14 Ιουλίου, 2009

ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΠΑΡΗΛΘΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΤΟΥ ΠΡΩΗΝ ΥΔΡΑΣ ΣΠΕΤΣΩΝ ΚΑΙ ΑΙΓΙΝΗΣ ΚΥΡΟΥ ΙΕΡΟΘΕΟΥ 15η ΙΟΥΛΙΟΥ 2008 – 15η ΙΟΥΛΙΟΥ 2009

ierotheos4

Τό ἑσπέρας τῆς Τρίτης τῆς 15ης Ἰουλίου τοῦ 2008 παρέδωκε τό πνεῦμα του εἰς ἡλικίαν 88 ἐτῶν, εἰς τό Ἐπισκοπεῖο Αἰγίνης, ὅπου διέμενε τά τρία τελευταῖα ἔτη, ὁ ἀλήστου μνήμης πολιός Μητροπολίτης πρ. Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης κυρός Ἱερόθεος, μετά πολυετῆ καί πολυώδυνη ἀσθένεια, τήν ὁποία ἀγογγύστως καί ἁγιοπρεπῶς ὑπέμεινε κατά παραχώρησιν Κυρίου.

Συγκεκριμένα ἀπό τό 1994 ἐνεφανίσθησαν προβλήματα δυσκινησίας εἰς τόν Σεπτόν Γέροντα, λόγῳ τῆς σκολιώσεως καί ἐπιδεινώσεως τῆς καταστάσεως τῆς σπονδυλικῆς του στήλης καί ἡ ὑγεία του ἐπεδεινοῦτο χρόνο μέ χρόνο. Τόν Ἰούνιο τοῦ 2000 ὑπεβλήθη σέ χειρουργική ἐπέμβασι στή σπονδυλική του στήλη στό Λονδῖνο ἀπό διάσημο Πανεπιστημιακό Καθηγητή τῆς Ἀγγλικῆς πρωτευούσης, ἡ ὁποία ὅμως δέν ἐπέτυχε μέ συνέπεια νά χειροτερεύη ἡ ὑγεία τοῦ Μητροπολίτου Ἱεροθέου.

Ἐνώπιον αὐτῆς τῆς δυσμενοῦς ἐξελίξεως, πού ἦτο μή ἀναστρέψιμη, ὑπέβαλε τήν παραίτησίν του ἐκ τοῦ Μητροπολιτικοῦ Θρόνου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης, ἀφοῦ πλέον δέν ἦτο δυνατόν νά ἱερουργῇ καί νά ἀσκῇ τά Ἀρχιερατικά του καθήκοντα, συμμορφούμενος καί εἰς τοῦτο, ὅπως πάντοτε ἔπραττε, πρός τάς θείας ἐπιταγάς τῶν Ἱερῶν Κανόνων τῆς Ἐκκλησίας μας. Τῇ ὑποδείξει καί παρακλήσει του πρός τόν τότε Μακ. Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Χριστόδουλον καί πρός τά μέλη τῆς Σεπτῆς Ἱεραρχίας ἐξελέγη εἰς διαδοχήν του τό πνευματικόν του τέκνον καί ὁ ἐκ τῶν στενωτέρων συνεργατῶν του Πανοσιολ. Ἀρχιμ. π. Ἐφραίμ Στενάκης, Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως.

Μετά τήν παραίτησίν του παρέμεινε ἐπί διετίαν περίπου εἰς τήν ἐν Ἀθήναις (Τσιμισκῆ 4) οἰκίαν τῆς αὐταδέλφης του Εὐθυμίας, παρακολουθούμενος ὑπό τῶν Ἰατρῶν. Ἀκολούθως, ἀπό τοῦ Σεπτεμβρίου τοῦ 2002 ἐπέστρεψε στό Μητροπολιτικό Οἴκημα τῆς ἕδρας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, τήν Ὕδρα, ὅπου παρέμεινε μέχρι τῆς ἀνοίξεως τοῦ 2005 καί στή συνέχεια ἐγκατεστάθη στό Ἐπισκοπεῖο Αἰγίνης μέχρι τῆς τελευτῆς του.

Τό κινητικό καί τό ἀναπνευστικό πρόβλημα ἐπεδεινοῦτο σύν τῷ χρόνῳ καί πρός τοῦτο τοῦ παρείχοντο τά μέσα ὑποβοηθήσεως καί τῆς ἐνδεδειγμένης ἀντιμετωπίσεώς του. Ὑποδειγματική καί Ἰώβειος, πράγματι, ὑπῆρξε ἡ ὑπομονή καί καρτερία του, μέ τήν ὁποία ἐσήκωνε τόν σταυρό τῆς παρατεταμένης καί ὀδυνηρᾶς δοκιμασίας τους χωρίς γογγυσμούς καί βαρυθυμία. Ἐκεῖνο, τό ὁποῖο περισσότερο ἀπό ὅλα τά ἄλλα τόν ἀπασχολοῦσε καί παρακαλοῦσε τόν Θεόν νά ἀρθῇ, ἐάν ἦτο θέλημά του, ἦτο τό πρόβλημα τῆς στερήσεως τῆς ὁράσεώς του, ἀφοῦ δέν ἠδύνατο πλέον νά διαβάζη καί νά γράφη. Ὅμως, καί διά τήν ἀπώλεια αὐτοῦ τοῦ πολυτιμοτάτου ἀγαθοῦ δέν ἐγόγγυζε ὁ θεοτίμητος αὐτός Ἀρχιερεύς τοῦ Χριστοῦ καί γνήσιος δοῦλος τοῦ ἐπουρανίου Βασιλέως, ἀλλ' ὑπετάσσετο ταπεινά καί ὁλοκάρδια στό θεῖο θέλημα.

Ὁ ἀοίδιμος Μητροπολίτης Ἱερόθεος, κατά κόσμον Σπυρίδων Γεωργίου Τσαντίλης, πού γεννήθηκε στήν Πάτρα τό ἔτος 1920, ἐσπούδασε τήν Ἱεράν τῆς Θεολογίας ἐπιστήμην στή Θεολογική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, ἀναδειχθείς ἀριστεύς αὐτῆς, ἐχειροτονήθη Διάκονος καί Πρεσβύτερος τό 1958 στήν Πάτρα, ἀναλαβών καί τά καθήκοντα τοῦ Πρωτοσυγκέλλου, καί ἀνεδείχθη Μητροπολίτης Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης τόν Ἰούνιο τοῦ 1967, ἐνθρονισθείς τήν 16ην Ἰουλίου τοῦ ἰδίου ἔτους στήν Ὕδρα.

Ὑπῆρξε μία σπάνια καί ἔξοχη ἐκκλησιαστική φυσιογνωμία μέσα εἰς τούς κόλπους τῆς Σεπτῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἀλλά καί εἰς ὁλόκληρον τόν Ὀρθόδοξο ἐκκλησιαστικό χῶρο, διακριθείς διά τήν ἀκεραιότητα τοῦ χαρακτῆρος του, τήν σεμνότητα τοῦ ἤθους του, τήν ἀρίστην θεολογικήν καί ἐπιστημονικήν του κατάρτισιν, τήν ἱεροπρέπεια καί ἁγιότητά του, τήν καλλιέπειαν τῆς πνευματικῆς του διδασκαλίας, ἀφοῦ, κατά μίμησιν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, «ὡς τά βάθη τοῦ Πνεύματος ἐκζητήσαντι καί τά κάλλη τοῦ φθέγματος προσετέθη αὐτῷ», διά τήν ἐνάρετον βιοτήν καί πολιτείαν του, διά τήν ἀνύστακτον ποιμαντικήν καί πατρικήν μεριμνάν του, καθώς ἐπίσης καί διά τήν ἄγρυπνον παρακολούθησιν ὅλων τῶν ἐκκλησιαστικῶν, ἐθνικῶν καί κοινωνικῶν θεμάτων ἀκόμη καί ἀπό τῆς κλίνης τῆς ἀσθενείας του.

ΣΥΝΤΟΜΟΝ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟΝ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Γέννησις, νατροφ καί οκογενειακ περιβάλλον

Γόνος τῆς Ἀποστολικῆς πόλεως τῶν Πατρῶν ἐγεννήθη κατά μῆνα Ἰούνιον τοῦ 1920 ἐξ εὐσεβῶν γονέων, τοῦ Γεωργίου καί τῆς Βιολέττας Τσαντίλη, τοῦ μέν πατρός ἕλκοντος τήν καταγωγήν ἐκ Γορτυνίας, τῆς δέ μητρός ἐξ εὐγενοῦς οἴκου τοῦ Γαλαξειδίου, κατῳκησάντων μονίμως ἐν Πάτραις μετά τήν εἰς γά­μου κοινωνίαν αὐτῶν.

Κατά τήν εἰς τόν πρῶτον καί μονογενῆ τῆς οἰκογενείας υἱόν -τόν περί οὗ ὁ λόγος- ἐγκυμοσύνην τῆς μητρός ἐθεάθη καθ' ὕπνους εἰς αὐτήν ἄγνωστος ἁγία μορφή, εἰποῦσα «τό παιδί αὐτό εἶναι ἰδικόν μου», τοῦθ' ὅπερ συνεκλόνισε τήν μητέρα καί ἀπετέλεσε πνευματι­κόν σταθμόν, ὠθῆσαν αὐτήν καί ἀκολούθως τήν νέαν οἰκογένειαν εἰς ἐνεργοτέραν καί θερμοτέραν κατά Χριστόν ζωήν διά τοῦ σοφοῦ καί ἐν ἁγίοις ἀναπαυομένου καθοδηγοῦ αὐτῆς μακαριστοῦ Ἀρχιμανδρίτου π.Γερβασίου Παρασκευοπούλου, ὁ ὁποῖος ἐξ ἀφορμῆς τούτου τοῦ θαυμαστοῦ συμβάντος ἐγνωρίσθη καί ἀνέλαβε ἔκτοτε τήν πνευματικήν πατρότητα καί χειραγωγίαν τῆς «κατ' οἶκον ταύτης ἐκκλη­σίας»¹.

Ὁ ἀείμνηστος π. Γερβάσιος, ἐπειδή διέκρινε πνευματικῶς τό σημεῖον τοῦτο, συνέστησε εἰς τήν ἐγκυμονοῦσαν νά παρατήρησῃ τάς μορφάς τῶν ἁγίων εἰκόνων τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγίου Δημητρίου καί τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ τῶν Πατρῶν διά τόν προσδιορισμόν τοῦ ἀγνώ­στου ἁγίου καί, ὅταν ἐκείνη ἐπέστρεψεν μή ἀνευροῦσα τήν ἀπεικόνισιν τοῦ ποθουμένου ἁγίου ἐπισκέπτου, προσέθεσεν ὁ πατήρ ὅτι ἀπό τήν μελλοντικήν ἐξέλιξιν καί τόν τόπον τῆς διακονίας τοῦ παιδιοῦ θά καταδειχθῇ ποῖος ἦτο ὁ ἅγιος καί τί ἐσήμαινον οἱ λόγοι του.

Εἰς τόν νεογέννητον ἐδόθη τό ὄνομα Σπυρίδων, μή ὄντος τοιού­του ὀνόματος εἰς τό οἰκεῖον καί συγγενικόν περιβάλλον, ἐξ εὐλαβείας πρός τόν ἅγιον καί ἀναθέσεως ἐν ταὐτῷ εἰς ἐκεῖνον τῆς προ­στασίας του. Ἡ μήτηρ, μετά τό ἀποκαλυπτικόν ἐκεῖνο συμβάν ἐσυνειδητοποίησε ὅτι ὁ υἱός της εἶναι θεόθεν κεκλημένος, «ἱερωμένος Θεῷ», διό καί ἀπό πρώτης ὥρας μέχρι τῆς ἐσχάτης αὐτῆς ἀναπνοῆς ἀπεδύθη μετά φόβου Θεοῦ καί περισσῆς ἐπιμελείας εἰς τό ἱερόν λει­τούργημα τῆς χριστιανοπρεποῦς ἀνατροφῆς, τῆς ἐν «παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου»², μεταδίδουσα «τό λογικόν καί ἄδολον γάλα τῆς πίστεως»³ εἰς τόν υἱόν της καί εἰς τά δύο ἕτερα θήλεα τέκνα, τά ὁποῖα χάριτι Θεοῦ ἀπέκτησε.

Ἐπιτραπήτω μοι νά μήν ἀντιπαρέλθω ἐν σπουδῇ τό καίριον θέμα τῆς κατά Χριστόν μητρικῆς ἀγωγῆς, διότι ἐπί ταύτης τῆς «πέτρας», κατ' ἐγκύρους ἐκ τοῦ οἰκογενειακοῦ περιβάλλοντος μαρτυρίας, ᾠκοδομήθη τό ὅλον πνευματικόν οἰκοδόμημα, ἀφοῦ ὁμολογουμένως ὄπισθεν σπουδαίων προσωπικοτήτων κρύπτονται μεγάλαι -εὐλογημέναι μητέρες (οἷαι αἱ τῶν ἁγίων Τριῶν Ἱεραρχῶν).

Μύχιος πόθος καί κύριον μέλημα τῆς εὐσεβοῦς μητρός ἦτο ἡ ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων καλλιέργεια τοῦ θεοφύτου σπόρου τῆς ἀφιερώσεως τοῦ τέκνου της εἰς τόν Θεόν ὡς λειτουργοῦ τῶν ὑπερφυῶν καί ἐπου­ρανίων τοῦ Χριστοῦ Μυστηρίων. Εἰς τοῦτο ἐπεκεντροῦντο ὅλαι αἱ ἀόκνως καταβαλλόμεναι προσπάθειαι μορφώσεως καί ἀγωγῆς. Ἑπομένη τῇ πνευματικῇ ἀρχῇ τοῦ μακαριστοῦ π.Γερβασίου «εἷς πρός ἕνα», δηλ. τῆς ἐξατομικευμένης κατηχήσεως καί καθοδηγήσεως καί κρατοῦσα μετά χεῖρας τήν θεόπνευστον ἁγίαν Γραφήν ἀφιέρωνε καθημερινῶς ἱκανόν χρόνον συστηματικῆς διδασκαλίας τοῦ υἱοῦ της, διαλεγομένη μετ' αὐτοῦ δι' εὐμεθόδου τρόπου καί ἀποτυποῦσα εἰς τήν ἁγνήν παιδικήν ψυχήν τήν θείαν μορφήν καί τά ζωηρά λόγια τοῦ κα­λοῦ τῶν λογικῶν ἀρνίων Ἀρχιποίμενος Χριστοῦ. Διό δύναται νά λέγῃ ὁ Σεβασμιώτατος μετά τοῦ φωστῆρος τῆς Καισαρείας Μ. Βασιλείου˙ «... οὐδέποτε πεπλανημένας ἔσχον τάς περί Θεοῦ ὑπολήψεις, ἤ ἑτέρως φρονῶν μετέμαθον ὕστερον˙ ἄλλ' ἥν ἐκ παιδός ἔλαβον ἔννοιαν περί Θεοῦ παρά τῆς μακαρίας μητρός μου... ταύτην αὐξηθεῖσαν ἔσχον ἐν ἐμαυτῷ˙ οὐ γάρ ἄλλα ἐξ ἄλλων μετέλαβον ἐν τῇ τοῦ λόγου συμπληρώσει, ἀλλά τάς παραδοθείσας μοι ἀρχάς ἐτελείωσα»⁴. Ἀγρύπνως καί διακριτικῶς ἐμερίμνα διά τήν ἀρίστην κατά Θεόν κατάρτισιν καί παιδαγωγίαν τοῦ τέκνου της, τήν ἀγαθήν καί ἐποικοδομητικήν ἀναστροφήν του εἰς ὑγιές περιβάλλον, τήν λατρευτικήν ἀγωγήν καί τά ἅγια πνευματικά βιώματα τῆς προσευχῆς, ἀκόμη δέ καί διά τήν καλήν ψυχαγωγίαν, τήν ὁποίαν πολλάκις ἡ ἰδία προσέφερεν εἰς αὐτόν.

Ἡ ὥρα τῆς ὁμαδικῆς - οἰκογενειακῆς προσευχῆς ἦτο μυσταγωγι­κή, μεστή χάριτος. Ὅλοι γονυκλινεῖς καί τά τέκνα, ἔχοντα τεταμένας πρός τά ἄνω τάς χεῖρας - ἐάν διά τάς πράξεις καί τήν ὅλην των διαγωγήν εἶχον παρρησίαν πρός τόν Θεόν - ἤ κεκαμμένας ἐν ἐναντίᾳ πε­ριπτώσει, ηὔχοντο κατανυκτικῶς πρός τόν Πανάγαθον Κύριον καί συχνάκις ἔλεγον ἐκ περιτροπῆς τούς χαιρετισμούς τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Τό θεῖον φυτόν τῆς θεοδιδάκτου προσευχῆς ἐκαλλιεργεῖτο διά τῶν καθ' ἡμέραν νυκτερινῶν - ὀρθρινῶν θείων λειτουργιῶν τοῦ ἀοιδίμου Γέροντος π. Γερβασίου, τάς ὁποίας μετά θείου πόθου παρηκολούθει τακτικῶς ἡ οἰκογένεια. Ὁ λόγος περί νυκτερινῆς προσευχῆς καί λατρείας τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου εὕρισκε ζωηράν ἀπήχησιν εἰς τήν καρδίαν τῆς θεοσεβοῦς μητρός˙ «οὐ διά τοῦτο γέγονεν ἡ νύξ, ἵνα διά παντός καθεύδωμεν καί ἀργῶμεν... Ἔστω ἐκκλησία ἡ οἰκία ἐξ ἀνδρῶν καί γυναικῶν συνεστηκυῖα. Ὅπου ό Χριστός μέσος πολύ πλῆθος ἐστιν... εἴ σοι καί παιδία ἐστί, διανάστησον καί τά παι­δία, καί γενέσθω διά πάντων ἡ οἰκία ἐκκλησία διά τῆς νυκτός˙ ἄν δέ ἁπαλά ᾖ, καί μή φέρῃ τήν ἀγρυπνίαν μέχρι μιᾶς εὐχῆς καί δευτέρας, καί κατάπαυσον˙ μόνον διανάστηθι, μόνον ἐν συνηθείᾳ κατάστησον σαυτόν».

Προσευχή - Θ. Λατρεία - ἐξομολόγησις, τό θεμελιακόν ἱερόν τρίπτυχον, τό ὁποῖον ἐχάρισεν ἐν καιρῷ τήν πνευματικήν ἄνδρωσιν εἰς τόν μικρόν Σπυρίδωνα. Πρώτη παιδαγωγός εἰς Χριστόν ἡ μήτηρ, μεταλαμπαδεύουσα τό θεῖον φῶς τῆς Ἁγίας Βίβλου εἰς τόν νοῦν, τήν ψυχήν καί τήν καρδίαν αὐτοῦ, στοιχουμένη πρός τήν θείαν συμβουλήν τοῦ μεγάλου παιδαγωγοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου: «Βούλει εἶναι τόν υἱόν πειθήνιον; ἐξ ἀρχῆς αὐτόν ἔκτρεφε ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου˙ μή νομίσῃς εἶναι περιττόν τό τῶν θείων Γραφῶν αὐτόν ἐπακούειν... χριστιανόν αὐτόν ποίησον...». Ἐκ παραλλήλου ὁ μακαριστός π. Γερβάσιος, ὁ φιλόστοργος πνευματικός πατήρ καί ὁδηγός, ἔθετε τά πνευματικά θεμέλια τοῦ «οἴκου τῆς ψυχῆς»⁷ καί συστηματικῶς ἐκαλλιέργει τά ἄνθη τῶν ἀρετῶν τοῦ τρυφεροῦ νεανικοῦ λειμῶνος, ἰδίᾳ διά τῶν πεφωτισμένων αὐτοῦ ἑσπερινῶν ὁμιλιῶν, τῶν κατά πᾶσαν Τετάρτην, Παρασκευήν καί Κυριακήν γινομένων, τάς ὁποίας ἀπό τοῦ ἔτους 1930 παρηκολούθει, καί οἱ καλοί καί ἄξιοι διδάσκαλοι τῆς στοιχειώδους καί μέσης ἐκπαιδεύσεως, συνεργοί τῶν φυσικῶν καί τῶν πνευματικῶν τροφέων εἰς τό βασικόν ἔργον τῆς μορφώσεως καί ἀγωγῆς, συνεπλήρωνον τήν προσφοράν τοῦ οἰκο­γενειακοῦ περιβάλλοντος.

Σχετικόν κείμενον τοῦ παρελθόντος αἰῶνος, ἀναφερόμενον εἰς τήν μεγίστην ἐπιρροήν τῶν ὡς ἄνω τριῶν παραγόντων εἰς τόν κοινωνικόν βίον, εὑρίσκει τήν πλήρη ἐφαρμογήν του εἰς τήν προκειμένην περίπτωσιν˙ «εἰς τάς χεῖρας τῶν γυναικῶν-μητέρων ἐξοδεύομεν τά πρῶτα καί τρυφερώτερα τῆς ζωῆς μας ἔτη, κατά τῶν ὁποίων τό διάστημα γίνονται αἱ βαθύτεραι καί διαρκέστεραι εἰς τάς ψυχάς μας ἐντυπώσεις. Ἀπό τάς γυναῖκας μεταβαίνομεν εἰς τούς διδασκάλους, οἵτινες συνεισφέρουν τά μέγιστα εἰς μόρφωσιν τοῦ χαρακτῆρος μας, ἀναπληροῦντες ὅ,τι ἐκεῖναι ἀφῆκαν ἐλλιπές. Ὁ Κλῆρος ἐνεργεῖ ἐφ' ἡμᾶς κατά τό μᾶλλον καί ἧττον ἐκ πρώτης μέχρι τελευταίας ἀναπνοῆς˙ καθ' ὅλας τάς σημαντικωτέρας περιστάσεις τῆς ζωῆς μας προστρέχομεν εἰς αὐτόν˙ ἀπό τήν κολυμβήθραν ἕως εἰς τόν τάφον, τούς ἀκολουθοῦμεν ὡς πνευματικούς ὁδηγούς».

Ἕν εἰσέτι, τό ἀκόλουθον συγκλονιστικόν περιστατικόν, νά συμπληρώσω διά τήν ἀξίαν καί ἐνάρετον μητέρα, ἐξ ἧς ἐγαλουχήθη καί ηὐξήθη πνευματικῶς, τό πρῶτον, ὁ τιμώμενος Ἱεράρχης.

Ἡ ἀείμνηστος, μεσῆλιξ οὖσα, ὑπεβλήθη ἐν ἔτει 1944, εἰς κατεπείγουσαν χειρουργικήν ἐπέμβασιν τής χολῆς καί κινδυνεύουσα, μή ὑπαρχουσῶν τῶν σημερινῶν εὐνοϊκῶν συνθηκῶν ἐγχειρίσεως, καί προαισθανομένη τό τέλος της, ἕνα διακαῆ πόθον εἶχε -ἐκτός βεβαί­ως τοῦ πρωτίστου καί ἁγίου πόθου τῆς θείας Κοινωνίας, τήν ὁποίαν ἐν κινδύνῳ μετέφερεν εἰς τό Νοσοκομεῖον ὁ μακαριστός π. Γερβάσιος- νά ἴδῃ τόν ἐν Ἀθήναις σπουδάζοντα τήν ἱεράν τῆς θεολογίας ἐπιστήμην υἱόν της Σπυρίδωνα διά νά ἀποσπάσῃ καί τήν ὑστάτην ταύτην στιγμήν τήν ὑπόσχεσιν καί διαβεβαίωσιν αὐτοῦ, ὅτι θά γίνῃ Κλη­ρικός τῆς Ἐκκλησίας. Ἀλλ' αὐτή ἡ συνάντησις, λόγῳ τῶν τότε δυ­σχερῶν κατοχικῶν συνθηκῶν ἐπικοινωνίας, δέν ἐπραγματοποιήθη καί ἐκ τῶν ὑστέρων -μετά τόν ἐνταφιασμόν- ἐπληροφορήθη ὁ υἱός κατωδύνως τήν αἰφνίδιον κοίμησιν τῆς μακαρίας μητρός του.

Τά ὅσα εὐγνωμόνως θά εἴπῃ ἀργότερον ὡς Ἀρχιερεύς περί τῶν εὐσεβῶν γονέων του κατά τόν ἐπίσημον ἐν Ὕδρᾳ ἐνθρονιστήριον λόγον (Ἰούλιος 1967) μαρτυροῦν εὐγλώττως περί τῆς μεγίστης συμ­βολῆς καί ἀνεκτιμήτου προσφορᾶς αὐτῶν εἰς τόν ἐν γένει πνευματι­κόν καταρτισμόν καί τήν κατά Θεόν προκοπήν του: «...βλέπομεν ὑψουμένας εἰς προσευχήν μεθ' ἡμῶν (ὁμοῦ μέ τάς τιμίας χεῖρας τοῦ ἁγίου πνευματικοῦ πατρός του Γερβασίου Ἱερομονάχου) καί τάς προσκυνητάς μοι χεῖρας τῶν κατά σάρκα εὐλαβῶν ἡμῶν γονέων καί εὐερ­γετῶν Γεωργίου καί Βιολέττας, διά τῶν ὁποίων ἐγεννήθην καί ἀνεγεννήθην καί ἐξόχως παρηγορούμεθα καί ἐνισχυόμεθα».

Θεολογικαί σπουδαί - Στρατιωτική θητεία

Μετά τήν εὐδόκιμον συμπλήρωσιν τῆς ἐγκυκλίου παιδείας καί μορφώσεως ἐν Πάτραις ὁ εὔελπις νέος, παρορμώμενος ὑπό τῆς πρός τά ὑψηλά καί ἀνώτερα φερούσης νεανικῆς ὁρμῆς καί ἐφέσεως, ὡραματίσθη πρός καιρόν τήν λαμπράν ἀνέλιξιν τοῦ ἀξιωματικοῦ τῆς Σχολῆς Εὐελπίδων καί ἀκολούθως τήν τοῦ διδασκάλου τῆς φιλολογικῆς ἕδρας, ἀλλά συντόμως ἐν τοῖς πράγμασιν ἐφάνη ἀριδήλως ἡ θεία βουλή -ἀγρύπνοις εὐχαῖς καί δεήσεσι τῶν δύο ἐνσάρκων φυλάκων αὐτοῦ ἀγγέλων, ἤτοι τῆς μητρός αὐτοῦ καί τοῦ ἁγίου Γέροντος π. Γερβασίου - ἥτις καί ἐπρυτάνευσε, ἔπειτα καί ἀπό τήν προσκυνηματικήν του ἐπίσκεψιν εἰς τό Ἅγιον Ὄρος, καί οὕτω πως ὁ Σπυρίδων ἑλκόμενος ὑπό τῆς θείας ἀγάπης ἐπέρριψεν ἑαυτόν εἰς τό ἄπειρον πέλαγος τῆς θεολογικῆς γνώσεως καί σοφίας, τῆς ἀσκητικῆς θεολογίας, ἐντρυφῶν καί διαιτώμενος νυκτί τε καί ἡμέρᾳ ἐκ τῶν εὐανθῶν καί εὐχύμων ἁγιογραφικῶν καί πατερικῶν λει­μώνων.

Οἱ δυσχείμεροι κατοχικοί χρόνοι τόν εὗρον εἰς τά Πανεπιστημια­κά ἕδρανα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν, ἀπομυζοῦντα τήν θεολογικήν παιδείαν καί γνῶσιν ἐκ μεγάλων καί κατηξιωμένων Πανεπι­στημιακῶν διδασκάλων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, καί κατ' ἐξοχήν τῶν μα­καριστῶν Π. Τρεμπέλα, Π.Μπρατσιώτου, Ἀ. Ἀλιβιζάτου κ.ἄ. Διά τόν καιρόν τῶν φοιτητικῶν του σπουδῶν θά ἐπικαλεσθῶ τήν κρίσιν-ἐκτίμησιν τοῦ Αἰδεσιμολ. Πρωτοπρεσβυτέρου τῶν Πατρῶν π. Γεωργίου Παπασταύρου, συμφοιτητοῦ τοῦ Σεβασμιωτάτου: «Ἐξεχώριζε, ὄχι μόνον ἀνάμεσα στό σύνολον τῶν φοιτητῶν τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς, ἀλλά καί μεταξύ τῶν ἐκλεκτῶν. Ἦταν ὁ ὀλιγόλογος, ὁ συνετός, ὁ προσεκτικός, ὁ στολισμένος μέ μιά ἰδιαίτερη χάρη, πού σοῦ ἐνέπνεε τό σεβασμό καί ἀκτινοβολοῦσε τήν ἀρετή. Γι' αὐτό καί ἐδίδασκε ὅλους μας»⁹. Ἀπήλαυε ξενίας καί προστασίας ὁμοῦ μετ' ἄλλων συμ­φοιτητῶν του, ἐν οἷς καί ὁ μακαριστός Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως κυρός Σεβαστιανός, παρά τῆς φιλοξένου Μονῆς τῶν Ἀσωμάτων Πετράκη καί ὁπωσδήποτε τό μοναστηριακόν αὐτό περιβάλλον ἐπέδρα εὐεργετικῶς εἰς τούς τῆς ἱερᾶς ἐπιστήμης σπουδαστάς. Ἐκ πα­ραλλήλου ἐτύγχανε μέλος τοῦ τότε «Ἀκαδημαϊκοῦ Συνδέσμου», τοῦ μετονομασθέντος ἀργότερον εἰς Χριστιανικήν Φοιτητικήν Ἕνωσιν, τροφοδοτούμενος πνευματικῶς ὑπό τῶν ἀειμνήστων Ἀρχιμ. Σεραφείμ Παπακώστα καί Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐνῷ διά βίου (μέχρι τοῦ Ἰου­νίου τοῦ 1964) τήν βασικήν εὐθύνην τῆς καθοδηγήσεως καί χειραγωγίας τοῦ νέου τούτου διεκράτησεν ὁ πνευματικός αὐτοῦ Γέρον­τας, ὁ πατήρ Γερβάσιος. Τό θεολογικόν πτυχίον ἐκ τοῦ Πανεπιστη­μίου Ἀθηνῶν ἔλαβε τό 1948 καί ἀκολούθως ἐστρατεύθη.

Τήν στρατιωτικήν του θητείαν ἐξεπλήρωσε κατά τά ἔτη 1948-1950 ἐν Πρεβέζῃ καί Καβάλᾳ εἰς τό Β' 10, «ἀναπτύξας ἀξιόλογον κηρυκτικόν καί γενικῶς πνευματικόν ἔργον εἰς τά πλαίσια τῆς θρησκευτικῆς Ὑπηρεσίας Στρατοῦ»¹⁰.

Λαϊκός Ἱεροκήρυξ Ἐκπαιδευτικός

Ἀπολυθείς ἐκ τῶν τάξεων τοῦ Στρατοῦ διηκόνησε τήν Ἐκκλησίαν ὡς βοηθός Ἱεροκήρυκος ἐν τῇ ἱερᾷ Μητροπόλει Φιλίππων, Νεαπόλεως καί Θάσου, Ἀρχιερατεύοντος τότε τοῦ μετέπειτα Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος μακαριστοῦ Χρυσοστόμου Χατζησταύρου, παρ' οὗ ἔδρεψε πολλήν πνευματικήν ὡφέλειαν. Εἰρήσθω δ' ἐν παρόδῳ ὅτι ὁ ἀείμνηστος Ἀρχιεπί­σκοπος, ὅτε μετά 10ετίαν περίπου ἐδέχθη εἰς ἐπίσκεψιν ὡς κληρικόν πλέον τόν πρώην συνεργόν του λαϊκόν Ἱεροκήρυκα, ἀνεφώνησεν ἐν χαρᾷ «πῶς σέ ἠλλοίωσε, παιδί μου, ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ!».

Μετά τριετίαν καρποφόρου ἱεροκηρυκτικῆς καί κατηχητικῆς δια­κονίας (1950-1953) εἰς Καβάλαν, παρά τό πλευρόν καί τήν ἐμπνευσμένην καθοδήγησιν τοῦ ἐκεῖσε ρέκτου Ἱεροκήρυκος καί μετέπειτα Μητροπολίτου Ἀλεξανδρουπόλεως ἀειμνήστου Κωνσταντίου Χρόνη, διωρίσθη ὡς καθηγητής τῶν θρησκευτικῶν εἰς Ἀμαλιάδα, ὅπου ἐπί διετίαν διηκόνησε μετ' ἐνθέου ζήλου, καί ἀκολούθως εἰς τήν γενέτειράν του, καί μάλιστα εἰς τό Δ' Γυμνάσιον Πατρῶν μέχρι τοῦ 1957, ὀλίγον πρό τῆς Ἱερώσεώς του, ἀφοῦ ἐν τῷ μεταξύ ἀπεσπάσθη δι' ἕν ἔτος εἰς τήν ἱστορικήν καί παλαίφατον Ἱεράν Μονήν τῶν Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν Αἰγιαλείας, ὅπου ἐλειτούργει μονοθέσιον ἡμιγυμνάσιον.

Ἐμπεριστατωμένην παρουσίασιν τῆς διακονίας του ὡς ἐκπαιδευτικοῦ εἰς τήν Ἠλείαν ποιεῖται φιλαδέλφως, ἐν τῇ ἐγνωσμένῃ ἐκτιμή­σει αὐτοῦ πρός τόν τιμώμενον Ἱεράρχην, ὁ Σεβασμιώτατος ἅγιος Ἠλείας κ.κ. Γερμανός εἰς σχετικόν ἄρθρον αὐτοῦ ἐν τῷ παρόντι πανηγυρικῷ τόμῳ.

Ἐπιτραπήτω μοι νά παραθέσω βραχύ ἀπόσπασμα ἐκ τοῦ ἐνταῦθα δημοσιευομένου ἄρθρου - προσωπογραφίας «Ἱερόθεος Τσαντίλης, Μητροπολίτης Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης» τοῦ ἐν Πάτραις πολιοῦ ἐφημερίου-πνευματικοῦ π. Γεωργίου Παπασταύρου, ἔνθα δι' ὀλίγων λόγων ἀποτιμᾶται ἡ προσφορά τοῦ ἁγίου Ὕδρας ὡς ἐκπαιδευτικοῦ καί λαϊκοῦ Ἱεροκήρυκος.

«Ό Θεολόγος Σπυρ. Τσαντίλης ὡς ἐκπαιδευτικός εἰς τήν Ἀμαλιά­δα καί ὡς ἱεροκήρυξ τῆς "θείας οἰκοδομῆς" πού ἦταν τό πνευματικόν κέντρον τῆς πόλεως, στήν κυριολεξία ἄφησε ἐποχή... Ὅσοι τόν ἐγνώρισαν καί τόν ἄκουσαν διδάσκοντα, δέν τόν ἐνθυμοῦνται ἁπλῶς, ἀλλά ἐβίωσαν κοντά του ὑψηλά πνευματικά βιώματα. Ἡ ὀλιγοχρόνιος παρουσία τοῦ Σπυρ. Τσαντίλη στήν Ἀμαλιάδα, δέν ἦταν ἕνα ἁπλό πέρασμα ἑνός καλοῦ Θεολόγου καί ἐκπαιδευτικοῦ˙ ἦταν μία παρουσία θετικῆς προσφορᾶς τῆς εὐαγγελικῆς ἀληθείας. Καί ἔτσι γί­νεται συνήθως ὁ καλός χριστιανός καί ὁ σωστός θεολόγος διδάσκει καί οἰκοδομεῖ μέ τήν ὅλη ζωή του. Προσφέρει θετικά»¹¹.

Καί μία εἰσέτι μαρτυρία, ἀναφορικῶς πρός τήν διακονίαν του εἰς τήν δημοσίαν ἐκπαίδευσιν καί συγκεκριμένως ὡς Διευθυντοῦ εἰς τό ἡμιγυμνάσιον τῆς Ἱ. Μονῆς Ταξιαρχῶν Αἰγίου, προερχομένη ἐκ τοῦ εὐγνώμονος μαθητοῦ τοῦ Νικολάου Σωτηροπούλου, ἤδη συνταξιού­χου Τραπέζης. «Ἦτο ἀκέραιος καί ὑποδειγματικός εἰς τήν ζωήν του, τό ἦθος καί τήν διδασκαλίαν. Ἄνθρωπος ἀσκήσεως, μελέτης καί προ­σευχῆς. Ἡ ὥρα τοῦ μαθήματος ἦτο ἀληθινή μυσταγωγία. Οἱ μαθηταί ἦσαν προσηλωμένοι εἰς τόν διδάσκαλόν των. Ὄχι ψίθυροι καί ἀταξίαι, ἀλλ' οὐδέ κἄν κλίσις τῆς κεφαλῆς. Ὅλοι των ἀφωσιωμένοι εἰς τήν διδαχήν καί τά ἀποτελέσματα ἀγαθά. Ἐκτός τῆς αἰθούσης διδασκα­λίας ὑπῆρχε ἄλλη ἀτμόσφαιρα, τό ἄλλο μέρος τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ προγράμματος (ψυχαγωγία, γυμναστική, ψαλμωδία, κ.τ.λ.)». Καί προσέθεσεν ὁ κ. Σωτηρόπουλος: «ἦτο μεγάλο τό κῦρος τό ὁποῖον διέθετε καί ὁ σεβασμός, τόν ὁποῖον ἀπένειμον εἰς αὐτόν οἱ συνά­δελφοί τοῦ Γυμνασίου τοῦ Αἰγίου˙ ὄρθιοι ὅλοι των, τόν ὑπεδέχοντο εἰς τό Γραφεῖον τοῦ Συλλόγου τῶν καθηγητῶν».

Ἡ ὡραία περίοδος τῆς θεαρέστου προσφορᾶς του εἰς τήν Μέσην Ἐκπαίδευσιν ἔληξε τό θέρος τοῦ 1957, ὅτε ἀπεφασίσθη ἡ ὁλοκλη­ρωτική ἀφιέρωσις εἰς τόν Κύριον καί ή προσανάβασίς του εἰς τό τρισμέγιστον τῆς Ἱερωσύνης ἀξίωμα. Καί εἶναι ἀξιοσημείωτον ὅτι ὁ Σύλλογος τῶν καθηγητῶν τοῦ Δ' Γυμνασίου Πατρῶν ὁμοθυμαδόν ἐπεδοκίμασε τήν μεγάλην αὐτήν ἀπόφασιν καί οὕτω πως ἅπαντες - καί οἱ μή θερμοί, εἰσέτι, συνάδελφοι - συνεμαρτύρησαν διά τήν νέαν διακονίαν, ὅπερ ὀρθῶς μεθηρμηνεύθη ὡς ἔκφρασίς τίς τοῦ θείου θελήματος.

Ἱερατική διακονία - Καθήκοντα Πρωτοσυγκέλλου

Ἡ κλίσις καί ἡ ἔφεσις διά τήν ἀφιερωμένην τῷ Θεῷ, τήν ἡσυχαστικήν ζωήν ὑπῆρχεν ἀπό παιδός, ὄχι ὅμως καί πρός τήν Ἱερωσύνην. Τό πνευματικόν τρίπτυχον -κελλίον-μελέτη-καταρτισμός ἐπλήρου τήν καρδίαν αὐτοῦ καί δέν ἀνεπαύετο εἰς τάς δημοσίας ἐμφανίσεις, ἐκδηλώσεις καί λοιπάς μερίμνας καί ἐπιτηδεύ­σεις τοῦ βίου. Μετά βαθέος σεβασμοῦ καί ἱεροῦ δέους ἐνητένιζε πρός τό μεγαλεῖον καί τήν λάμψιν τῆς Ἱερωσύνης καί συνεστέλλετο φόβῳ.

Πολλοί παράγοντες, πρωτίστως ὁ θεῖος, διά τῶν πολλαχόθεν ἀνερχομένων εἰς τό ὑπερουράνιον θυσιαστήριον προσευχῶν καί ἐντεύξεων, καί ὁ ἀνθρώπινος, ἐκφραζόμενος διά χειλέων ἁγίων πνευματικῶν, ὡς ὁ π. Γερβάσιος, ὁ ἱεροκήρυξ π.Χριστόδουλος Παπαγιάννης καί κατ' ἐξοχήν ὁ νέος τότε Μητροπολίτης Πατρῶν Κωνσταντῖνος, ἀλλά καί εὐσεβῶν χριστιανῶν μέ προεξάρχοντα τόν ἀείμνηστον καί σεβαστόν αὐτοῦ Καθηγητήν Π. Τρεμπέλαν συνυπούργησαν¹² διά τήν ἀνύψωσίν του εἰς τήν κλίμακα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱεραρχίας. Τοιουτοτρόπως προσηνέχθη εἰς τό ἅγιον καί ἱερόν θυσιαστήριον ὡς "ὁλοκαύτωμα λογικόν"¹³ καί, "θῦμα ἅγιον"¹⁴ καί, ἀφοῦ τήν 2αν Φεβρουαρίου τοῦ σωτηρίου ἔτους 1958 ἐκάρη Μοναχός εἰς τήν Ἱερόν Μονήν Γηροκομείου Πατρῶν, Διάκονος μέν ἐχειροτονήθη τήν ἑπομένην τῆς μοναχικῆς κουρᾶς (3-2-1958), Πρεσβύτερος δέ, λαβών συνάμα καί τό ὀφφίκιον τοῦ Ἀρχιμανδρίτου, τήν 17ην Ἀπριλίου τοῦ ἰδίου ἔτους, ἀναλαβών παραλλήλως καί τά καθήκοντα τοῦ Πρωτοσυγκέλλου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν καί ἀναπτύξας ἔκτοτε «πολύπλευρον ἔργον, διοικητικόν καί πνευματικόν, κατέκτησε τήν ἀγάπην καί τόν σεβασμόν τοῦ Κλήρου καί τοῦ ποιμνίου τῆς Θεοσώστου ταύτης Μητροπόλεως»¹⁵.

Περί τοῦ σπουδαίου καί ὑψηλοῦ ἐν Πάτραις ἱερατικοῦ, ἱεροκηρυκτικοῦ καί διοικητικοῦ ἔργου τοῦ τιμωμένου καταθέτει καί αὖθις εἰς τό προμνημονευθέν περισπούδαστον ἄρθρον τοῦ ὁ π. Γεώργιος Παπασταύρου. Θά μοῦ ἐπιτραπῇ νά ἀπομονώσω ὀλίγας ἀκόμη γραμμάς διά νά φωτισθῇ ἐξ αὐτόπτου καί αὐτηκόου ἀξιόπιστου καθ' ὅλα προσώ­που καί ἡ ἐν τῇ παραγράφῳ ταύτῃ πτυχή τῆς προσωπικότητος τοῦ Ἐπισκόπου μας: «Ἐπεβλήθη σέ ὅλους μέ τό ἱερατικό ἦθος του, μέ τό πνευματικό τοῦ κῦρος, μέ τήν ἐν γένει πνευματικήν καί ἠθικήν του συγκρότηση καί πρό πάντων μέ τήν ὑποδειγματική του ζωή... Ἔτσι λοιπόν ὁ π. Ἱερόθεος σάν Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλε­ως Πατρῶν, ἔγινε τό φωτεινό ὑπόδειγμα διά τούς κληρικούς, ἀλλά καί τό σεβαστό πρόσωπο γιά τό λαό τῆς πόλεως καί περιφερείας, πού ἐδιδάσκετο μέ τά κηρύγματά του καί μετερσιώνετο στίς θεῖες λει­τουργίες πού ἐπιτελοῦσε...»¹⁶.

Τά ὡς ἄνω ἐπιγραμματικῶς γραφόμενα ἐάν ἀνελύοντο καί ἐπαρουσιάζοντο ἐν ἐκτάσει καί λεπτομερείᾳ θά ἐκάλυπτον ἀσφαλῶς ἐν εὐρύ φάσμα 10ετοῦς πολυμεροῦς καί πολυσχιδοῦς διακονίας, μαρτυρούσης σαφῶς τήν «ἐν ἀσθενείᾳ τελείωσιν τῆς δυνάμεως τοῦ Κυ­ρίου ἡμῶν»¹⁷ τόσον ἐν τῇ ἐνορίᾳ τοῦ Ἱεροῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Εὐαγγελιστρίας Πατρῶν, ἡ ὁποία ἦτο τό ἐπίκεντρον τοῦ λειτουργι­κοῦ, κηρυκτικοῦ καί ἐξομολογητικοῦ τοῦ ἔργου ὅσον καί ἐν τῇ καθό­λου θεοσώστῳ ταύτῃ ἐπαρχίᾳ.

Κατ' ἐκτιμήσεις πνευματικῶν ἀνθρώπων τῆς Πατραϊκῆς κοινωνίας, ἐγνωσμένου κύρους, ὁ π. Ἱερόθεος μέ τήν ὅλην πνευματικήν του ύπόστασιν, συγκρότησιν καί ἀφοσιωμένην διακονίαν εἰς τήν έκκλησιαστικήν διοίκησιν τῆς Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τῶν Πατρῶν συνετέλεσε τά μέγιστα εἰς τήν ἀρίστην ὀργάνωσιν καί σπουδαίαν προαγωγήν τοῦ ἐκεῖσε ἐκκλησιαστικοῦ ἐν γένει ἔργου, ἐργαζόμενος ἀόκνως, σιωπηρῶς καί διακριτικῶς παρά τό πλευρόν τοῦ ἀοιδίμου πλέον Γέροντος αὐτοῦ Μητροπολίτου Κωνσταντίνου Πλατῆ.

Ἐνδιεφέρθη ζωηρῶς διά τόν καταρτισμόν καί τήν στελέχωσιν τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου διδάσκων ἐπί διετίαν, ἐκ παραλλήλου πρός τά Πρωτοσυγκελλικά του καθήκοντα, εἰς τό Ἀνώτερον Ἐκκλησιαστικόν Φροντιστήριον Πατρῶν τά μαθήματα τοῦ Κανονικοῦ Δικαίου καί τῆς Δογματικῆς. Διετέλεσε τακτικόν μέλος τῆς Ἑταιρείας Πελοποννη­σιακῶν σπουδῶν. Ἐπιστατῶν προσωπικῶς κατηύθυνε καί προώθει τάς ἐργασίας διά τήν ἀποπεράτωσιν τοῦ παμμεγέθους καί περικαλλοῦς Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου Πατρῶν. Ἠγωνίσθη σθεναρῶς διά τήν καταστολήν τῶν καρναβαλικῶν ἐκδηλώσεων καί ὀργίων τῆς πό­λεως. Συμπαρεστάθη ἐνθέρμως, ὡς ἐκκλησιαστικός ἐκπρόσωπος, εἰς τό σωστικόν ἔργον τοῦ σωματείου «Πανσέμνη», διά τοῦ ὁποίου προσηγγίζοντο, μέσῳ κατηρτισμένης πνευματικῆς ὁμάδος χρι­στιανῶν κυριῶν, γυναῖκες ἐλευθερίων ἠθῶν -ἑταιρίδες- καί ἀφοῦ κατηχοῦντο ἐπαρκῶς κατέλιπον τά καταγώγια τῆς ἁμαρτίας, ἐξασφαλιζομένης εἰς αὐτάς ἐργασίας καί βοηθουμένων αὐτῶν διά τήν ἀποκατάστασίν των εἰς τόν ἔγγαμον βίον. Ἡ εὐλογημένη διακονία τοῦ πνευ­ματικοῦ ὀργανισμοῦ τούτου συνεχίζεται μέχρι σήμερον.

Πάντως, ὡς τό μεῖζον ὅλων τῶν χάριτι Θεοῦ συντελεσθέντων ἐν τῇ δεκαετίᾳ ἐκείνην δύναται νά θεωρηθῇ ἡ ἐπιστροφή τῆς Τιμίας Κά­ρας τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου εἰς τήν πόλιν του, τόν τόπον τοῦ μαρτυρίου.

Ἦτο γνωστόν ἐκ τῆς Ἱστορίας, ὅτι μετά τάς δύο κατασταλτικάς καί καταλυτικάς τῶν πάντων ἐκστρατείας τοῦ Μωάμεθ Β' κατά τῆς πόλεως τῶν Πατρῶν, κατά τά ἔτη 1458 καί 1460, ὁ Θωμᾶς Παλαιολόγος τήν 2Οήν Ἰουνίου τοῦ 1460 ἐγκατέλειψε τήν Πελοπόννησον καί συναποκομίζων τόν «θησαυρόν τῶν Πατρέων», τήν Τιμίαν Κάραν τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου ἐπορεύθη πρός τήν Δύσιν εἰς συνάντησιν τοῦ Βησσαρίωνος καί τοῦ Πάπα. «Τήν 11-4-1462, κατά τήν διάρκειαν λαμ­πρῶν ἐκκλησιαστικῶν τελετῶν, περί τῶν ὁποίων ὁμιλοῦν αἱ σύγχρο­νοι γραπταί πηγαί τοῦ Μεσαίωνος, παρεδόθη παρά τήν Μουλβίαν γέφυραν ἡ Τιμία Κεφαλή τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου εἰς χεῖρας τοῦ Πά­πα Πίου Β'. Καί ἐδόθησαν πολλαί ὑποσχέσεις περί ἀπελευθερώσεως τῆς πόλεως τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου...»¹⁸, ἡ δέ δήλωσις τοῦ Πίου Β' ἦτο σαφής, ὅτι θά κάμῃ τό πᾶν διά νά ἐπαναφέρῃ εἰς τάς Πάτρας τήν τιμίαν Ἀποστολικήν Κάραν.

Αὐτή ἡ ἱστορική πληροφορία ὑπῆρξεν ἡ ἀφορμή καί τό ἔναυσμα νά ἀνοιγῇ ἐπί Πάπα Παύλου τοῦ ΣΤ' καί γραμματέως Πέτρου Ντυπρέ ἐκτενής ἀλληλογραφία διετοῦς διαρκείας περίπου (1962-1964) παρά τοῦ τότε Πρωτοσυγκέλλου π.Ἱεροθέου, ἡ ὁποία καί εἶχεν ὡς ἀγλαόν ἀποτέλεσμα τήν πανηγυρικήν ἐπάνοδον τοῦ τιμιωτάτου τούτου θησαυροῦ εἰς Πάτρας τήν 26ην Σεπτεμβρίου 1964.

Εἰς τόν Μητροπολιτικόν Θρόνον Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης

Ὁ τιμώμενος Ἱεράρχης, ὡς προελέχθη, ἦτο ἐραστής τοῦ ἠσυχαστικοῦ βίου καί ὡραματίζετο ἑαυτόν -ἀποσυρόμενον ἐν καιρῷ ἐκ τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως- ἀσκούμενον καί ἐκδαπανώμενον ἐν τῇ μελέτῃ καί προσευχῇ καί πνευματικῇ χειραγωγίᾳ τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ. Καί ἐνῷ τοιοῦτος ἦτο ὁ προσανατολισμός του καί πρός τοῦτο ἡτοίμαζε τό ἐνδιαίτημά του ἐν τῇ ἱερᾷ Μονῇ Γη­ροκομείου Πατρῶν, τῇ ἠγαπημένῃ μονῇ τῆς μετανοίας του, ἄλλη ἐφάνη ὅτι ἦτο ἡ τοῦ Ὑψίστου θεία βουλή : Ἡ ὑπό τήν προστασίαν καί εὐλογίαν τοῦ πεφιλημένου αὐτῷ Ἁγίου Νεκταρίου Ἐπισκόπου Πενταπόλεως τοῦ θαυματουργοῦ, Πολιούχου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης, ἐπισκοπική διακονία τῆς θεοσώστου ταύτης Ἐπαρχίας.

Ἀπευθυνόμενος μετά τοῦ προσήκοντος σεβασμοῦ πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον, διά τοῦ σεβασμίου Γέροντος αὐτοῦ μακαριστοῦ ἤδη Μητροπολίτου Πατρῶν κυροῦ Κωνσταντίνου, πρός ὅν ἔγραψε παρακλητικήν ἐπιστολήν, ἀπεποιεῖτο τήν Ἀρχιερατικήν τιμήν. Ὅμως, πρό τής ἄκαμπτου ἐπιμονῆς ὅλων, ἀπό τοῦ Μακ. Ἀρχιεπισκόπου κυροῦ Ἱερωνύμου καί τῶν ἁγίων Συνοδικῶν μέχρι καί τοῦ ἐπιστηθίου φίλου αὐτοῦ καί ἀδελφοῦ ἀειμνήστου π. Ἐπιφανίου Θεοδωροπούλου, ὑπεχώρησε ἐπαναλαμβάνων τό προφητικόν˙ «λάλει, Κύριε, ὅτι ὁ δοῦλος σου ἀκούει»¹⁹.

Ἡ ἐκλογή του ὡς Μητροπολίτου Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης ἐγένετο τήν 21ην Ἰουνίου 1967, ἡ δέ χειροτονία του ἐτελέσθη ἐν Ἀθήναις μετά βυζαντινῆς μεγαλοπρεπείας, προεξάρχοντος τοῦ ἁγίου Πατρῶν, εἰς τόν Ἱερόν Ναόν Ἁγίας Εἰρήνης Αἰόλου τήν 26ην Ἰουνί­ου τοῦ ἰδίου ἔτους. Ὀλίγον μετά τήν εἰς Ἀρχιερέα χειροτονίαν του καί πρό τῆς ἐπισήμου ἐνθρονίσεώς του, συνοδευόμενος ὑπό τοῦ ἀειμνήστου π.Ἐπιφανίου καί ὁμάδος πνευματικῶν τέκνων, ἐπραγματοποίησε προσκυνηματικόν ταξίδιον εἰς τήν Ἱεράν Μονήν τοῦ ἐνθέρ­μου προστάτου αὐτοῦ Ἁγίου Νεκταρίου, χωρίς προειδοποίησιν καί ἐπισημότητα, ὡς ἄγνωστος Κληρικός, καί ἐπί πολλήν ὥραν -κατά μόνας- ἱκέτευε τόν μέγαν τοῦ αἰῶνος μας Ἅγιον διά τήν προκειμένην έπισκοπικήν του σταδιοδρομίαν.

Μετά 20ήμερον, τήν 16ην Ἰουλίου 1967 ἐγένετο εἰς λαμπράν ἀτμόσφαιραν ὑποδοχῆς καί μέ πανηγυρικός ἐκδηλώσεις ἡ ἐνθρόνισις τοῦ νέου Ποιμενάρχου. Ὁ ἀείμνηστος Δήμαρχος Ὕδρας Γεώρ­γιος Βροντίσης¹⁹ª μέ ἁπλότητα ἐξέφρασε τήν μεγάλην χαράν καί τά ἔντονα αἰσθήματα τοῦ Ὑδραϊκοῦ λαοῦ καί τῶν συμπαρισταμένων πιστῶν πρός τόν νέον Μητροπολίτην, εἰπών μεταξύ ἄλλων: «Σεβασμιώτατε Κύριε Ἱερόθεε, καλῶς ὠρίσατε εἰς τήν ἁγιωτάτην καί ἐνδοξοτάτην Μητρόπολιν Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης. Σεβασμιώτατε. Γεμάτη χαρά, εὐφροσύνη καί ἀγαλλίασιν ἡ σημερινή ἡμέρα. Αἱ καρδίαι καί αἱ ψυχαί ὅλων τῶν συμπατριωτῶν μου Ὑδραίων, αἰσθάνονται ζωηράν τήν χαράν αὐτήν, βλέποντες καθήμενον εἰς τόν Ἐπισκοπικόν θρόνον τόν νέον των Ποιμένα, τόν Σεβαστόν Μητροπολίτην Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης, τόν ἐκλεκτόν ἐν ἐκλεκτοῖς Κύριον Ἱερόθεον.

Οἱ καλοί τήν καρδίαν καί ἀπό μακρότατου χρόνου καί ἐκ παραδό­σεως πιστοί εἰς τήν Ὀρθοδοξίαν καί τήν ἀληθῆ θρησκείαν ἀκολουθοῦντες Ὑδραῖοι, ὀνόματι τῶν ὁποίων καί ὡς Δήμαρχος αὐτῶν ἐκφράζομαι τήν στιγμήν αὐτήν, μετ' ἀπλέτου χαρᾶς ἔμαθον ἀμέσως, ποῖον ἡ λατρευτή των Παναγία, ἡ Σκέπη καί τό ἀγαλλίαμα τῆς Νήσου μας ἐπέλεξεν ὡς Ποιμένα των καί εἰς ὅλων τά στόματα ἀπό τήν ἑπομένην τῆς εὐλογίας, Σεβασμιώτατε, εἶναι τό ὄνομα σας.

Εὐχαριστοῦμεν τόν Κύριον τῶν Δυνάμεων καί τήν Ὑπερευλογημένην Θεοτόκον διά τήν προνομίαν πού ἔδωσαν εἰς αὐτούς νά ἀποκτήσουν Ὑμᾶς ὡς πνευματικόν Ἀρχηγόν, ὁδηγόν ἐν πίστει καί φύ­λακα τῶν Χριστιανικῶν παραδόσεων τῆς εὐκλεοῦς καί ἐνδόξου πα­τρίδος των τῆς Νήσου Ὕδρας...»²⁰.

Ὁ Σεβασμιώτατος Ἅγιος Ὕδρας ἀντιφωνῶν εἰς τάς προσφωνήσεις τοῦ κ. Δημάρχου, τοῦ ἐκπροσώπου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καί Γέ­ροντος αὐτοῦ Μητροπολίτου Πατρῶν Κωνσταντίνου καί τοῦ ἐκπρο­σώπου τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας, Ἱεροκήρυκος Ἀρχιμ. π.Προκοπίου, ἐξέφρασε τήν βαθυτάτην του εὐγνωμοσύνην πρός τόν Τρισάγιον Θεόν διά τάς ἀπείρους πρός αὐτόν εὐεργεσίας καί χάριτας, τό ἱερόν δέος καί τήν ἔντονον συναίσθησιν τοῦ βαρύτα­του Ἀρχιερατικοῦ χρέους καί ἀπηύθυνε τριπλοῦν προσκλητήριον πρός τό χριστεπώνυμον πλήρωμα: προσκλητήριον προσευχῶν, προσκλητήριον συνεργασίας ἐν πνεύματι εἰλικρινοῦς ἀγάπης καί τέλος προσκλητήριον εἰς ἐνεργόν ἐκκλησιαστικήν ζωήν.

Τό ὅλον κείμενον τοῦ ἐνθρονιστηρίου λόγου, δημοσιεύεται αὐτοτελῶς εὐθύς μετά τά βιογραφικά στοιχεῖα, ἕνεκα τοῦ ὅτι ἐκφράζει ἐπαρκῶς τόν ἐκκλησιαστικόν τοῦτον ἄνδρα καί λόγῳ τῆς σπουδαιότητος, τῆς βαρύτητος καί τῆς περιεκτικότητος τῶν πνευματικῶν νοη­μάτων αὐτοῦ.

Εἰς τό συντελεσθέν, χάριτι Χριστοῦ, 30ετές ἔργον πολυκάρπου καί πολυπλεύρου Ἀρχιερατικῆς διακονίας δέν θά ἐπεκταθῇ ὁ ὑπο­φαινόμενος, ἀλλ' ὁ ἀγαπητός ἐν Κυρίῳ ἀδελφός καί συμμοναστής Πανοσιολ. Ἀρχιμ. π.Ἐφραίμ Στενάκης, Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, ἐπιλέξας ἐκ τῶν δύο, (βιογραφίας καί Ἀρχιερατικῆς Διακονίας) τό θέμα τοῦτο μετά τήν σχετικήν πρότασιν καί παράκλησιν τοῦ Δημάρχου κ.Ἀναστοπούλου.

Συγγραφικόν ἔργον

Παρ' ὅτι δέν ἔχομεν αὐτοτελῆ συγγράμματα καί βιβλία τοῦ Σεβ. Ποιμενάρχου μας κ.κ. Ἱεροθέου, ἐν τούτοις, κεκτημένος οὗτος ἀπό νεότητος ὡς θεῖον χάρισμα «κάλαμον γραμ­ματέως ὀξυγράφου», παρήγαγε -καί παράγει διαρκῶς- περισπούδα­στα κείμενα (ἄρθρα, μελέτας, πραγματείας, προλογικά σημειώματα, ἐγκυκλίους, φυλλάδια καί λοιπά ἔντυπα), μεταξύ των ὁποίων διακεκριμένην θέσιν κατέχουν τά δημοσιευόμενα εἰς τήν Θρησκευτικήν καί Ἠθικήν Ἐγκυκλοπαίδειαν ἐκτενῆ καί ἐμπεριστατωμένα ἄρθρα του ὑπό τούς τίτλους «Πατρῶν Μητρόπολις»²¹ καί «Παρασκευόπουλος Γερβάσιος Ἀρχ/της»²².

Ὡς Πρωτοσύγκελλος Πατρῶν ἐξέδωκε τήν «Ἐρμηνευτικήν ἐπιστασίαν ἐπί τῆς θείας Λειτουργίας» τοῦ ἀειμνήστου Γέροντος αὐτοῦ π. Γερβασίου, ἀφοῦ συνέλεξε τά κατά καιρούς ἄρθρα καί δη­μοσιεύματα αὐτοῦ καί «ἐδόμησε» τό ἔγκριτον καί ἄρτιον τοῦτο λειτουργικόν ἐγχειρίδιον. Ἐκτός αὐτοῦ παρέδωκε εἰς τήν δημοσιότητα τό ἔργον «Κανονικά προβλήματα», τό ὁποῖον ἀφορᾶ εἰς ἄρθρα καί μελέτας τοῦ μακαριστοῦ πατρός περί τούς Ἱερούς Κανόνας καί ἐπί κανονικῶν θεμάτων. Ἀνέκδοτον εἰσέτι παραμένει εἰς τάς χεῖρας του, ἐπιμελῶς συλλεγέν πλούσιον ὑλικόν, ἀφορῶν εἰς τήν προσωπικότη­τα καί τήν πολυσχιδῆ προσφοράν εἰς τήν Ἁγίαν μας Ἐκκλησίαν τοῦ μετά πνευμάτων δικαίων ἀναπαυομένου πνευματικοῦ αὐτοῦ πατρός Γερβασίου Ἱερομόναχου.

Τά «Προλεγόμενά» του εἰς τό δόκιμον δίτομον ἔργον τοῦ ἐν Πάτραις πνευματικοῦ τέκνου του κ. Μιχαήλ Ἀγγελίδου «Ὀσμή εὐωδίας πνευματικῆς» (Πατερικά Ἀνθολόγια), ἀναφερόμενα τόσον εἰς τά Πατερικά γράμματα, ὅσον καί εἰς τήν συμβολήν τῶν ἁγίων Πατέρων εἰς τήν ἀναγέννησιν τῶν ἠθῶν, τῶν γραμμάτων καί τῶν τεχνῶν καί αὐτοῦ τούτου τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἀποτελοῦν σπουδαία μελετήματα. Ὡσαύτως ὁ πρόλογος εἰς τήν κριτικήν ἔκδοσιν τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεγίστης Λαύρας Ἁγίου Ὄρους τῆς βιογραφίας τοῦ Ὁσίου Ἀθανασίου τοῦ Αθωνίτου, ὁ πρόλογος εἰς τήν ἐπίσης κριτικήν ἔκδοσιν τοῦ βίου καί τῆς Ἀσματικής Ἀκολουθίας τοῦ Ὁσίου Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Πατερικῆς Διακονίας «Ἁγία Τριάς» Ὕδρας καί τά προλογικά σημειώματα εἰς τάς ἀφηγηματικάς βιογρα­φίας τῶν τοπικῶν μας Ἁγίων Νεκταρίου Πενταπόλεως, Διονυσίου Αἰγίνης, Κωνσταντίνου τοῦ Ὑδραίου, Ἰωάννου, Νικολάου καί Σταματίου τῶν Σπετσιωτῶν, ὡς ἐπίσης καί τά προλεγόμενα εἰς τάς ἐκδόσεις τοῦ ἱστορικοῦ τῶν Ἱερῶν Μονῶν Ζωοδόχου Πηγῆς Πό­ρου, Ἁγίου Χριστόφορου Αίγίνης καί Γενεσίου Θεοτόκου «Ζούρβας» Ὕδρας, ἔχουν πολλήν χάριν καί μαρτυροῦν ἀρτίαν ἐπιστημονικήν συγκρότησιν.

Ἤδη, ὑπό ἔκδοσιν ἔρχονται τά συγγράμματα τοῦ ἐν ἐσχάτοις καιροῖς ἀναλάμψαντος μεγάλου τοῦ αἰῶνος μας Ἁγίου Νεκταρίου τοῦ θαυματουργοῦ - μετά τά κατά κοινήν ὁμολογίαν δύο ἀξιόλογα καί ἐπι­τυχῆ Διορθόδοξα Συνέδρια ἐπί τῇ 150ετηρίδι ἀπό τῆς γεννήσεως τοῦ Ἁγίου τοῦ παρελθόντος ἔτους-, τά πρακτικά τῶν ὡς εἴρηται δύο Διορθοδόξων Συνεδρίων, δύο εἰσέτι τόμοι τοῦ προμνησθέντος ἔργου «Ὀσμή ευωδιάς πνευματικῆς», διά τήν συγκρότησιν φιλοκαλικοῦ Ἀνθολογίου ἐξ ὅλων τῶν ἀσκητικῶν καί μυστικῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας καί ὁ ὁδηγός τοῦ ἱστορικοῦ Ἀρχείου Μουσείου Ὕδρας (Ι.Α.Μ.Υ.), τοῦ ὁποίου τόν πρόλογον ἐπιμελεῖται ὁ Σεβασμιώτατος, ὡς Πρόεδρος τοῦ Ἱδρύματος τούτου.

Ἐπεχειρήθη, τό κατά δύναμιν, προσέγγισις καί σκιαγράφησίς τις τῆς εὐλογημένης ἀπό τόν Κύριον μορφῆς τοῦ τιμωμένου Σεβ. Μητροπολίτου Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης κ.κ. Ἱεροθέου. Ὅμως, ὡς γνωστόν, αἱ κατηξιωμέναι προσωπικότητες δέν καθιεροῦνται μόνον μέ τήν ἀναφοράν εἰς τά «ἔργα καί τάς ἡμέρας» αὐτῶν, ἀλλά καί μέ τήν ὅλην των ἀγαθήν ἐν Κυρίῳ ἀναστροφήν, τό πῶς δηλ. «ἀκριβῶς περιπατοῦν», κατά τόν Ἀπόστολον Παῦλον, «μή ὡς ἄσοφοι, ἄλλ' ὡς σοφοί, ἐξαγοραζόμενοι τόν καιρόν, ὅτι αἱ ήμέραι πονηραί εἰσίν»²³.

Ἕκαστον ἐκ τῶν ἔργων «εὐποίΐας καί κοινωνίας»²⁴ καί θεοσεβείας τοῦ Ἐπισκόπου μας, ἀπό τῆς ἁπλῆς δενδροφυτεύσεως τῆς πρός τό ἱερόν τέμενος τοῦ Πολιούχου Ὕδρας ἀπαγούσης ὁδοῦ μέχρι καί τῆς λειτουργίας τοῦ Κουλουρείου Νοσοκομείου Ὕδρας, ἀπό τῆς δημιουργίας ξενῶνος ἐν Ὕδρᾳ διά τούς ἐκπαιδευτικούς ἕως καί τῆς ἱδρύσεως Τεχνικῆς Σχολῆς ἐν Αἰγίνῃ, ἀπό τῆς ἀνεγέρσεως Κέντρων Νεότητος εἰς ὅλα τά διαμερίσματα τῆς Ί. Μητροπόλεως μέχρι καί τῆς ἀνοικοδομήσεως Οἰκοκυρικῶν Σχολῶν, Οἰκοτροφείων καί νεανικῶν Κατασκηνώσεων, ἀπό τῆς ἐκ βάθρων ἀνακαινίσεως τοῦ μικροῦ ἀσκητηρίου τοῦ Ἁγίου Ἰωαννικίου (περιοχή Ζούρβας) Ὕδρας καί τῶν νε­ωτέρων παρθενώνων - Ἱερῶν Μονῶν ἕως καί τοῦ παμμεγέθους καί περικαλλοῦς Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ ἁγίου Νεκταρίου Αἰγίνης καί, τέλος, ἀπό τῆς κατασκευῆς ἀνδριάντος τοῦ Ναυάρχου Μιαούλη μέχρι καί τῆς ἀποπερατώσεως καί λειτουργίας τοῦ Ἱστορικοῦ Ἀρχείου - Μου­σείου Ὕδρας, ὅλα τά εὐαγῆ ταῦτα πνευματικά καί φιλανθρωπικά καθιδρύματα, προϋποθέτουν καταβολήν ἀνυπολογίστων νυχθημέρων ψυχοσωματικῶν κόπων καί μόχθων, ἀδάμαστον θέλησιν καί κραταιάν ἔνζηλον ἀγάπην, πνεῦμα θυσίας καί αὐταπαρνήσεως καί διηνεκῆ διαγρήγορσιν ἐν ταῖς προσευχαῖς, ἵνα ὁ Κύριος ἡγῆται τούτων ἁπάντων καί δι' ὅλων αὐτῶν δοξάζηται τό παντευλόγητον ὄνομα τοῦ Τρισάγιου Θεοῦ ἡμῶν.

Περαίνων τήν σύνθεσιν τῆς παρούσης βιογραφίας δύναμαι νά κα­ταθέσω ἐκ προσωπικῆς πείρας καί πεποιθήσεως ὅτι ὁ τιμώμενος Ἀρχιποίμην τῆς θεοσώστου ταύτης Ἐπαρχίας δέν προσέφερε καί δέν προσφέρει ἁπλῶς χρόνον καί ἀνάπαυσιν, καθώς καί τό πάντοτε πενιχρόν του βαλάντιον ὁμοῦ μετά τῶν θεοδωρήτων ταλάντων του, ἀλλ' ἑαυτόν προκειμένου ὅπως κατά τόν πλέον θεάρεστον τρόπον πληροφόρησῃ²⁵ τήν ἁγίαν του διακονίαν, τοῦθ' ὅπερ σημαίνει διαρκῆ ἀνάλωσιν ἑαυτοῦ ὑπέρ τῆς Ἁγιωτάτης τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ Ἐκκλησίας.

Ἔρχεται εἰς τόν νοῦν μου ὁ λόγος τοῦ Χρυσορρήμονος Ἰωάννου, Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, τόν ὁποῖον ἀπηύθυνε πρός τήν ἁγίαν καί μακαρίαν μορφήν τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀντιοχείας Μελετίου, καί μέ τόν ὁποῖον, προσαρμοζόμενον εἰς τήν περίστασιν, ἐπιθυμῶ νά κατακλείσω τήν παροῦσαν «οὐ γάρ διδάσκων μόνον, οὐδέ φθεγγόμενος, ἀλλά καί ὁρώμενος ἁπλῶς, ἱκανός (ἐστι) ἅπασαν ἀρετῆς διδασκαλίαν εἰς τήν τῶν ὁρώντων ψυχήν εἰσαγαγεῖν»²⁶.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΑΙ

1. Πρβλ. Ρωμ. ιστ' 4.

2. Ἐφεσ. στ' 4.

3. Πρβλ. Α' Πετρ. β' 2.

4. Βασιλείου Καισαρείας, ἐπιστολή ΚΣΓ' πρός Εὐστάθιον Σεβαστιανόν, ΡG. 32, παραγρ. 2, σ. 824.

5. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Ὑπόμνημα εἰς τάς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων, ὁμι­λία ΚΣΤ', ΡG. 60, παραγρ. γ'-δ', σ. 202-204.

6. ἔνθ' ἀνωτέρω, Ὑπόμνημα εἰς τήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολήν, ὁμιλία ΚΑ', πα­ραγρ. α', σ. 150.

7. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, εὐχή γ' Θείας Μεταλήψεως, Ὡρολόγιον Μέγα, ἔκδοσις Ἀποστ. Διακονίας, Ἀθῆναι 1988, σελ. 523.

8. Σουτζόγλου-Κοτταρίδη Πελαγίας, «Παιδί καί ὑγεία, στά πρῶτα χρόνια τῆς ἀνε­ξάρτητης Ἑλλάδος» (1830-1862), Ἵδρυμα Ἐρευνῶν γιά τό παιδί, Ἐκδόσεις «Δωδώ­νη», Ἀθῆναι 1991, σελ. 278, Ἀποσπ. ἄρθρ. «Αἱ γυναῖκες, ὁ Κλῆρος καί οἱ διδάσκαλοι», Ἀποθήκη τῶν ὠφελίμων Γνώσεων, Ἀριθ. 23, Σμύρνη, Νοέμβριος 1838.

8α. Ἐφημερίς «Τό Μέλλον τῆς Ὕδρας», Ἰούλιος - Αὔγουστος 1967, σελ. 147.

9. βλ. ἄρθρον Πρωτ. Γεωργίου Παπασταύρου «Ἱερόθεος Τσαντίλης, Μητροπο­λίτης Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης», ἐν τῷ παρόντι τιμητικῷ τόμῳ.

10. βλ. λ. Τσαντίλης Ἱερόθεος, Μητροπολίτης Ὕδρας ἐν Θ.Η.Ε. τόμος 11ος, σ. 876.

11. βλ. ἄρθρον Πρωτ. Γεωργίου Παπασταύρου, ἔνθ. ἀνωτέρω.

12.«... συνυπουργούντων καί ἡμῶν ὑπέρ ἡμῶν τῇ δεήσει, ἵνα ἐκ πολλῶν προσώπων τό εἰς ἡμᾶς χάρισμα διά πολλῶν εὐχαριστηθῇ ὑπέρ ἡμῶν» (Β' Κορ. α' 11).

13.Παρακλητική, ἔκδ. Β. Σαλιβέρου, Ἦχος βαρύς, Τετάρτη ἑσπέρας, Μαρτυρικόν Ἀποστίχων, σελ. 409.

14.Παρακλητική, μνημ. ἔκδοσις, Ἦχος δ' Τετάρτη ἑσπέρας, Μαρτυρικόν Ἀποστίχων, σελ. 225.

15.Περιοδικόν «ΕΚΚΛΗΣΙΑ», ΜΔ' (1967), σελ. 382.

16.βλ. ἄρθρον Πρωτ. Γεωργίου Παπασταύρου, ἐνθ. ἀνωτέρω.

17.Πρβλ. Β' Κορινθ. 10,9.

18.Ἱεροθέου Τσαντίλη, Ἀρχ. ἄρθρον «Πατρῶν Μητρόπολις» ἐν Θ.Η.Ε. τόμος 10ος, σ. 157.

19. Α' Βασ. γ' 10.

19α. Συμφώνως πρός τήν μαρτυρίαν τοῦ ἀειμνήστου τούτου Δημάρχου, κατά τήν ἡμέραν τῆς χειροτονίας τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου μας, καί μάλιστα κατά τήν ὥραν τοῦ Κοινωνικοῦ, τόν ἐπλησίασεν ἔνθους ὁ μακαριστός ἤδη Μητροπολίτης Ἐδέσσης καί Πέλλης κυρός Καλλίνικος, ἐπιστήθιος φίλος τοῦ ἁγίου Ὕδρας, καί ἀφοῦ εἶπεν εἰς αὐτόν˙ «μόλις ἐκοινώνησα˙ ὁμολογῶ ὅτι τόν Δεσπότην σας δέν τόν φθάνω εἰς τήν ἀρετήν καί τά χαρίσματα του» ἐξύφανε ἐγκωμιαστικόν ὕμνον.

20. Ἐφημερίς «Τό Μέλλον τῆς Ὕδρας», Ἰούλιος - Αὔγουστος 1967, σελ. 149.

21.Βλ. ἄρθρον. Ἰ. Τσαντίλη, Ἀρχιμ. «Πατρῶν Μητρόπολις», ἐν Θ.Η.Ε., τόμος 10ος, σ. 145-167.

22.βλ. ἄρθρ. Ἰ. Τσαντίλη Ἀρχιμ. «Παρασκευόπουλος Γερβάσιος, Ἀρχ/της», ἐν Θ.Η.Ε., τόμος 10ος σ. 48-53.

23.Ἐφεσ. ε' 16.

24.Ἐβρ. ιγ' 16.

25.πρβλ. Β' Τιμ. δ' 5.

26.Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὁμιλία ἐγκωμιαστική εἰς τόν ἅγιον Μελέτιον Ἀντιοχείας, Ε.Π.Ε. Τόμος 37, σελ. 28.

ΠΛΟΥΣΙΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΣ (1967-1997)

Βαρεῖα ἡ εὐθύνη καί μεγάλη ἡ δοκιμασία τῆς παρουσιάσεως τοῦ Ποιμαντικοῦ ἔργου μιᾶς τριακονταετίας, τοῦ σοφοῦ καί πολυταλάντου Μακαριστού Γέροντος ἡμῶν, Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ὕδρας, Σπετσῶν, Αἰγίνης, Ἑρμιονίδος καί Τροιζηνίας κυρού Ἱεροθέου, διακεκριμένου Ἱεράρχου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί εὐφήμως γνωστοῦ καθ' ἅπασαν τήν χώραν ἡμῶν καί ἐκτός αὐτῆς.

Ἡ χρονική καί ποσοτική ἔκτασις τοῦ ἔργου, ἀλλά καί ἡ ποιότης καί ἡ πνευματικότης αὐτοῦ εἶναι στοιχεῖα τά ὁποῖα συγκλονίζουν ἡμᾶς καί ἀγωνιῶμεν διά τό τελικόν ἀποτέλεσμα, τῆς ἀμυδρός ἔστω σκιαγραφήσεως τοῦ συντελεσθέντος μεγάλου ποιμαντικοῦ ἔργου. Ἀνά­λαμβάνω ὅμως τό ἐγχείρημα, κληθείς πρός τοῦτο, ὡς μικρόν ἀντίδωρον υἱϊκῆς ἀγάπης καί σεβασμοῦ πρός τόν Πνευματικόν πατέρα καί διδάσκαλον καί ἵνα μή «ἀγνώμων περί τόν εὐεργέτην» φανῶ, ἐκζητῶν καί ἀπό τῶν γραμμῶν τούτων τήν πατρικήν συγγνώμην καί ἐπιείκειάν Του διά τό τόλμημα τοῦτο.

Ἀπό τῆς πρώτης στιγμῆς τῆς ἐνθρονίσεώς του οἱ ὁραματισμοί του εἶναι πνευματικοί. Ἡ οἰκοδομή καί ἡ δόξα τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ πνευ­ματική καλλιέργεια τοῦ ποιμνίου, ἡ διδαχή, ὁ εὐαγγελισμός, ἡ σωτηρία ψυχῶν. Μία σκέψις τόν διακατέχει καί εἷς ὁ στόχος ὅλων τῶν ἐνεργειῶν του. Ἡ ἐνεργός ἐκκλησιαστική ζωή. Ἰδιαιτέρως ἀγωνίζε­ται διά τήν διατήρησιν τῶν ἐκκλησιαστικῶν θεσμῶν καί τῶν ἐκκλη­σιαστικῶν παραδόσεων, διά τήν προβολήν καί τόνωσιν τῶν ὀρθο­δόξων βιωμάτων εἰς τάς ψυχάς τοῦ λαοῦ του. Ἀγωνίζεται «ἵνα» οἱ κάτοικοι τῆς τουριστικῆς περιοχῆς μας, «γένωνται ἄμεμπτοι καί ακέ­ραιοι, τέκνα Θεοῦ ἀμώμητα, ἐν μέσῳ γενεᾶς σκολιᾶς καί διεστραμ­μένης...». «Αὐτούς τούς ἱερούς πόθους καλούμεθα μετ' ἐγρηγόρσεως καί νηφαλιότητος νά καλλιεργήσωμεν» διακηρύσσει κατά τόν ἐνθρονιστήριον. Δι' ὅλης τῆς ποιμαντικῆς διακονίας, καί διά τῶν χαρακτηριζομένων ὡς κοινωνικοῦ χαρακτῆρος ἔργων, εἷς σκοπός ἐπιδιώκεται, ὁ «καταρτισμός τῶν ἁγίων», «ἡ οἰκοδομή τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ», ἡ μόρφωσις τοῦ Χριστοῦ ἐν αὐτοῖς «μέχρις ὅτου καταντήσωμεν οἱ πάντες «εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πλη­ρώματος τοῦ Χριστοῦ». Πρόκειται δι' ἐν ἔργον, τό ὁποῖον παρά τήν ποικιλίαν καί τήν ἔκτασιν χαράσσει τόν δρόμον πρός τήν «εὐλογημένην βασιλείαν» τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ἤδη ἦλθεν, ἀλλ' «ἐκτυπώτερον» θά μετάσχωμεν ἐν τῇ ἀνεσπέρῳ ἡμερᾳ τῆς ἐσχατολογικῆς βα­σιλείας Του.

Εἰς πάσας τάς ἀναστροφάς αὐτοῦ «ἐν παντί καιρῷ καί τόπῳ» γί­νεται «τύπος τῶν πιστῶν». Ὁμιλεῖ, διδάσκει, χειραγωγεῖ εὐαγγε­λικῶς, θεραπεύει ὡς θεοφόρος πατήρ τάς ψυχικάς ἀσθενείας τοῦ κλήρου καί τοῦ λαοῦ. Κάθε πρᾶξις καί λόγος εἶναι ποιμαντική, ἀφοῦ τά πάντα γίνονται ἐν φόβῳ Θεοῦ καί ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ.

Τό Ποιμαντικόν ἔργον τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ὕδρας ἐκφράζεται ἐν τῇ Λατρείᾳ, τῇ διδαχῇ καί τῇ φιλανθρωπίᾳ. Πολλάκις ὅμως ἐπεκτείνεται καί πολύ πέραν τῶν κλασσικών τούτων ἐκκλη­σιαστικῶν τομέων.

Ὡς λειτουργός εἶναι ἀπαράμιλλος. Ἱερουργεῖ μετ' ἰδιαιτέρας ἱεροπρεπείας καί κατανύξεως. Εἶναι ὁ μυσταγωγός ἱερουργός. Ἀπαγ­γέλλει εὐκρινῶς καί μετά ἱεροῦ πάθους καί δέους τάς λειτουργικάς εὐχάς, αἱ δέ ἐκφωνήσεις περιέχουν κάτι ἀπό τήν σπαργήν τῆς λει­τουργούσης καρδίας του. Ἡ ἀνάγνωσις τῆς εὐχῆς τοῦ Χερουβικοῦ ὕμνου «οὐδείς ἄξιος...» εἶναι συγκλονιστική. Οἱ συλλειτουργοῦντες καί ἀκροώμενοι ἀληθῶς μετάρσιοι γίνονται καί βιώνουν τό «μέγα καί φοβερόν» τής διακονίας τῶν μυστηρίων τοῦ Θεοῦ. Μέριμνα καθη­μερινή ἡ λειτουργική παιδεία καί ἡ εὐλαβής ἱερουργία τῶν θείων μυ­στηρίων. Ὑπόδειγμα διά τούς ἱερεῖς ό ἴδιος ὡς Ἱερουργός. Φέρει ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ τήν παράδοσιν καί τό ὕφος τοῦ ἁγίου Γέροντος τοῦ ἀοιδίμου Ἀρχιμ. Γερβασίου Παρασκευοπούλου, ὅπως αὐτή καταγρά­φεται εἰς τήν μελέτην του «Ἑρμηνευτική ἐπιστασία ἐπί τῆς θείας λειτουργίας», τῆς ὁποίας τήν ταξινόμησιν καί μορφοποίησιν τῆς ὕλης εἶχεν ὁ Σεβασμιώτατος. Πρός τοῦτο καί ἀπό τῶν πρώτων ἡμερῶν τῆς Ἀρχιερατείας του διοργανώνει πλήν τῶν ἐτησίων ἱερα­τικῶν συνεδρίων καί ἀλλεπάλληλους τοπικάς ἱερατικάς συνάξεις μέ θέμα τήν Θ. Λατρείαν, τήν ἑτοιμασίαν τοῦ λειτουργοῦ, τοῦ Ἱ. Ναοῦ, τῶν προσφερομένων δώρων, ἀλλά καί τοῦ λαοῦ, διά τήν ἀξίαν συμμετοχήν εἰς τά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Διανέμει ἁγίας λόγχας καί δίδει τόν τύπον τῶν ἱερῶν σκευῶν, ἐπιμένει καί συμβουλεύει διά τήν εὐπρέπειαν τοῦ ἁγίου Βήματος καί τοῦ ὅλου Ἱεροῦ Ναοῦ καί Δόξα τῶ Θεῷ οἱ ἱερεῖς τῆς Μητροπόλεως μας ἀπέκτησαν ἀξιοζήλευτον λειτουργικήν παιδείαν καί καλλιέργειαν, τελοῦντες μετά σεβασμοῦ καί εὐταξίας τάς ἱεράς Ἀκολουθίας καί ἡ ὅλη μέριμνα διά τόν Ἱερόν Ναόν καί τά τελούμενα ἐν αὐτῷ εἶναι καρπός τῆς βαθυτέρας κατανοήσεως τῆς ὑπερκοσμίου ἱερουργίας, ἥτις λαμβάνει χώραν ἐπί τῆς γῆς συλλειτουργούντων μετά τῶν ἱερέων πάντων τῶν ἁγίων καί τῶν θεοειδῶν Ἀγγέλων.

Διανέμει εἰς ὅλους τούς ἱερεῖς εἰδικά αἰτήματα διά τήν ἁγίαν πρόθεσιν καί ἀμέσως ἐπιλαμβάνεται τοῦ σοβαροῦ προβλήματος ἀπου­σίας κατηρτισμἐνων ἱεροψαλτῶν, διά τήν λύσιν τοῦ ὁποίου ἱδρύει Σχολήν Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς ἀναγνωρισθεῖσαν καί ὑπό τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ καί ἡ ὁποία πολλούς εὔχυμους καρπούς μέχρι σήμερον ἀπέδωσεν.

Μέ τήν λατρείαν συνδέονται καί τά ἱερά οἰκοδομήματα Ἱ. Ναῶν καί Ἱ. Μονῶν. Ἐθεμελιώθησαν ἤ ἐπεσκευάσθησαν ἐκ βάθρων δεκάδες Ἱ. Ναῶν. Διά τήν οἰκονομίαν τοῦ λόγου θά μείνωμεν εἰς τήν ἀνέγερσιν τῶν Ἱ. Ναῶν τῶν Πολιούχων Ἁγίων, ἐν Ὕδρα, τοῦ ἁγίου ἐνδόξου Νεομάρτυρος Κωνσταντίνου τοῦ Ὑδραίου, ἐν Σπέτσαις τῶν τριῶν Σπετσιωτῶν Νεομαρτύρων Ἰωάννου, Νικολάου καί Σταματίου καί ἐν Αἰγίνῃ τοῦ παμμεγέθους καί μεγαλοπρεποῦς Ἱ. Ναοῦ τοῦ Πολιούχου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἁγίου Νεκταρίου τοῦ Θαυματοβρύτου. Οἱ τρεῖς οὗτοι Ἱ. Ναοί ἐθεμελιώθησαν καί συνετελέσθησαν μέ τήν προσωπικήν καί ἀνύστακτον μέριμναν τοῦ Μακαριστού Γέροντος Μητροπολίτου πρ. Ύδρας κ. Ιεροθέου.

Ὁ Ἱ. Ναός τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου ἐπί τῶν ἐρειπίων τῆς οἰκίας τοῦ Ἁγίου ἤθελε νά δεσπόζῃ τῆς Νήσου Ὕδρας «οὐ μόνον διά τήν θέσιν, ἀλλά καί διά τήν τέχνην». Ὄντως ὁ πάγκαλος οὗτος Ἱ. Ναός ἀποτελεῖ τήν συνισταμένην τῆς ὑψηλῆς αἰσθητικῆς καί καλλιτε­χνικῆς εὐαισθησίας τοῦ τιμωμένου Ἱεράρχου, καρπῶν τῆς ἐσωτερικῆς αὐτοῦ πνευματικῆς ἁρμονίας, ἀλλά καί τῆς θεωρήσεως τῶν λειτουργικῶν καλλιτεχνικῶν ἐκφράσεων, ὡς συστατικῶν στοιχείων τῆς λειτουργικῆς πράξεως.

Αὐτό τό κάλλος καί ἡ φιλοκαλία χαρακτηρίζουν ἄλλωστε τά δημιουργήματα τοῦ αειμνήστου Μητροπολίτου .

Ἰδού πῶς περιγράφει ὁ ἴδιος τά συναισθήματα τῆς πρώτης ἀναβάσεώς του εἰς τόν ἐρειπωμἐνον οἰκίσκον τῆς πατρικῆς οἰκίας τοῦ ἁγί­ου Κων/τίνου ἐπί τῆς «Κιάφας», «...καί τήν στιγμήν ἐκείνην (τοῦ πρώτου προσκυνήματος) ἤκουσα - ὡς νά μετεκινοῦντο τά πέριξ ἐμοῦ ἐρείπια - μίαν πνοήν. Ἦτο ἡ ἐπιταγή τοῦ πνεύματος. Τά ἐρεί­πια νά ἀναστηλωθῶσι, νά ἀποκτήσουν κάτι ἀπό τήν δόξαν καί τό πνευματικόν κάλλος τό ὁποῖον ἔστεψε μέ τά ἀμάραντα ρόδα τῆς αἰωνιότητος «τόν λαμπρόν γόνον Ὕδρας». Τήν πνοήν αὐτήν ἤκουσαν μέ τάς ἐναυγάσεις τοῦ πνεύματος καί ἄλλοι Ὑδραῖοι καί τοιου­τοτρόπως ἐλήφθη μία ἱστορική ἀπόφασις. Ὁ ταπεινός οἶκος νά ἀναστηλωθῇ ὡς ἄλλο ἐθνικόν μνημεῖον καί ἐπάνω ἀπό τόν οἰκίσκον νά οἰκοδομηθῇ ἕνας Ναός, ἀφιερωμένος εἰς τήν σεπτήν μνήμην του. Ἦτο ἡ 14η Νοεμβρίου 1968. Καί τό θαῦμα συνετελέσθη τήν 14ην Νοεμβρίου 1974, ὁπότε ἐτελέσθησαν μετά πάσης ἐκκλησιαστικῆς λαμπρότητος τά ἐγκαίνια τοῦ Ἱ. Ναοΰ τοῦ Νεομάρτυρος. Ὅμοιον περίπου εἶναι καί τό χρονικόν τῆς ἀνεγέρσεως τοῦ Ἱ. Ναοῦ τῶν τριῶν Σπετσιωτῶν Νεομαρτύρων, ἀφοῦ ὑπερπηδήθησαν θαυμαστῶς πολλά καί μεγάλα ἐμπόδια.

Νά χαράξωμεν ὀλίγας γραμμάς διά «τό μεγαλοπρεπές», ἀλλά καί «ταπεινόν οἰκοδόμημα» τοῦ μνημειακοῦ Ἱ. Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Νεκταρί­ου ἐν Αἰγίνῃ.

Ἐπί μίαν εἰκοσαετίαν 1974-1994 ὁ μόχθος, ὁ κόπος, αἱ πολύωροι συσκέψεις μετά τῆς ἀδελφότητος τῆς Ἱ. Μονῆς, τοῦ Ἀρχιτέκτονος, τοῦ ἐργολάβου καί μεθ' ὅλων τῶν τεχνικῶν καί καλλιτεχνῶν εἶναι πραγματικά δύσκολον νά περιγράφουν ἔστω καί περιληπτικῶς. Ὁ Σεβασμιώτατος ἀπό ὄρθρου βαθέος μέχρι τοῦ μεσονυκτίου πολλά­κις μετά τῶν συνεργατῶν του έσκέπτετο καί συνεσκέπτετο διά τήν πορείαν τοῦ ἔργου καί διά τήν ἐπίλυσιν τῶν ἑκάστοτε ἀναφυομένων προβλημάτων, τεχνικῶν, καλλιτεχνικῶν, οἰκονομικῶν κ.ά. Εἶναι τό ἔργον τής ζωῆς του. Παρηκολούθησε τήν πορείαν τής ἀνεγέρσεως λιθαράκι, λιθαράκι. Δικαίως ό Οἰκουμενικός Πατριάρχης εἰς τό ἐπί-σημον Πατριαρχικόν Γράμμα ἐπί τοῖς ἐγκαινίοις τοῦ Ἱ. Ναοῦ σημειοῖ: «Ὁ εὐκλεής οὗτος οἶκος τῆς δόξης Κυρίου, σφραγίζει τήν ἀρχιερατείαν τῆς ὑμετέρας ἀγάπης εἰς τόν χῶρον τῆς Αἰγίνης, τῆς ἤδη γνωστῆς παγκοσμίως ὡς τῆς Νήσου τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου...».

Τά ἐγκαίνια τοῦ περικαλλοῦς καί παμμεγέθους τούτου Ἱ. Ναοῦ ἐγένοντο τήν 21ην Μαΐου 1994 ὑπό τοῦ ἐμπνευστοῦ καί θεμελιωτοῦ τοῦ Ἱ. Ναοῦ Σεβ/του Μητροπολίτου Ὕδρας κ.κ. Ἱεροθέου, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου μή δυνηθέντος τελικῶς νά προστῇ τῶν ἐγκαινίων, ὡς εἶχε προγραμματισθῆ, λόγῳ μή πραγματοποιήσεως τοῦ ταξιδίου του εἰς Ἑλλάδα, τή συμμετοχή ἐκπροσώπων ἐξ ὅλων τῶν Πατριαρχείων καί τῶν αὐτοκεφάλων ἐκκλησιῶν, τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως καί δεκάδων ἄλλων ἐπισήμων καί χιλιάδων εὐσεβοῦς λαοῦ.

Εἰς τό τέλος τῶν ἐγκαινίων ἐν βαθεῖα συγκινήσει ὁ Σεβασμιώτατος εἶπε τά ἑξῆς: «Πρωτίστως ἐπαναλαμβάνω τήν κραυγήν τῶν ἐγκαινίων «Δόξα σοι τῷ δείξαντι τό φῶς». Δοξάζω καί εὐγνωμονῶ τόν Κύριον, διότι ἐδωροφόρησεν ὄχι μόνον εἰς τήν τοπικήν Ἐκκλησίαν, ἀλλά καί εἰς τήν ὅλην ὀρθοδοξίαν τήν πασχάλιον αὐτήν ἡμέραν τῶν ἐγκαινίων, καί κατέληξε «καί θά διαλαλῇ τό θαῦμα αὐτοῦ τοῦ Ναοῦ ὄχι μόνον τήν ἀγάπην τοῦ λαοῦ πρός τόν λαοφιλῆ Ἅγιον, ἀλλά καί τήν ἀκατάλυτον ἀγάπην, τόν πόθον καί τά θεόσδοτα ὁρά­ματα τοῦ ἁγιασμοῦ, τά ὁποῖα κατέφλεγον τήν καρδίαν τοῦ Ἁγίου, ἀλλά καί τῶν ἁγίων ὅλων τῶν αἰώνων...». Μέσα ἀπό τά ἔργα καί τά ἁγιοπνευματικά κείμενα τοῦ Σεβασμιωτάτου ἀναδύεται ἡ ὀρθόδοξος πνευματικότης καί ό ἐσώτερος κόσμος τῆς θεουμένης καρδίας του, ἤτοι ό ἁγιασμός τῶν πιστῶν καί ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι κατορθώνει ἔμπροσθεν καί τῶν πλέον μεγάλων ποιμαντικῶν πράξεών του νά μένῃ ἁγνός καί ἄτυφος καί διά τοῦ τρόπου αὐτοῦ νά κατανύσσῃ τάς ψυχάς τῶν πιστῶν τοῦ ποιμνίου του. Ὁμοῦ μετά τῆς θείας λατρείας συνδέεται καί ἡ διδαχή.

Διδαχή. Ἀπό τῆς ἐνθρονίσεώς του ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολί­της μας δέν ἔπαυσε νά ἱερουργῇ, χοροστατῇ καί διδάσκῃ εἰς τάς πό­λεις καί τά χωρία ὁλοκλήρου τῆς ἐπαρχίας του. Κυρίως κατά τάς πε­ριόδους τῶν Νηστειῶν Χριστουγἐννων, Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καί Δεκαπενταυγούστου πραγματοποιεῖ πρόγραμμα ἐξόχως ἐξαντλητικόν. Φέρει τό μήνυμα τῆς μετανοίας καί εἰς τά πλέον ἀπομε­μακρυσμένα χωρία καί οἰκισμούς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Ἡ ἀνάγνωσις καί ἑνός μόνον τοιούτου προγράμματος τῶν περιόδων αὐτῶν θείων λειτουργιῶν, χοροστασιῶν, ἀγρυπνιῶν καί ὁμιλιῶν ἀφήνει τόν ἀναγνώστην κατάπληκτον. Ὄντως θεία δύναμις ἐνδυναμοῖ τόν ἀνεπαίσχυντον ἐργάτην τοῦ ἀμπελῶνος τοῦ Κυρίου.

Ἀνθρωπίνως δέν δύναται νά ἐρμηνευθῇ ἡ πραγματοποίησις ἑνός τόσον κοπιαστικοῦ προγράμματος καί μάλιστα ἐν καιρῷ Νηστείας, ἡ ὁποία ἀντί νά καταβάλῃ τόν Ἐπίσκοπον, τόν ἀνανεώνει καί τοῦ δίδει πτερά διά τό ἱεραποστολικόν ποιμαντικόν ἔργον του.

Διδάσκει τόσον διά τοῦ προφορικοῦ λόγου ὅσον καί διά τοῦ γρα­πτοῦ. Ἀποστέλλεται γραπτόν κείμενον καθ' ἑκάστην Κυριακήν εἰς ἁπάσας τάς ἐνορίας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, τῇ συνεργασίᾳ τῶν Ἱεροκηρύκων τῆς Ἱ. Μητροπόλεως. Διδάσκει δι' εἰδικῶν ἐγκυκλίων καί φυλλαδίων ἐπ' εὐκαιρίᾳ ἐπικαίρων ποιμαντικῶν, τοπικῶν ἤ ἐθνικῶν θεμάτων. Ὀργανώνει κατά τόπους διαλέξεις, ὅπου διά προσκλήσεως εἰδικῶν ἐπιστημόνων, διδάσκεται καί διαφωτίζεται ό λαός ἐπί ἐπικαίρων κοινωνικῶν θεμάτων, θεσμόν πλέον ἀποτελεῖ διά τήν Μητρόπολίν μας ἡ τέλεσις τῶν κατανυκτικῶν ἑσπερινῶν τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς εἰς ὅλας τάς πόλεις τῆς Ἱ. Μητροπόλεως μετά θείου κηρύγματος καί τήν συμμετοχήν πολλῶν ἑκατοντάδων πιστῶν εἰς ὁλόκληρον τήν Ἱεράν Μητρόπολίν. Εἰς τόν ἐπίσκοπον μας ταιριάζουν οἱ λόγοι τοῦ Ἀποστόλου Παύλου- «ἀλλ' οὐδενός λόγον ποιοῦμαι οὐδέ ἔχω τήν ψυχήν μου τιμίαν ἐμαυτῷ, ὡς τελειῶσαι τόν δρόμον μου μετά χαρᾶς καί τήν διακονίαν ἥν ἔλαβον παρά τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, διαμαρτύρασθαι τό εὐαγγέλιον τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ» (Πραξ. 20, 24).

Νεότης. Ἰδιαιτέρα μέριμνα καί φροντίς καταβάλλεται διά τήν ἐν Χριστῷ διαπαιδαγώγησιν τῆς Νεότητος. Ἤδη εἰς τόν ἐνθρονιστήριον λόγον του σημειοῦται: «Πρός αὐτήν, κατακλείοντες τόν λόγον, στρέφομεν καρδίαν καί νοῦν, πρός τήν φιλτάτην νεότητα, τόν ὄρθρον τῶν λαμπροτέρων προσδοκιῶν μας διά μίαν καλλιτέραν αὔριον, τήν αὐγήν τῶν ἐλπίδων μας διά μίαν οὐσιαστικήν ἀνόρθωσιν ὅλων τῶν ἀξιῶν τῆς ζωῆς. Καί ὄντως δι' αὐτήν τήν «φιλτάτην» νεό­τητα ἔκανε πολλά.

Ἵδρυσε, ὠργάνωσε καί ἐλειτούργησε διά καταλλήλων στελεχῶν, κληρικῶν καί λαῖκῶν, τά Κατηχητικά Σχολεῖα «τήν σχολήν τῶν ἐλπί­δων τῆς Ἐκκλησίας». Εἰς σχετικόν ἔγγραφόν του πρός τούς κατηχητάς-τρίας, χαρακτηρίζει τήν κατηχητικήν διακονίαν «προσφοράν σπουδαιοτάτην... ἥτις ὡς ἰδιαιτέρως εὐπρόσδεκτος εἰς τόν Κύριον, ἐντελλόμενον μετ' ἰδιαιτέρας ἐμφάσεως πρός τούς ἐργάτας τῆς Ἐκκλησίας, κληρικούς καί λαϊκούς, τό «ποίμαινε τά ἀρνία μου», ἀπο­τελεῖ τήν ὑπ' ἀριθμόν ἕνα, ἀπό ἀπόψεως ἱεραρχήσεως, διακονίαν τῆς Ἐκκλησίας...». Πλουτίζει τήν Ἱεράν Μητρόπολιν διά πνευματικῶν κέντρων, τά ὁποῖα στοχεύουν εἰς τό νά γίνουν πόλοι ἕλξεως τῆς χριστιανικῆς Νεολαίας καί χῶροι καλλιεργείας τοῦ ὀρθοδόξου ἐκκλησιαστικοῦ φρονήματος καί φυτώρια αὐριανῶν στελεχῶν τῆς Ἐκκλησίας μας.

Εὐθύς ἐξ αρχῆς φροντίζει διά τά παιδιά τῶν ἀπομεμακρυσμένων πτωχῶν χωρίων μας, ἱδρύει τό Ἵδρυμα «Μέριμνα διά τό παιδί τοῦ χωριοῦ». Γίνεται συναγερμός. Ἐπιστρατεύονται εὐσεβεῖς Ὕδραίϊσσαι κυρίαι καί δεσποινίδες ἀλλά καί ἐξ ἄλλων περιοχῶν, αἱ γυναικεῖαι ἀδελφότητες, αἱ ὁποῖαι ἑτοιμάζουν ἑκατοντάδες δέματα μέ εἴδη σχολικά, παιχνίδια, ρουχισμόν, πλεκτά, ἐργόχειρα ἰδικά των καί προωθοῦνται πρός τά χωρία τάς ἑορτάς τῶν Χριστουγἐννων, διά στρα­τιωτικῶν ὀχημάτων, ὅπου πραγματικά γίνεται Πασχάλιο πανηγύρι ἀπό τούς μικρούς μαθητάς τῶν χωρίων μας.

Ὡσαύτως ἰδιαιτέρα ποιμαντική μέριμνα κατεβλήθη διά τήν παρουσίαν τῆς Ἐκκλησίας εἰς τά Σχολεῖα ὅλων τῶν βαθμίδων. Ἐξαίρετος εὐκαιρία ἐπικοινωνίας αἱ μαθητικοί λειτουργίαι, αἱ ὁποῖαι, ὁμοῦ μετά τοῦ μυστηρίου τῆς Ἱερᾶς ἐξομολογήσεως, ἔγιναν θεσμός διά τά Σχολεῖα τῆς περιοχῆς μας.

Ἡ πατρική μέριμνα καί στοργή διά τήν νεότητα διαπιστοῖ τήν ἔλλειψιν εἰς ὁλόκληρον τήν περιφέρειαν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, τεχνικῶν Σχολείων. Ἑκατοντάδες νέοι, βοηθοί εἰς συνεργεῖα μηχα­νολόγων καί ἠλεκτρολόγων, ἀλλά καί ἐργάται εἰς τήν οἰκοδομήν, μένουν χωρίς τεχνικήν ἐκπαίδευσιν καί παιδείαν καί χωρίς τίτλους σπουδῶν. Ἡ Ἀθήνα φοβίζει πολλούς γονεῖς νά τῆς ἐμπιστευθοῦν τά παιδιά τους, ἀλλά καί τά ἔξοδα σπουδῶν ὑψηλά διά τό μικρόν εἰσό­δημά των. Τότε ἱδρύει ἐν Αἰγίνῃ τήν Κατωτέραν καί Μέσην Τεχνικήν Σχολήν Μηχανολόγων-Ἠλεκτρολόγων καί φοιτοῦν εἰς αὐτήν δεκάδες ἐργαζομένων νέων 13-25 ἐτῶν ἐξ ὅλης τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Στεγάζονται καί σιτίζονται εἰς τό ἐκκλησιαστικόν Λεούσειον Ἵδρυμα καί οὕτω μία πολύ εὐαίσθητος κοινωνική ὁμάς εὑρίσκει διέξοδον καί στήριγμα εἰς τήν ἀγάπην τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας. Σήμερον πολλοί νέοι, ἐξ αὐτῶν τῶν πρώτων μαθητῶν, εἶναι ἀξιόλογοι ἐπαγγελματίαι Μηχανολόγοι-Ἠλεκτρολόγοι, δημιουργικά μέλη τῆς κοινωνίας μας. Ἐν συνεχείᾳ διά τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Σεβασμιωτάτου λειτουργεῖ τό πρῶτον Τεχνικόν Ἐπαγγελματικόν Λύκειον τῆς πε­ριοχῆς μας, ἐν Αἰγίνῃ, ὑπό τήν εὐθύνην τῆς πολιτείας.

Παραλλήλως πρός τήν Τεχνικήν Σχολήν διά τούς ἐργαζομένους νέους, ἱδρύει καί τάς Οἰκοκυρικάς Σχολάς διά τάς νεανίδας. Ἐν Αἰγίνῃ ἱδρύεται Οἰκοκυρική Σχολή Μητέρων «Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ» καί ἐν Κρανιδίῳ Οἰκοκυρική Σχολή «ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ». Εἰς τάς Σχολάς αὐτάς αἱ νεανίδες διδάσκονται τά οἰκεῖα μαθήματα κεντητικῆς, μεταλλοτεχνίας, ὑφαντικῆς, κοπτικῆς-ραπτικῆς, οἰκι­ακῆς οἰκονομίας κ.ἄ. Παραλλήλως ὅμως λαμβάνουν καί ἐκκλησιαστικήν μόρφωσιν, καταρτίζονται πνευματικῶς δι' ὁμιλιῶν ὑπό καταλλή­λων καί εἰδικῶν ἐπιστημόνων καί ἄλλων ἐκκλησιαστικῶν ἐκδηλώσε­ων, ὥστε νά καταστοῦν ζωντανά μέλη τῆς Ἐκκλησίας καί σωσταί σύ­ζυγοι καί μητέρες τῆς αὔριον. Ἡ προσφορά τῆς Ἐκκλησίας εἰς τόν τομέα τοῦτον ὑπῆρξε πολύτιμος.

Ἀποκορύφωσιν τῆς ποιμαντικῆς τοῦ Ἐπισκόπου μερίμνης διά τήν νεότητα ἀποτελεῖ ἡ ἵδρυσις καί λειτουργία τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Κατασκηνώσεων, ἐν «Κουβέρτα» Ἑρμιονίδος τό πρῶτον καί εἶτα ἐν «Στάνες» Ζωοδόχου Πηγῆς Πόρου, διά τούς μαθητάς καί ἐν «Τούρλῳ» Βάγιας Αἰγίνης διά τάς μαθητρίας. Ἑκατοντάδες νέων ἐξ ὅλων τῶν τμημάτων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ἀπολαμβάνουν κάθε καλο­καίρι τήν στοργήν, τήν ἀγάπην καί τήν μέριμναν τῆς Ἐκκλησίας, μέ­σα εἰς ἕνα πανέμορφο φυσικόν περιβάλλον, κοντά εἰς τό βουνό καί τήν θάλασσα μέ πλουσίαν πνευματικήν καί ὑλικήν τράπεζαν.

Μοναχισμός. Ό τιμώμενος Ἱεράρχης εἶναι εὐφήμως γνωστός εἰς τόν μοναστικόν κόσμον τῆς πατρίδος μας ὡς «ὁ μοναχός Ἐπίσκο­πος». Ἀλλά καί ἡ Αἴγινα φημίζεται ὡς τό «Ἅγιον Ὄρος» τοῦ Γυναι­κείου Μοναχισμοῦ. Ὁ Ἐπίσκοπος μας λοιπόν ἑπόμενος τοῖς σκάμμασι καί ἀσκητικοῖς παλαίσμασι τῶν ὁσίων καί θεοφόρων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν καί ἰδίᾳ τῶν ὁσίων Πατέρων Μακαρίου τοῦ Νο­ταρᾶ, Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου καί τῶν λοιπῶν κολλυβάδων πατέ­ρων, ὡς καί τοῦ πολιούχου καί προστάτου ἁπάσης τῆς Ἱ.Μητροπό­λεως θαυματοβρύτου ἁγίου Νεκταρίου, ἀγρυπνεῖ διά τήν πνευματι­κήν πρόοδον τῶν Ἱ. Μονῶν, ἀλλά καί διά τάς λοιπάς ἀνάγκας αὐτῶν. Μοχθεῖ διά τήν ἀναγέννησιν ἐν αὐταῖς τῆς ἀγγελικῆς πολι­τείας. Μετ' ἀνυστάκτου ζήλου καί φόβου Θεοῦ ἀγωνίζεται διά τήν προαγωγήν τῶν πνευματικῶν καί λοιπῶν συμφερόντων τῶν Ἱ. Μονῶν καί ὅραμα καθημερινόν ἔχει νά ἀναδειχθῶσι αἱ Ἱ. Μοναί «ἀληθιναί σκῆται ἀκοίμητων προσευχῶν καί ἐργαστήρια πνευματοκινήτων ἀδελφῶν καί μοναχῶν, μοχθούντων περί τοῦ κατά Θεόν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ σκοποῦ καί τῆς κατ' ἀλήθειαν ἀσκήσεως». Συχνάκις καλεῖ τάς Ἱ. Μονάς εἰς συστράτευσιν ἀκοίμητων προσευχῶν, ὁσάκις σοβαρά ποιμαντικά ἤ ἐθνικά θέματα σκιάζουν τόν οὐρανόν, διότι ὡς λέγει «ἡ προσευχή ἀποτελεῖ τό πρώτιστον καί κεφαλαιῶδες μέλημα τῶν Μοναχικῶν ταγμάτων καί Ἡσυχαστηρίων». Τό σύνολον σχεδόν τῶν Ἱ. Μονῶν κατά τήν διάρκειαν τῆς τριακονταετοῦς Ἀρχιερατείας του ἀνεκαινίσθη ἐκ βάθρων καί νέαι μοναστικαί ἀδελφότητες ἐπαγιώθησαν, ὥστε σήμερον ὅλαι αἱ Ἱ. Μοναί νά εὑρίσκωνται εἰς ἀρίστην κατάστασιν.

Περισσότερον ὅλων ὅμως ὁ Μοναστικός κόσμος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, ἀλλά καί ἐκτός αὐτῆς, εὑρίσκει ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ Ἐπισκόπου τόν ἔμπειρον καί σοφόν καθοδηγητήν, τόν πατρικόν καί πρακτικόν διδάσκαλον τῆς μοναστικῆς ζωῆς. Καρπός τῆς ἀγρύπνου μερίμνης τοῦ ὑπέρ τῶν Μοναχικῶν ταγμάτων ὑπῆρξε ἡ κατά τό ἔτος 1996 σύγκλησις τοῦ Διορθοδόξου Μοναστικοῦ Συνεδρίου, ἐν Αἰγίνῃ καί ἐν τῇ Ἱ.Μονῇ τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου, μέ θέμα «Ὁ Γυναικεῖος Μο­ναχισμός καί ὁ Ἅγιος Νεκτάριος», τοῦ ὁποίου αἱ ἐργασίαι ἐστέφθησαν ὑπό πλήρους ἐπιτυχίας καί μεγάλως ὠφέλησεν τάς ἀθλήτριας τοῦ Χριστοῦ, τάς μοναχάς τοῦ Ὀρθοδόξου Γένους.

Αἱρέσεις, Ἤθη - Ἔθιμα. Μέριμνα συνεχής καί ἄγρυπνος στάσις διά τήν καθαρότητα τῆς πίστεως, διά τήν διαφύλαξιν τῶν θησαυρῶν τῆς ἀμωμήτου ὀρθοδόξου παραδόσεως. Ἀκολουθῶν τό ὀρθόδοξον φρόνημα τῆς Ἐκκλησίας καί τάς διδασκαλίας τῶν ἁγίων πατέρων μάχεται γενναίως διά νά προφύλαξῃ τό ποίμνιον ἀπό τούς «βαρεῖς λύκους», ἀπό «ἀνδρῶν λαλούντων διεστραμμἐνα». Περιλάλητος θά μείνῃ εἰς τήν ἱστορίαν τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας ὁ ἀγών ἐναντίον τῆς γυμνιστικῆς διαστροφῆς ὡς δεῖγμα τοῦ πολιτισμοῦ καί τῆς ἀχρειώσεως τῶν ἠθῶν τῆς περιοχῆς μας.

Συντάσσει καί ἀποστέλλει χιλιάδες σελίδων πρός πᾶσαν κατεύθυνσιν καί πρός πάντα ἁρμόδιον, ἐπισημαίνων τούς κινδύνους καί τάς βαρείας ἀρνητικάς ἐπιπτώσεις εἰς τήν ὑγείαν τῶν νέων τῆς περιοχῆς, ἀλλά καί τοῦ τουρισμοῦ, καί ἐκ τῆς ἀλόγου λειτουργίας πληθύος νυκτερινῶν κέντρων μέχρι τῶν πρωϊνῶν ὡρῶν, τῆς εἰσβολῆς τῶν ναρκωτικῶν κ.ἄ. Ὁ ἀγών ἄνισος, πολλάκις αἱ διαμαρτυρίαι ἐγένοντο εἰς «ὦτα μή ἀκουόντων». Ὅμως ἐκεῖνος δύναται νά εἴπη «οὐδέν ὑπεστειλάμην τῶν συμφερόντων τοῦ μή ἀναγγεῖλαι ὑμῖν καί διδάξαι ὑμᾶς δημοσίᾳ». Παρά τάς ἀπειλάς, τάς ὁποίας κατά καιρούς ἐδέχθη ἔλεγεν˙ «Ἡμεῖς θά κάμωμεν τό καθῆκον μας». Εἰς αὐτήν τήν ἀλύγιστον στάσιν τοῦ Ἐπισκόπου ὀφείλει ἡ περιοχή μας τήν μή κατάπτωσιν εἰς τό τελευταῖον σκαλοπάτι τοῦ κακοῦ. Ἡ πα­ρουσία του καί μόνον ἀναχαιτίζει καί περιστέλλει τό κακόν. Γνωρί­ζουν οἱ πάντες ὅτι ὁ ἔλεγχος καί ἡ παρέμβασις θά εἶναι ἄμεσος.

Ἐθνικά Θέματα. Ἕνα σημαντικόν κεφάλαιον τῆς ποιμαντικῆς προοπτικῆς τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας ἡ εὐαισθησία περί τά ἐθνικά θέματα, τήν Ἑλληνικήν Ἱστορίαν καί τήν Ἑλληνικήν γλῶσσαν.

Συνεχιστής τῶν μεγάλων ἐκκλησιαστικῶν μορφῶν τῶν ἀφιερωσάντων τήν ζωήν αὐτῶν ὑπέρ τῶν ἀγαθῶν τοῦ Γένους καί τῆς Πατρίδος.Εἰς πολλά ἐπίκαιρα ἑόρτια κείμενά του ἀποτυποῦται ὁ πόνος τοῦ Ἐπισκόπου διά τούς δοκιμαζομένους ἀδελφούς «ἐν Κύπρῳ, Β. Ἠπείρῳ, Κωνσταντινουπόλει καί ἀλλαχοῦ». Γράφει εἰς σχετικόν εὐχετήριον κείμενον: «Οἱ ἰσχυροί τῆς γῆς ἀδιαφοροῦν. Ὁ Θεός ὅμως ἀγρυπνεῖ. Προσευχηθεῖτε ὑπέρ τῶν προσφύγων καί ἀγνοου­μένων Κυπρίων ἀδελφῶν μας, τῶν 400.000 Ἑλλήνων τῆς Β. Ἠπεί­ρου, σφαγιαζομἐνων καί στερουμἐνων καί τῆς στοιχειώδους θρη­σκευτικῆς ἐλευθερίας (40 χρόνια ζοῦν χωρίς Χριστούγεννα, χωρίς Λαμπρή, ἀβάπτιστοι, ἄταφοι, ἀσταύρωτοι...». Αἱ μορφαί τῶν θρυ­λικῶν Ναυμάχων τοῦ 1821 τόν ἠλεκτρίζουν. Σταθερά ἐπιδίωξις καί ὅραμά του ἡ ἀνύψωσις τοῦ ἀνδριάντος τοῦ Ἀ. Μιαούλη. Καί ἐπί τέ­λους τό ὅραμα γίνεται πραγματικότης. Δακρύζει ὁ πρωτεργάτης, ρί­γη συγκινήσεως διαπερνοῦν τήν ὕπαρξιν, λάμπει τό πρόσωπον τοῦ Δεσπότη. Τήν 20ην Ἰουνίου 1993 πραγματοποιοῦνται τά ἀποκαλυπτήρια τοῦ Ἀνδριάντος τοῦ Ἀ. Μιαούλη εἰς τήν εἴσοδον τοῦ λιμένος τῆς ἱστορικῆς Νήσου. Εἰς τήν βάσιν θάπτονται τά ὀστᾶ τοῦ Ἀρχιναυάρχου τοῦ κατά θάλασσαν ἱεροῦ Ἀγῶνος καί κατ' ἐντολήν τοῦ ἐπισκόπου καίει ἔκτοτε ἀκοίμητος κανδήλα, διά νά φωτίζῃ τόν δρόμον τοῦ καθήκοντος καί τῆς ἐλευθερίας τῶν συγχρόνων Ἑλλήνων. Προβάλλει τάς μορφάς τῶν ἀγωνιστῶν καί ἡρώων πρός παραδειγματισμόν καί φρονηματισμόν. Ἰδιαιτέρως τήν μορφήν τοῦ εὐγενοῦς καί ἀμωμήτου ἥρωος τῶν ἡρώων Ἀναστασίου Τσαμαδοῦ «ἡ μορφή του - γράφει - ὅλως ἀσκίαστος ἀπό παντός ρύπου, συναγωνίζεται τήν μορφήν τοῦ ὑπερόχου ἐκείνου ἥρωος καί στρατηγοῦ τῶν κατά ξηράν ἀγώνων, τοῦ ἀσπίλου μάρτυρος Μάρκου Μπότσαρη».

Προβάλλει μετά δυνάμεως τόν Σταυρόν τοῦ Ἀ. Μιαούλη. «Εὐμε­γέθης ξύλινος, δίοπτος Σταυρός, τόν ὁποῖον ὁ θαλασσαετός τῆς Ὕδρας εἶχεν ὑψώσει εἰς τόν θρυλικόν «Ἄρη», τήν ναυαρχίδα τοῦ Ἑλληνικοῦ Στόλου. Σύμβολον πίστεως καί νίκης».

Ἀντίτυπα αὐτοῦ τοῦ Σταυροῦ, εἰς μικρόν μέγεθος ἐδόθησαν εἰς ἅπαντας τούς μαθητάς τῶν Σχολείων τῆς Ἱ. Μητροπόλεως καί εἰς ὅλα τά πλοῖα τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ. Παραθέτομεν ἐν συνεχείᾳ ἕνα μυρωμένο κείμενον τοῦ Σεβασμιωτάτου ἀπό τά πολλά τά ἀνα­φερόμενα εἰς τόν «Σταυρόν» τοῦ Μιαούλη: «Κάτω ἀπό τήν σκέπην αὐτοῦ (τοῦ Σταυροῦ), ὑπό τήν πνοήν τοῦ ὁποίου ἐγράφη εἰς τά κύ­ματα τῶν Ἑλληνικῶν θαλασσῶν ἡ θρυλική ἐποποιΐα τῶν λησμονημένων σήμερον ναυτικῶν νήσων, εἴθε νά πλέῃ πάντοτε... ἡ Σχεδία τοῦ Γένους. Καί ἡμεῖς - ὅσοι πιστοί - πρός τάς ἀνοικτάς θάλασσας τοῦ βίου ποντοποροῦντες, ἀδύναμοι ναυτίλοι τῆς ζωῆς, ἄς μή ὑποστείλωμεν ποτέ τήν Σημαίαν τοῦ Σταυροῦ. Τό Ἄστρον τοῦτο τῆς αὐγῆς αἰώνιον ὅραμα ὄχι μόνον τῶν Κωνσταντίνων, ἀλλά καί τῶν Πανελλήνων, θά καταυγάζῃ πάντοτε τήν νύκτα τοῦ ζόφου, καί θά γεννᾶται κάθε χρόνο εἰς τάς ψυχάς μας καί εἰς τόν κόσμον ὁ Κύριος Ἰησοῦς». Ὁμιλεῖ πάντοτε διά τό ἀνεξόφλητον χρέος ὅλων μας καί τῆς πολιτείας πρός τάς μορφάς αὐτάς. Ἰδού ἡ θέσις του διά τά ἐθνικά καί πατριωτικά θέματα, «...ὁ πατριωτισμός δέν ἀποτελεῖ σωβινισμόν˙ ἡ ἀπόδοσις τιμῆς πρός τούς ἥρωας, χάρις εἰς τούς ὁποίους ἀναπνέομεν ἡμεῖς σήμερον ἐλεύθεροι καί ἡ διάθεσις ψυχίων τινῶν διά τούς ἀνδριάντας ἤ τάς προτομάς των ἔναντι τοῦ πόταμου τῶν «δίς» τά ὁποῖα καταδαπανῶνται διά ποικίλους σκοπούς, δέν ἀποτελεῖ ἐξόφλησιν τῶν μαρτυρικῶν αἱμάτων μέ τά ὁποῖα ἐποτίσθη ἡ Ἑλληνική Γῆ. Αὐτά εἶναι καί θά παραμείνουν ἀτίμητα καί ἀνεξόφλητα. Ἁπλῶς δίδομεν τήν εὐκαιρίαν μέ τήν ἀνύψωσιν εἰς κάποιο βάθρον τοῦ σεμνοῦ προσώπου των νά ὁμιλοῦν μέ τήν σιωπήν τῶν μαρτυρίων των διά τά αἰώνια ἰδανικά τοῦ Ὀρθοδόξου Ἑλληνικοῦ Γένους».

Εὐαγῆ Ἱδρύματα, Φιλανθρωπία. Ὁ Ἱεράρχης μας εὐαίσθητος εἰς τόν ἀνθρώπινον πόνον, ἀλλά καί βαθειά ἐμποτισμένος ἀπό τό ὀρθόδοξον πατερικόν πνεῦμα θεραπεύει τάς ὑλικάς ἀνάγκας τῶν «ἀδελφῶν τοῦ Κυρίου τῶν ἐλαχίστων», καί δίδει εἰς αὐτούς «τά ἐπι­τήδεια τοῦ σώματος». Ἀγκαλιάζει ὅλας τάς ἀνάγκας τοῦ ποιμνίου του. Καί μέσα ἀπ' αὐτό τό θαυμαστόν διά τήν μικράν Μητρόπολίν μας κοινωνικόν καί φιλανθρωπικόν ἔργον δίδει τήν μαρτυρίαν τῆς, δι' ἔργων ἐκφραζομένης, ζώσης πίστεως καί ἡ παρουσία τῆς το­πικῆς ἐκκλησίας γίνεται ἐντόνως ζωντανή, κοντά εἰς τά προβλήματα καί τάς ποικίλας ἀνάγκας τοῦ λαοῦ της.

Ἅμα τῇ ἐνθρονίσει του ἱδρύει τό Γενικόν Φιλόπτωχον Ταμεῖον τῆς Ἱ. Μητροπόλεως καί 35 ἐνοριακά φιλόπτωχα ταμεῖα, τά ὁποῖα ἀντιμετωπίζουν καθημερινάς, ἀλλά καί ἐκτάκτους ἀνάγκας, ὅπως: ἀποστολήν ἀσθενῶν εἰς τό ἐξωτερικόν, κάλυψιν τραπεζικῶν δανείων διά νά διασωθοῦν νοικοκυριά πτωχῶν βιοπαλαιστῶν συνανθρώπων μας κ.ἄ. Ὡσαύτως ἱδρύει τά οἰκοτροφεῖα θηλέων «Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ» καί ἀρρένων «ΛΕΟΥΣΕΙΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΣΤΕΓΗ» ἐν Αἰγίνῃ. Εἰς αὐτά φιλοξενοῦνται μαθηταί καί μαθήτριαι Γυμνασίου καί Λυκείου ἀπομεμακρυσμένων περιοχῶν, στερουμένων σχολείων καί συγκοινωνίας καί μάλιστα τεχνικῆς ἐκπαιδεύσεως.

Πρωτοπόρος ἡ Ἱερά Μητρόπολίς μας καί εἰς τόν χῶρον τῆς Ὑγεί­ας. Λειτουργοῦν ἐν αὐτῇ δύο ἐκκλησιαστικά Νοσοκομεῖα. Πρώτον Νοσοκομεῖον Αἰγίνης «Ο ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ», ἱδρυθέν παρά τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου Χίου Παντελεήμονος, ἱεροκήρυκος τότε Αἰγίνης. Διά τήν ἀρτίαν λειτουργίαν καί τόν ἐξοπλισμόν ὁ Σεβασμιώτατος, ὡς Γενικός ἐπόπτης αὐτοῦ, πολλούς κόπους κατέβαλε καί κατά τήν δεκαετίαν τοῦ 1980 ἐθηριομάχησεν κυριολεκτικῶς με­τά τοῦ Δ.Σ. διά νά τό κράτησῃ ἐν λειτουργίᾳ, παρά τό ὀξύ οἰκονομικόν πρόβλημα καί παρά τάς ἀντιθέτους ἀπόψεις τῶν τότε κρα­τούντων.

Τό ἔργον ὅμως τοῦ ὁποίου ὑπῆρξε ἡ ψυχή καί ἡ κινητήριος δύναμις εἶναι τό Νοσοκομεῖον Ὕδρας. Πλήρης τίτλος: «Παναγία Φανε­ρωμένη Νοσοκομειακόν καί φιλανθρωπικόν Ἵδρυμα, Ἀθανασίου καί Βέρας Κουλούρα».

Ὁ Ὑδραῖος ἐφοπλιστής Ἀθανάσιος Κουλούρας ὡραματίζετο τήν ἵδρυσιν Νοσοκομείου εἰς τήν Γενέτειραν Νῆσον. Ἤδη ἀπό τοῦ 1953, ὀλίγον πρό τοῦ θανάτου του ἐνεπιστεύθη τό ὅραμα τοῦτο εἰς τήν ἀρχόντισσαν σύζυγον Βέραν. Ὅμως παρ' ὅτι τοῦτο ἦτο γνωστόν, ἡ ἀνέγερσις τοῦ ἱδρύματος δέν ἐπραγματοποιεῖτο. Ἀνέμενε τόν κατάλληλον ἄνθρωπον. Καί ό ἄνθρωπος εὑρέθη ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ ρέκτου Μητροπολίτου μας κ.Ἱεροθέου. Ὁ ἴδιος εἰς τό χρονικόν τοῦ Νοσοκομείου μέ τήν χαρακτηρίζουσαν αὐτόν λιτότητα γράφει: «ἡ τοπική ἐκκλησία διά τῶν ἐκπροσώπων της, τελικῶς, μετά βραχύ δισταγμόν, διότι προγενέστεραι προσπάθειαι εἶχον ἀποτύχει, ἀφοῦ ἐγνώρισε ἐκ τοῦ πλησίον τήν ἀληθινήν ἐκείνην ἀρχόντισσαν Βέραν Κουλούρα καί ἐπείσθη ὅτι εὑρίσκετο πρό μιᾶς ἐκτάκτου μορφῆς, ἐπί­σης καί τόν διευθυντήν τῶν Γραφείων της κ.Κ.Συρόπουλον, εἰς τόν ὁποῖον πολλά ὀφείλονται διά τήν δημιουργίαν τοῦ Νοσοκομείου, ἀπεφάσισε νά ἀναλάβῃ τό ἔργον. Πολλάκις ὁ Σεβασμιώτατος ἐπεσκέφθη τήν γηραιάν ἀρχόντισσαν εἰς τόν πύργον της, προκειμένου νά πεισθῇ νά ξεκινήςῃ τό ἔργον. Ἡ Μεγάλη εὐεργέτις εἰς τό πρό­σωπον τοῦ Σεβασμιωτάτου εὗρεν τόν διακεκριμένον ἐκκλησιαστικόν ἄνδρα, τόν εὐθύ, ἀκέραιον καί ἀνιδιοτελῆ ἐπίσκοπον πού θά ἠδύνατο νά τοῦ ἐμπιστευθῇ τό μεγάλο τοῦτο ἔργον. Οὕτω τήν 16ην Ἀπριλίου 1975 ὑπεγράφη εἰς τόν ἱστορικόν πύργον της τό προσύμφωνον διά τήν ἀνέγερσιν τοῦ Νοσοκομείου, ἀφοῦ ἡ τοπική Εκκλη­σία προσέφερε τό ἀρχοντικόν τῆς Ζωῆς Γ. Καλαφάτη, τό ὁποῖον εἶχε προσφερθῆ ὑπό τῆς ἀοιδίμου εἰς τήν ἐκκλησίαν μας, διά νά χρησιμοποιηθῇ ὡς κατοικία τοῦ ἑκάστοτε Μητροπολίτου, δεδομένου ὅτι δἐν ὑπῆρχε εἰς τήν Νῆσον Μητροπολιτικός Οἶκος. Ὁ Μητροπολίτης ὅμως, ἐπί προσωπικῇ προδήλως ταλαιπωρίᾳ, ἀλλ' ἐπ' ὠφελείᾳ τῶν ἀσθενῶν τῆς Νήσου, ἐπέλεξεν ὡς Ἐπισκοπεῖον τό ἀρχοντικόν-δωρεάν τῶν ἄλλων εὐεργετῶν τῆς Νήσου ἀδελφῶν Γκικοπούλου καί παρέδωκε τό ἀκίνητον Ζωῆς Καλαφάτη διά τήν ἀνέ­γερσιν τοῦ Κουλουρείου Νοσοκομείου.

Τήν 3ην Ἰουλίου 1977 ἐτέθη ὁ θεμέλιος λίθος τοῦ Νοσοκομείου. Καί σημειοῖ εἰς τό χρονικόν ὁ Σεβασμιώτατος: «ἤθελε ἡ μακαριστή ἀρχόντισσα νά παρευρεθῇ εἰς τήν λαμπράν τελετήν, ἀλλά «τό γῆρας ἐκώλυε». Ἴσως ὅμως εὐγλωττότερον ἐτιμήθη μέ τήν ἀπουσίαν της ἡ ἀρετή, ἡ ὁποία κατά τόν ἀρχαῖον σοφόν «τιμώμενη, πολλούς ἐγείρει πρός ζῆλον».

Τήν 12ην Ἰουνίου 1983 ἐγένοντο μετά πάσης λαμπρότητος τά θυρανοίξια τοῦ Κουλουρείου Νοσοκομείου.

Ὁ μόχθος τῆς ἀνεγέρσεως ὑπῆρξε πολύς. Ἀλλά μεγαλύτερος καί ἰσόβιος ὁ μόχθος καί ἡ φροντίς τῆς καλῆς λειτουργίας τοῦ Ἱδρύμα­τος, τόν ὁποῖον φέρει κατ' ἐξοχήν ὁ Πρόεδρος τοῦ Δ.Σ., ὁ Σεβ. Μητροπολίτης μας.

Ἀνυστάκτως μεριμνᾶ διά τήν ἀρτίαν λειτουργίαν αύτοῦ καί τήν ἐπιλογήν τοῦ ἀρίστου ἐπιστημονικοῦ καί νοσηλευτικοῦ προσωπικοῦ. Χάρις εἰς τάς προσπαθείας τοῦ Σεβασμιωτάτου τό ἵδρυμα ἀπό τῆς ἐνάρξεως τῆς λειτουργίας του εἶχε τό θεῖον δῶρον τῆς παρουσίας ἐκλεκτῶν προϊσταμένων ἀπό τήν ἀδελφότητα «ΕΥΝΙΚΗ», αἱ όποῖαι προσφέρουν ὅλως ἀμισθί τήν διακονίαν των καί τήν ἐμπειρίαν των.

Γηροκομεῖον Ὕδρας - Συσσίτια Γερόντων. Δέν ἦτο δυνατόν νά μεί­νουν ἔξω τῆς πατρικῆς μερίμνης τοῦ Σεβασμιωτάτου καί οἱ ἄνθρω­ποι τῆς τρίτης ἡλικίας. Ἀνεκαίνισε καί μετεσκεύασεν ἐκ βάθρων τό Γηροκομεῖον τῆς Ὕδρας δι' ἀτρύτων κόπων καί μόχθων, ἱδρύσας εἰς τάς ἐγκαταστάσεις τοῦ Γηροκομείου τό παρεκκλήσιον τῶν ἁγίων Πατριαρχῶν (Ἀβραάμ, Ἰσαάκ καί Ἰακώβ) διά τάς πνευματικάς καί λατρευτικάς ἀνάγκας τῶν τροφίμων. Οὐδέποτε παρέλειψε τήν ἡμέραν τῆς Ἀγάπης, τήν ἡμέραν τῶν Χριστουγέννων νά συγγευματίζῃ μέ τούς τροφίμους τοῦ Ἱδρύματος. Ὁ κύριος στόχος: ἡ ἐξασφάλισις καλῶν ὅρων διαμονῆς καί περιθάλψεως, τό καλό φαγητό, ἡ καθαριότης, ἡ θέρμανσις διά τῆς ἐγκαταστάσεως κεντρικῆς θερμάνσεως, ἀλλά καί ἡ πνευματική τροφοδοσία καί ἑτοιμασία διά ποιμαντικῶν ἐπισκέψεων, διά λατρευτικῶν εὐκαιριῶν καί τῆς μυστηριακῆς ζωῆς.

Ὡσαύτως, τῇ εὐλογίᾳ τοῦ Σεβασμιωτάτου, λειτουργεῖ ἐν Αἰγίνῃ καί εἰς ἄλλας περιοχάς, συσσίτιον Γερόντων, τό ὁποῖον διανέμεται κατ' οἶκον εἰς τούς ἀπόρους, ἐγκαταλελειμμένους καί πάσχοντας γέροντας, ἐνίοτε δέ παρέχεται καί κατ' οἶκον περίθαλψις.

Ἐδῶ πρέπει νά προσθέσωμεν τάς προσπαθείας διά τήν ἐπιτυχίαν διοργανουμένων αἱμοδοσιῶν, ὡς καί τῆς λειτουργίας Σχολῆς δι' ἐκπαίδευσιν νεανίδων πρός «κατ' οἶκον νοσηλείας». Ἐπίσης διά τήν διοργάνωσι διαλέξεων, διά προσκλήσεως εἰδικευμένων ἐπιστημόνων Καθηγητῶν Πανεπιστημίου, διά τήν διαφώτισιν τοῦ λαοῦ εἰς θέ­ματα ἰατρικῆς προληπτικῆς, ἀλλά καί ἐνημερώσεως διά τάς συγχρό­νους μάστιγας τῶν ἐξαρτησιογόνων οὐσιῶν καί συγχρόνων ἀνιάτων ἀσθενειῶν, ἐφ' ὅσον ἡ Μητρόπολίς μας εἶναι περιοχή κατ' ἐξοχήν τουριστική καί ὁ κίνδυνος διά τά νειᾶτα μας ἄμεσος καί προφανής.

Πολλάκις ὁ Σεβασμιώτατος ἔταμε νέας ὁδούς, πρωτοποριακάς, εἰς ἄλλα κοινωνικά προβλήματα, ὅπως αὐτό τῆς στεγάσεως τῶν ἐκπαιδευτικῶν καί ἰατρῶν τῆς Νήσου Ὕδρας.

Πρός τοῦτο ἐπισκευάζει ἐκ βάθρων ἀκίνητον τῆς Παναγίας τῆς Ὕδρας καί ἱδρύει ἐν αὐτῷ «Ἐκκλησιαστικόν Ξενῶνα ἐκπαιδευτικῶν καί Ἰατρῶν «ΑΓΙΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ», ὅπου φιλοξενοῦνται ἔναντι εὐτελοῦς-συμβολικοῦ μισθώματος Ἰατροί καί ἐκπαιδευτικοί τής Νήσου Ὕδρας, καί οὕτως ἦλθε συμπαραστάτης εἰς ἐν ὀξύ πρόβλημα, λόγῳ τῶν ἐπικρατουςῶν εἰδικωτέρων συνθηκῶν εἰς τήν Νῆσον τῆς Ὕδρας.

Ἕνα ἀπό τά πλέον σημαντικώτερα ἔργα τοῦ Μητροπολίτου Ὕδρας κ.Ἱεροθέου εἶναι ἡ ἵδρυσις τοῦ νέου κτιρίου τοῦ Ἱστορικοῦ Ἀρχείου-Μουσείου Ὕδρας. Ὅτε ἦλθε εἰς τήν Ὕδραν, τά κειμήλια τῆς ἐπαναστάσεως εὑρίσκοντο εἰς ἀθλίαν κατάστασιν, ἐντός κτιρίου ἐρειπωμένου. Παρά τάς ἀντιδράσεις καί τό γνωστόν θηρίον τῆς γραφειοκρατίας, τό παλαιόν καί σεσαθρωμένον κτίριον κατεδαφίζεται, ἀνεγείρεται νέον ὑπερσύγχρονον ἀξίας ἑκατοντάδων ἑκατομμυρίων, ἀντάξιον τῆς ἱστορίας καί τῶν ἐθνικῶν ἀγώνων τῶν Ὑδραίων Ναυμάχων, συντηροῦνται τά ἐκθέματα καί ἐκτίθενται εἰς τάς αἴθουσας τοῦ Μουσείου. Διά τήν λειτουργίαν, συντήρησιν καί τήν πρόσληψιν ὑπαλλήλων, λόγῳ ἀρνήσεως τοῦ Κράτους νά διορίσῃ τοιούτους, ἱδρύει τόν Σύλλογον «Φίλοι τοῦ Ἱστορικοῦ Ἀρχείου Μουσείου Ὕδρας», γίνονται τά ἐγκαίνια τήν 8ην Ἰουλίου 1996 καί σήμερον λειτουργεῖ ἀψόγως. Κόσμημα ὄντως διά τήν ίστορικήν Νῆσον καί πόλος ἕλξεως ὅλων τῶν ἀπό τά πέρατα τοῦ κόσμου ἐπι­σκεπτῶν τῆς ἱστορικῆς Ὕδρας.

Ἀπό τά πρῶτα ἔργα τοῦ Ἐπισκόπου ἦτο ἡ ἐκ βάθρων ἀνακαίνισις τοῦ ἱστορικοῦ Μοναστηριοῦ τῆς Ὕδρας, σήμερον Καθεδρικοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ καί τῶν πέριξ κελλίων. Τό Μοναστήρι τῆς Ὕδρας εἶναι ὁ πλέ­ον ἔνδοξος καί ἱστορικός χῶρος τῆς Νήσου. Τό φοβερόν Ναυαρχεῖον τοῦ κατά θάλασσαν ἱεροῦ ἀγῶνος, ὁ χῶρος τῶν μεγάλων ἀπο­φάσεων τῶν θαλασσαετῶν τῆς Ὕ-δρας. Ἐδῶ ἐγκατέστησε τά Γραφεῖα τῆς Ἱ. Μητροπόλεως καί σήμερον εὑρίσκεται εἰς τόν δρόμον τῆς ὁλοκληρώσεως τό ἐκκλησιαστικόν Μουσεῖον Ὕδρας, ὅπου θά ἐκτεθοῦν τά κειμήλια τῆς Ἱστορικῆς Μονῆς.

Ἡ Ἱερά Μητρόπολίς μας, μέ πρωτοβουλίαν τοῦ Ποιμενάρχου αὐτῆς, συμμετέχει σέ προγράμματα τῆς Ε.Ε. καί ἐλειτούργησε κατά καιρούς Σχολήν Ἁγιογραφίας καί τμήματα πληροφορικῆς, τά ὁποῖα παρηκολούθησαν δεκάδες νέων καί ἐφωδιάσθησαν μέ τόν σχετικόν τίτλον σπουδῶν ἀπαραιτήτου διά τήν μελλοντικήν σταδιοδρομίαν των.

Ἐκτός τῶν ἐξαιρέτων ποιμαντικῶν καί διοικητικῶν αὐτοῦ ἱκανοτήτων καί τῶν ἐκτάκτων χαρισμάτων, δι' ὧν ἐπροίκισεν αὐτόν ἡ θεία χάρις, διακρίνεται ὁ Ὕδρας Ἱερόθεος διά τό ὑψηλόν αἴσθημα εὐθύ­νης, τήν σύνεσιν, τήν νηφαλιότητα καί τήν σοφίαν, μεθ' ἧς χειρίζε­ται τά διάφορα ζητήματα, τήν χάριν καί τήν δύναμιν τοῦ λόγου εἰς τάς συζητήσεις, ὥστε νά συναρπάζῃ καί νά πείθῃ καί τόν πλέον δύσπιστον συνομιλητήν του.

Δεξιός χειριστής τοῦ Ἕλληνος λόγου, ὅσον ὀλίγοι, μέ ἐπιστέγα­σμα ὅλων τήν ἐξαίρετον φιλοπονίαν καί ἐργατικότητα. Εἰς τό σημεῖον τοῦτο εἶναι ἀσυναγώνιστος. Ὑπερέβη τήν ἔννοιαν τοῦ χρό­νου. Διά τόν Ὕδρας χρόνος δέν ὑπάρχει. Ὅλας τάς ὥρας τῆς ἡμέ­ρας, ἀλλά καί τάς περισσοτέρας τῆς νυκτός ἐργάζεται. Συνήθης ὥρα ἐπικοινωνίας μετά τῶν συνεργατῶν του ἡ 12η τοῦ μεσονυκτίου ἤ ἡ 1η πρωϊνή. Ἤθλησε ὑπέρ ἄνθρωπον. Ἀγωνιστής, σθεναρός καί ἀκατάβλητος.

Ἡ τριακονταετής παρουσία του εἰς τήν οἰακοστροφίαν τῆς θεόθεν λαχούσης αὐτῷ θεοστηρίκτου Ἱερᾶς Μητροπόλεως ὑπῆρξε Δῶρον Θεοῦ. Ὑποδειγματικός καί ὑψηλοῦ ἤθους πνευματικός Ἱεράρχης, προσέφερεν ἔργον πολυσχιδές καί σπουδαῖον, τό ὁποῖον δυσκόλως δύναται νά περιγραφῇ εἰς ὀλίγας ἀτέχνους γραμμάς. Στρατηγός κατά τῶν αἱρέσεων καί τῶν ποικιλωνύμων ρευμάτων ἀλλοιώσεως τῶν ὀρθοδόξων ἠθῶν καί ἐθίμων.

Ἰατρός πανάριστος ἔναντι τῶν ἀσθενειῶν τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Σώματος. Ὑπάρχει δι' ἡμᾶς, τούς «πολυμερῶς καί πολυτρόπως» εὐεργετηθέντας, «ἰστίον λαμπρόν εὐθυνόμενον τῷ ἁγίῳ Πνεύματι». «Ἀσφαλές τῶν ψυχῶν ἡμῶν πηδάλιον, δι' οὗ τάς τρικυμίας ἀπαθῶς παραπλέομεν». «Ἄγκυρα γνώμης ἀμετάθετος, ἡ μετά πάσης ἀσφα­λείας πεποιθότες ἀναπαυόμεθα». «Καλός Κυβερνήτης πρός τόν ἄνω σκοπόν διευθύνων τό σκάφος».

Ὑπερασπιστής κραταιός τῆς ἑλληνορθόδοξου παραδόσεως, τῆς καθαρᾶς ἑλληνικῆς γλώσσης, τοῦ Γἐνους καί τῆς Ρωμιοσύνης. Τελευτῶν, λέγω μετά τοῦ ἱεροῦ Γρηγορίου Νύσσης «Κιβωτός γάρ ἦν, ἀδελφοί, ὁ τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος» ὁ Ἐπίσκοπος μας.

Κιβωτός περιέχων ἐν ἑαυτῷ τά θεῖα μυστήρια. Εὐθύς ἐξ ἀρχῆς ὁ εὐσεβής λαός τῶν Νήσων καί τῶν πόλεων τοῦ Ἀργοσαρωνικοῦ εἶδε εἰς τό πρόσωπον τοῦ νέου Ἱεράρχου «πρόσωπον ἀληθῶς ἐν εἰκόνι Θεοῦ μεμορφωμένον, εἶδεν ἀγάπην πηγάζουσαν, εἶδε χάριν περικεχυμένην τοῖς χείλεσιν».

Ἡ προσωπικότης καί τά ἴχνη τῆς διακονίας τοῦ τιμωμένου Ἱεράρ­χου, «ἁγιορείτου, ἐκτός ἁγίου Ὄρους», θά μείνουν ἀνεξίτηλα καί ἀγέραστα ἀπό τήν φθοράν τοῦ χρόνου. Κατεκόσμησε τήν Θεόσωστον ἐπαρχίαν του διά πληθύος ἱερῶν ναῶν, ἱερῶν Μονῶν, Νοσο­κομείων, Οἰκοτροφείων, ἐπισκοπείου, Σχολείων καί πολλῶν ἄλλων εὐαγῶν κοινωφελῶν ἤ πολιτιστικῶν Ἱδρυμάτων.

Τούτων δέ πάντων τῶν πολλῶν καί μεγάλων ἔργων καί εὐθυνῶν, τόν σχεδιασμόν, τήν ἐκ τοῦ σύνεγγυς παρακολούθησιν καί τόν συντονισμόν τῶν ἐνεργειῶν, τό ἀκοίμητον βλέμμα καί ἡ ἀγρυπνοῦσα διάνοια τοῦ Σεβασμιωτάτου ἁγίου Ὕδρας ἐπιτελεῖ.

Καί ταῦτα πάντα εἰς μίαν ὀλιγάνθρωπον Ἱεράν Μητρόπολιν καί δι' οἰκονομικῶν μέσων πενιχρῶν, ἀλλά διά τῆς ἐμφανοῦς τοῦ Κυρίου δυνάμεως, ἧς ἄνευ οὐδέν ἔργον θά ἤρχετο εἰς πέρας.

Περισσότερον ὅμως ὅλων τούτων ἐδώρησεν εἰς τόν τόπον τοῦτον τήν σεμνήν, ταπεινήν καί προσευχομένην παρουσίαν Του.

Ἡ εὐγενεστέρα, ἡ λαμπρότερα, ἡ κατ' ἐξοχήν ποιμαντική πρᾶξις τοῦ σκιαγραφομένου Ἱεράρχου, εἶναι ἐκείνη ἡ ἐνώπιον τῆς ἁγίας Τραπέζης κατά τήν εὐχήν τῆς ἁγίας ἀναφορᾶς καί δή μετά τόν καθαγιασμόν τῶν Τιμίων Δώρων, ὅπου κλίνας τήν κεφαλήν καί τό σῶμα καί κρατῶν τό θυμίαμα εἰς τάς χεῖρας, ὅπου «εἴτε ἐν σώματι οὐκ οἶδα, εἴτε ἐκτός τοῦ σώματος οὐκ οἶδα, ὁ Θεός οἶδεν», ὄντως ζῶν «θείαν ἀρπαγήν» ὅλος φωτεινός καί μετάρσιος ἀναπέμπει θερμήν καί ἐκ βαθέων ἱκεσίαν, ὑπέρ τοῦ σύμπαντος κόσμου, ὑπέρ τοῦ λαοῦ καί τοῦ κλήρου τῆς ἐπαρχίας του. Ὑπέρ τῶν «ἐν Βορείῳ Ἠπείρω, Κωνσταντινουπόλει, Κύπρῳ καί ἀλλαχοῦ δεινοπαθούντων ἀδελφῶν ἡμῶν», ὑπέρ τῶν μοναχικῶν ταγμάτων, ὑπέρ ζώντων καί κεκοιμημἐνων.

Εἰς αὐτάς τάς λειτουργικός προσευχάς τοῦ Γέροντος Ἐπισκόπου στηρίζεται ὁλόκληρον τό οἰκοδόμημα τῆς τριακονταετοῦς εὐλογη­μένης θεοφιλοῦς ποιμαντορίας του. Εἰς αὐτάς τάς προσευχάς στηριζόμεθα καί πάντες ἡμεῖς οἱ ὅλως ἀναξίως καί ἀδοκίμως τιμώμενοι ὡς συνεργάται αὐτοῦ.

Κύριος ὁ Θεός κρατύνοι καί ἐνισχύοι τήν Σεβασμιότητά Του, καί ἐπιδαψιλεύῃ δ' αὐτῇ ἔνδοξον, ἀδιατάρακτον καί πολυχρόνιον ποιμαντορίαν πρός δόξαν τοῦ Ἁγίου αὐτοῦ ὀνόματος καί ἐπ' ἀγαθῷ τοῦ ἐμπεπιστευμένου αὐτῇ εὐσεβοῦς ποιμνίου.

Αιωνία η μνήμη σου, αξιομακάριστε και άγιε Γέροντα.