περιδιαβαίνουν άσωτοι, άθεοι, βλάσφημοι, κλέφτες, φιλόδοξοι, τοκογλύφοι, λαίμαργοι, μέθυσοι, άδικοι, υποκριτές φθονεροί, ακόμη και ιερόσυλοι, αυτόχειρες και φονιάδες. Παρ' όλ' αυτά όλους αυτούς τους αμαρτωλούς ήρωές του τελικά τους συμπαθούμε. Στα πρόσωπά τους συναντούμε τα φιλάμαρτα πρόσωπά μας, αλλά και γιατί συνήθως μετανοούν για τις πράξεις τους.

Ο Παπαδιαμάντης γνωρίζει το ευόλισμο της ανθρώπινης φύσεως, αλλά και τη θεραπεία στο θεραπευτήριο της εκκλησίας διά ειλικρινούς μετανοίας και εξομολογήσεως. Για τον Παπαδιαμάντη η Εκκλησία όπως γράφει είναι η "φιλόστοργη μητέρα και η πηγή πάσης παραμυθίας". Πιστεύει ακράδαντα ότι ο Νεοέλληνας δεν μπορεί εύκολα να μη πιστεύει. Μέσα στην Εκκλησία το έμφυτο θρησκευτικό αίσθημα και συναίσθημα δυναμώνει. Πρέπει να κάνει μεγάλο αγώνα ο Έλληνας για να μη πιστεύει καθόλου και σε τίποτε.

Εν τούτοις την απομάκρυνση του κόσμου τη δικαιολογεί ως κλονισμό της αγάπης του στην ελληνορθόδοξη παράδοση, κάτι που συνέτεινε η απώλεια μέρους της αξιοπιστίας, λόγω σκανδάλων εκπροσώπων της Εκκλησίας. Για τον Παπαδιαμάντη παράδοση είναι όπως λέγει "ζην κατά τον θείον νόμον". Τελικά ομολογεί: "Εγώ είμαι τέκνον γνήσιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας, εκπροσωπουμένης υπό των επισκόπων της".

Σε άλλη περίπτωση βέβαια δεν δυσκολεύεται να τους κρίνει αυστηρά για διάφορες προκλήσεις τους. Ο Παπαδιαμάντης δεν πιστεύει σ' ένα ιδεολογικό ελληνοχριστιανικό νεφέλωμα. Η πίστη του είναι ακράδαντη στη μεγάλη ανάγκη που έχει ο ελληνισμός τον Χριστιανισμό. Θεωρεί κίνδυνο γα την ελληνική κοινωνία τον μιμητισμό, την ξενομανία, "το να χάσκη τις προς τα ξένα", την είσοδο στην πατρίδα μας του δυτικού τρόπου ζωής.

Έτσι παρατηρεί με βαθύ πόνο την αλλοίωση των ηθών, τη χαλάρωση της ορθοδόξου πίστεως του λαού, την παραχάραξη της πλούσιας και ωραίας ελληνικής γλώσσας. Δυστυχώς γράφει "κηρύττεται πλέον φανερά η αγραμματωσύνη, και το ανωφελές του ορθώς γράφειν ή ομιλείν", ώστε "κατήντησε να γίνει όλη σχεδόν η γλώσσα νόθον και κίβδηλον κατασκεύασμα". Ακολουθούν οι Έλληνες γράφει "τα της χριστιανικής λατρείας άνευ πίστεως και χρηστού συνειδότος".

Το άηθες, η ηθοφθορία, η ανηθικότητα, το μισάδελφο αρχίζουν να κυριαρχούν κι επικρατούν. Τι θα έλεγε για σήμερα, εκατό έτη μετά, ο θεσπέσιος Παπαδιαμάντης; Λύση στο πρόβλημα κατά τον Παπαδιαμάντη είναι η εν μετανοία άμεση επιστροφή στην ανόθευτη και γνήσια εκκλησιαστική παράδοση. Συγκεκριμένα τονίζει: "Άμωνα περί πάτρης θα ήτο η ευσυνείδητος λειτουργία των θεσμών, η εθνική αγωγή, η χρηστή διοίκησις, η καταπολέμησις του ξένου υλισμού και του πιθηκισμού, του διαφθείραντος το φρόνημα κα εκφυλίσαντος σήμερον το έθνος, και η πρόληψις της χρεωκοπίας".

Οι λόγοι του, αγαπητοί μου, όπως αντιλαμβάνεσθε όλοι πολύ καλά έχουν μια σημαντική επικαιρότητα. Όξυνση του προβλήματος θεωρεί και την απραξία της εκκλησιαστικής αρχής. Την Εκκλησία δεν τη θέλει ούτε εμπορευάμενη ούτε θεατριζόμενη. Η λύση κατ' αυτόν είναι μόνο μία. Επιστροφή εν επιγνώσει στην αγιοτρόφο εμπειρία της Εκκλησίας και βίωσή της. Μέσα στην αγία, σώζουσα και ορθοτομούσα Εκκλησία ο άνθρωπος αναγεννάται, μεταμορφώνεται, οπλίζεται τα όπλα του φωτός και της χάριτος κατά της ποικίλης αμαρτίας και ξανασυναντά τον ζώντα Θεό του ελέους και των οικτιρμών.

Στον άνθρωπο ανήκει η μεγάλη επιλογή. Στο πλούσιο έργο του οι πονεμένες μορφές του συνήθως φθάνουν στη λύτρωση διά της ακριβούς μετανοίας και ζουν τότε μια νέα ζωή. Όχι βέβαια πάντοτε. Ορισμένες χρησιμοποιώντας κακώς την ελευθερία τους παραμένουν στο σκοτάδι. Ο σπουδαίος Σκιαθίτης πεζογράφος μας συχνά περιγράφει "μετ' έρωτος" τη φύση, αλλά δεν είναι ένας φαντασμένος οικολόγος ή ένας ονειροπόλος φυσιολάτρης. Αναφερόμενος και περιγράφοντας περίτεχνα την ωραία φύση πορεύεται προς τον Δημιουργό της και τον μεγαλύνει για την πανσοφία του. Γράφει για κάποιους τέτοιους σ' ένα του διήγημα.

"Μικροί ακούσιοι ειδωλολάτραι, διασώζοντες κατόπιν τόσων αιώνων ασυνείδητον την λατρείαν της φύσεως". Λυπάται πολύ βέβαια όταν καταστρέφεται το κάλλος του φυσικού περιβάλλοντος και γράφει με πόνο ψυχής: "το μιαρόν πνεύμα εισέβαλεν εις τα έργα του Θεού". Μελετώντας το όλο έργο του παρατηρούμε πως όχι ήξερε να γράφει, να περιγράφει, να ηθογραφεί, να κρίνει και να προτείνει λύσεις, αλλά ο ίδιος είχε μια ακέραια στάση, επιλογή φιλόθεης ζωής, φιλάρετου βίου, έντιμης εργασίας, φιλότιμης αδολεσχίας, πορεία, στόχο, λόγο και αξία.

Από νωρίς είχε συνειδητοποιήσει καλά τη ματαιότητα της εγκοσμιότητος, είχε αφοβία θανάτου, θερμή πίστη. Θέλησε να ζήσει απλά, λιτά, απόμερα, ήσυχα, γαλήνια και νηφάλια. Δεν ψήλωσε ο νους του, δεν υψηλοφρόνησε, στάθηκε πλάι στους ταπεινούς και καταφρονεμένους και τους πέρασε ωραία στο έργο του. Το έργο του Παπαδιαμάντη διασώζει την αγνή λαϊκή ευσέβεια. Οι ιερείς του έργου του είναι απλοί, φτωχοί, ενίοτε και απλοϊκοί, αλλά βιώνουν υπαρξιακά, ακόμη και όταν δεν μπορούν να το εκφράσουν, το μυστήριο του ζώντος Θεού, τη γνήσια ορθόδοξη βιοτή και λειτουργική παράδοση.

Με πλήρη συναίσθηση της αμαρτωλότητάς τους δεν παύουν να δέονται υπέρ ελέους, ζωής, ειρήνης και σωτηρίας των προβάτων του ποιμνίου τους, που τους εμπιστεύθηκε ο ίδιος ο Χριστός. Δεν επιχειρούν "λειτουργικές αναγεννήσεις" αρκούνται και τρέφονται με την υπάρχουσα γνήσια παράδοση, δοξολογώντας συνεχώς τον Ύψιστο κι επικαλούμενοι το άφατο έλεός του. Ο Παπαδιαμάντης δήλωσε ομολογιακά, χαρακτηριστικά, απερίφραστα και αναντίρρητα: "Το επ' εμοί, ενόσω ζω και αναπνέω και σωφρονώ, δεν θα παύσω πάντοτε... να υμνώ μετά λατρείας τον Χριστόν μου".

Τον πονά η αμαρτία, τον στενοχωρεί η βαβυλωνία της Αθήνας, τον κουράζει το κουτσομπολιό του νησιού του, με τους παρασυρμένους της αμαρτίας, αλλά δεν παύει ν' αγωνίζεται, να ελπίζει, να εμπιστεύεται τον Θεό, να παρουσιάζει κάποιους ήρωές του ως αγίους. Η άτεκνη Σεραϊνώ στον "Γάμο του Καραχμέτη" ο απλός τσομπάνος στον "Φτωχό άγιο", ο ένδοξος νεομάρτυς στο "Η χήρα του Νεομάρτυρος" και άλλοι. Δεν πρέπει να λησμονάμε ότι ο Παπαδιαμάντης είναι υιός ευλαβούς ιερέως, ακολούθου του γνήσια αναγεννητικού, αγιορειτικού κινήματος των ιεροπρεπών Κολλυβάδων.

Μεγαλώνει με τις θείες λειτουργίες, τα ιερά βιβλία, τις άγιες εικόνες, τις απαράβατες εκκλησιαστικές παραδόσεις, τα ωραία έθιμα, τα εξαίρετα ήθη. Μελετούσε τα μυροβόλα συναξάρια, τα πατερικά και νηπτικά κείμενα, την καταπληκτική φιλοκαλία, τις ασματικές ακολουθίες. Ήταν αναγνώστης και ψάλτης. Όλη αυτή η γνώση τον έκανε να πάει να μονάσει στο Άγιον Όρος. Πριν κλείσει όμως χρόνο εκεί στη σκήτη Ευαγγελισμού της Μονής Ξενοφώντος, επέστρεψε στον κόσμο, τρέφοντας πάντοτε μεγάλο σεβασμό για τον μοναχισμό και ιδιαίτερα τον αγιορείτικο.

Το εκκλησιαστικό του ήθος τον κάνει να μην είναι οργίλος και φανατικός κατά των αμαρτανώντων ηρώων του έργου του, αλλά και των συνανθρώπων του γενικά. Ελπίζει στη μετάνοια, πιστεύει στην αγάπη του Θεού, θεωρεί προτιμότερη την ελεημοσύνη από τη δικαιοσύνη. Αγαπά να προβάλλει τη μετάνοια, όχι ως ιεροκήρυκας επαγγελματίας, αλλά ως συμπάσχων αδελφός. Η συμπάθεια στον αδύναμο συνάνθρωπο είναι ίδιον του αληθινού χριστιανού, του ευαγγελικού ανθρώπου.

Ο Παπαδιαμάντης λοιπόν μεγάλωσε με βυζαντινές ψαλμωδίες, καθαρά κεριά και αγιορείτικα λιβάνια. Παρέμεινε προσηλωμένος στην Εκκλησία διά βίου. Πίστευε ακράδαντα στον Θεό, στις πρεσβείες των αγίων και της Παναγίας και τα θαύματά τους. Μια φορά, διηγείται ο καλός εξάδελφός του Α. Μωραϊτίδης, έγινε καλά από ισχυρό πονόδοντο ο Παπαδιαμάντης κι έγραψε ολόκληρη ακολουθία στον Άγιο Αντίπα, που προστατεύει όσους πονούν στα δόντια, για να τον ευχαριστήσει.

Δεν ήταν ονειροπόλος του παρελθόντος, αλλά θαυμαστής της αλήθειας, που στήριξε γενεές γενεών και δημιούργησαν έξοχα έργα πολιτισμού και ορθότητα βίου εμπνευσμένη. Ο Παπαδιαμάντης σαφώς δεν είναι άγιος με φωτοστέφανο. Είναι όμως ένας αγωνιστής. Δεν είναι μονόχνωτος, κακομοίρης, απομονωμένος, κομπλεξικός, μειονεκτικός και διχασμένος. Είναι ένας εκούσιος κοσμοκαλόγερος, ακτήμων, ελεήμων, πένης, απλός, λιτός, μόνος, σεμνός και ταπεινός.

Δεν είναι φιλόσαρκος αλλά φυσιολογικώς πειραζόμενος άνθρωπος. Αγαπούσε το κρασάκι, αλλά δεν ήταν μέθυσος. Κάποτε ένας μοναχός πήγε να εξομολογηθεί σ' ένα πνευματικό σε μια σκήτη του Αγίου Όρους. Τον βρήκε τον πνευματικό πιωμένο και κάπως ζαλισμένο. Σκανδαλίστηκε και είπε ως άδικα έκανε τον κόπο να έλθει να εξομολογηθεί σ' ένα πνευματικό πότη. Τότε ο πνευματικός, προς μεγάλη του έκπληξη, του είπε: Ναι, τρεις φόρες ήλθες για εξομολόγηση αλλά την αμαρτία εκείνη δεν μου την είπες!

Ας μη γινόμαστε τόσο γρήγορα τόσο αυστηροί κριτές και επιτιμητές των πάντων. Την αυστηρότητα καλύτερα ας κρατήσουμε για μας και την επιείκεια για τους άλλους. Ο Π. Νιρβάνας τον ονομάζει "κοσμοκαλόγερο", τον περιγράφει να βαδίζει σκυφτός με τα χέρια σταυρωμένα πίσω, να κάθεται σε απόμερα καφενεία, συντροφιά με απλούς ανθρώπους, φιλέρημος, ήταν κακοντυμένος, με ξεφτισμένες πάντα τις άκρες των μανικιών του και όταν του πρότειναν 150 δραχμές για ένα του έργο είπε πως του αρκούν οι 100. Έτσι τον παρουσιάζει ιδιότροπο, παράξενο και κοσμόφοβο.

Ο μακαριστός λόγιος Γέροντας Θεόκλητος Διονυσιάτης στο βιβλίο του γι' αυτόν έχει μια άλλη θέση, με την οποία εδώ και συμφωνούμε. Γράφει: "Εάν εμβαθύνουμε στον τρόπο της ζωή του, θα ανακαλύψουμε γνωρίσματα καλογερικής αγωγής και αρετής και τάσεις για υπέρβαση του κοινώς θεωρούμενου καλού. Τι είναι άλλωστε, η ατημέλητη εμφάνισή του, η τάση συνεχούς φυγής από τους πολλούς, η εκούσια πενία του και οι ασκητικές συνθήκες διαμονής του, παρ' ότι είχε την οικονομική δυνατότητα για βελτίωσή τους -"μου φθάνουν οι εκατό δραχμές"-, οι αγρυπνίες και ψαλμωδίες του, το εκκλησιαστικό ήθος του, η ευαισθησία του σε θέματα εκκλησιαστικών παραδόσεων, οι ελεημοσύνες του από το ορατόν υστέρημά του, η ταπείνωσή του, η αγιότητά του και άλλες αρετές του, αν όχι αντανακλάσεις μοναχικού βίου;".

Ότι αποτελεί για τους Σλαύους ο πολύς Ντοστογιέφσκυ είναι, θα πρέπει να είναι, για τους Έλληνες ο Παπαδιαμάντης. Πρόκειται για προφήτη του Γένους. Γράφει: "Μη θρησκευτικά, προς Θεού!". Το ελληνικόν έθνος δεν είναι βυζαντινοί, εννοήσατε; Οι σημερινοί Έλληνες είναι κατ' ευθείαν διάδοχοι των αρχαίων. Έπειτα, επολιτίσθησαν, επροώδευσαν και αυτοί. Συμβαδίζουν με τα άλλα έθνη... Άγγλος ή Γερμανός ή Γάλλος δύναται να είναι κοσμοπολίτης ή αναρχικός ή άθεος ή ο,τιδήποτε. Έκαμε το πατριωτικόν χρέος του, έκτισε μεγάλην πατρίδα. Τώρα είναι ελεύθερος να επαγγέλεται χάριν πολυτελείας την απιστίαν και την απαισιοδοξίαν.

Αλλά Γρακύλος της σήμερον, όστις θέλει να κάμη δημοσία τον άθεον ή τον κοσμοπολίτην, ομοιάζει με νάνον ανορθούμενον επ' άκρων ονύχων και τανυόμενον να φθάση εις το ύψος και να φανή και αυτός γίγας. Γι' αυτό όπως γράφει "τα πλείστα των υπ' εμού γραφέντων διηγημάτων... είναι μάλλον θρησκευτικά". Ξέρει τι κάνει ο εμπνευσμένος Παπαδιαμάντης. Με το έργο του καταξιώνεται ως παιδαγωγός του ορθόδοξου ελληνισμού.

Φθάνει με πόνο και ιερή αγανάκτηση να γράφει ευρισκόμενος στην Αθήνα: "Εδώ θεοποιείται φανερά ο Μαμμωνάς. Χιλιάκις καλύτερον θα ήτο εάν υπήρχεν ακόμη η αρχαία ποιητική ειδωλολατρία. Τώρα όμως η πράγματι επικρατούσα θρησκεία είναι ο πλέον ακάθαρτος και κτηνώδης υλισμός. Μόνον κατά πρόσχημα είναι η χριστιανοσύνη"! Τι θα έλεγε σήμερα;

Μίσησε τον πλούτο και αγάπησε την πενία. Από τα λίγα που είχε ποιούσε κρυφά και την ελεημοσύνη. Έγραφε αυτό που ζούσε.: "Πρέπει να μένη τις εν τη τάξει εν η ευρέθη απ' αρχής, όσον ταπεινή, όσον πενιχρά και αν φαίνεται αύτη· αιρετωτέρα δε αείποτε η έντιμος ευτέλεια της αδόξου και κομώσης πολυτελείας και τρυφής". Έζησε και πέθανε φτωχός, σεμνός και ταπεινός. Εκοιμήθη στο ωραίο νησί του πριν εκατό χρόνια κι ένα μήνα τα χαράματα της 3.1.1911, αφού μετάλαβε, ψάλλοντας και κλαίγοντας.

Σήμερα οι πολλοί λογοτέχνες μας, οι διανοούμενοι, οι δημοσιογράφοι περί πολλά τυρβάζουν. Αρκετοί ειρωνεύονται τον Παπαδιαμάντη και τον κακολογούν. Τους χαλάει τα σχέδια. Ο γραικυλισμός, ο αθεϊσμός, ο μηδενισμός, η διαφθορά, η φιλοχρηματία, η φιλοσαρκία και η φιλοδοξία επικρατούν και δεν θέλουν να ενοχλούνται από φωνές ισχυρές και αγνές ως του Παπαδιαμάντη, που ο βίος του και το έργο του τους ελέγχει.
Κοιμήσου κυρ Αλέξανδρε στην αγκαλιά του νησιού σου ήσυχα. Έκανες το χρέος σου ως Ορθόδοξος και ως Έλληνας.

Η ζωή σου και το έργο σου φωτίζουν το σκοτάδι. Η Ελλάδα που τόσο πολύ αγάπησες, σκοτισμένη, παγιδευμένη, προδομένη, σαγηνευμένη σε ξένες σειρήνες, πάσχει. Φυλακισμένη στα πικρά αδιέξοδα του ατομισμού, του υλισμού και του αθεϊσμού μελαγχολεί και μαραζώνει. Μακάρι οι σελίδες των έργων σου και το παράδειγμα της ζωής σου να γίνουν παράθυρα ελευθερίας, για την επιστροφή σε μια ζωή χαριτωμένα απλή, γνήσια ταπεινή, αληθινά μετανοημένη, αληθινά χριστιανική.

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης ήταν πάντα προσηλωμένος στην Εκκλησία. Δεν τον κούραζε και δυσκόλευε ποτέ αυτή η σχέση. Ήταν ένας αληθινός χριστιανός. Ήταν ένας πιστός δούλος του Κυρίου. Ήταν αυτός που άκουσε από την αγία Αναστασία "Ύπαγε, ανίατε· ο πόνος θα είναι η ζωή σου...".

Μόνο ένας γνήσιος χριστιανός μετά από αυτό το απρόσμενο άκουσμα μπορεί να γράφει: "Ησθανόμην αγρίαν χαράν, διότι η Αγία δεν είχεν εισακούσει την δέησίν μου". Ο Παπαδιαμάντης δεν είναι απλά ένας ρωμαντικός νοσταλγός μιας περασμένης ωραίας γραφικότητας που δεν υπάρχει, αλλά νοσταλγός μίας ουσιαστικής, αληθινής και καίριας χριστιανικής ζωής, την οποία αξίζει  να βιώνουμε και υμείς στο έπακρον.

_____________________________________

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Σήμερα Σάββατο από τις 11 εώς τη 1 μ.μ. θα τελεστεί, παρουσία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, Ι. Αγρυπνία στο παρεκκλήσιο του Αγίου Ελισσαίου στην Πλάκα με την ευκαιρία της συμπλήρωσης εκατό ετών από το θάνατο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 18 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ

image_thumb244_thumb1_thumb1_thumb1_[2]

Σήμερα γιορτάζονται:

1) Ο άγιος μάρτυς Σεβαστιανός και οι μαζί με αυτόν μαρτυρήσαντες Ζωή, Τραγκυλίνος, Κλαύδιος, Τριβούρτιος, Κάστουλος, Μάρκος και Μαρκελλίνος. Ο Σεβαστιανός και οι μαρτυρήσαντες με αυτόν άγιοι έζησαν επί αυτοκράτορος Διοκλητιανού. Όλοι εμαρτύρησαν χάριν του Χριστού. Ο Σεβαστιανός ήταν στρατηγός του Ρωμαϊκού στρατού στα Μεδιόλανα και καταγόταν από γένος λαμπρόν και περιφανές.

Επίστευε όμως κρυφίως εις τον Χριστόν και πολλούς καταδιωκομένους χριστιανούς εβοήθησε. Επισκέπτετο φυλακισμένους χριστια­νούς, τους συνεβούλευε και τους 'διδε θάρρος να ανθέξουν τα βασανιστήρια και τους εστερέωνε την πίστιν των. Τέλος εφανερώθη ότι είναι χριστιανός και πολλούς έφερε στην χριστιανικήν θρησκείαν. Δια τούτο εφυλακίσθη και υπε­βλήθη εις πολλά βασανιστήρια και θανατώθηκε στο τέλος μαζί με άλλους χρι­στιανούς.

2) Ο άγιος μάρτυς Ευβίοτος. Καταγόταν από την πόλιν Λωκετούς της Ασίας. Επειδή δε έκανεν ζωήν θεάρεστον και ενάρετον και ωδήγησε πολλούς απίστους εις τον Χριστόν εμισείτο από τους ειδωλολάτρες υπέστη πολλά βασανιστήρια και κατατρεγμούς.

Συλληφθείς από τον άρχοντα της Κυζίκου εβασανίσθη και και τον έρριξαν στα θηρία χωρίς να πάθη τίποτε, ενώ πολλοί που είδον το θαύμα αυτό επίστευσαν εις τον Χριστόν. Δια τούτο τον έβαλαν πάλι στην φυλακήν. Εν τω μεταξύ διεδόθη ότι ο μέγας Κω/νος έρχεται από την Δύσιν προς την Ασίαν. Ο ηγεμών τότε ηλευθέρωσε τον άγιον, ο οποίος εξεδήμησεν ειρωνικά εις Κύριον μετά 5 χρόνια.

3) Οι άγιοι μάρτυρες Φωκάς και Έρμυλος, Ζακχαίος και Αλφειός και ο ιερομάρτυς Μόδεστος, αρχιεπίσκοπος Ιεροσολύμων, ο θαυματουργός.

4) Οι άγιοι Φλώρος, επίσκοπος Αμυσού, Μιχαήλ ο σύγκελλος ο ομολογητής και η αγία Σοφία η θαυματουργός.

Εθνικά γεγονότα. Σαν σήμερα το 1825 οι Αιγύπτιοι του Ιμπραήμ ηνώθησαν με τους Τούρκους πολιορκητές του Μεσολογγίου.

Το 1912 ο ελληνικός στρατός δρα με πυροβολικό και περιπόλους εναντίον των Τούρκων.

Το 1919 στο μέτωπο στη Μ. Ασία γίνονται μάχες περιπόλων. Το 1920 ο ελληνικός στρατός στο μέτωπο στη Μ. Ασία μάχεται με περιπό­λους και αποσπάσματα αναγνώρισης των θέσεων του εχθρού. Το 1921 στο μέτωπο στη Μ. Ασία επικρατεί ηρεμία.

Το 1940 στο αλβανικό μέτωπο ο ελληνικός στρατός κερδίζει κατόπιν μάχης εδαφικά κέρδη από τους Ιταλούς.