05 Ιουλίου, 2009

ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ ΚΑΙ ΡΩΣΙΑΣ κ.κ. ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΣΤΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ ΣΥΛΛΕΙΤΟΥΡΓΟ ΣΤΟ ΦΑΝΑΡΙ 5/7/2009

image

 Η ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχη

Μακαριώτατε καί λίαν ἀγαπητέ ἐν Κυρίῳ ἀδελφέ καί συλλειτουργέ κύριε Κύριλλε, Πατριάρχα Μόσχας καί πάσης Ρωσσίας, μετά τῆς τιμίας συνοδείας Ὑμῶν.

Ἐν χαρᾷ μεγάλη, ἀγάπῃ βαθείᾳ καί τιμῇ πολλῇ ὑποδεχόμεθα Ὑμᾶς σήμερον εἰς τάς αὐλάς τῆς Ἐκκλησίας ἐκείνης, ἐκ τῆς ὁποίας ἐξεπέμφθη τό ἀνέσπερον φῶς τῆς ἁγίας καί ἀμωμήτου Ὀρθοδόξου πίστεως πρός τόν εὐγενῆ καί εὐλογημένον ὑπό τοῦ Κυρίου Ρωσσικόν λαόν, τόν ὁποῖον, ἀτενίζοντες τήν στιγμήν ταύτην ἐν τῷ τιμίῳ προσώπῳ τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος, χαιρετίζομεν καί ἀσπαζόμεθα ἐγκαρδίως, δεόμενοι τοῦ Κυρίου ὅπως ἐπευλογῇ αὐτόν διά τῆς χάριτος Αὐτοῦ, στηρίζων αὐτόν «ἐν τῇ ἅπαξ παραδοθείσῃ τοῖς ἁγίοις πίστει» (Ἰούδα 3), καί αὐξάνων τόν ὅν οὗτος ἔλαβεν ἐντεῦθεν σπόρον τοῦ Εὐαγγελίου.

Ἡ πρώτη αὕτη καί ἐπίσημος ἐπίσκεψις τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος, ὑπό τήν Πατριαρχικήν αὐτῆς ἰδιότητα, εἰς τήν ἕδραν τοῦ Οἰκουμενικοῦ τούτου Θρόνου εἶναι πλήρης ἱεροῦ συμβολισμοῦ καί ἐκκλησιολογικῆς σημασίας. Διότι δι᾿ αὐτῆς δηλοῦται κατά τρόπον ἐναργῆ τοῦτο μέν ὁ ἀκατάλυτος δεσμός τῶν δύο Ἐκκλησιῶν ἡμῶν, τοῦτο δέ ἡ κατά τήν κρατοῦσαν ἱεράν καί ἀπαράβατον κανονικήν τάξιν ἑνότης τῆς Ἁγίας ἡμῶν Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Δικαίως, ὅθεν, ἐγγράφει εἰς τάς δέλτους τῆς ἱστορίας αὐτοῦ τό καθ᾿ ἡμᾶς Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον τήν ἐπίσκεψιν Ὑμῶν ταύτην ὡς ἄξιον ἰδιαιτέρας μνείας γεγονός, καί ἀναπέμπει δόξαν τῷ Δομήτορι τῆς Ἐκκλησίας, διότι ἐχαρίσατο ἡμῖν τήν δωρεάν καί εὐλογίαν ταύτην.

Ἡ ἀπό κοινοῦ τέλεσις τῆς Θείας Εὐχαριστίας σήμερον, Μακαριώτατε ἀδελφέ, συνιστᾶ τήν ὑψίστην ἔκφρασιν τῆς ἑνότητος ἡμῶν. Διότι, ὡς γνωρίζομεν, καί ὡς διδάσκουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν ἀπό τοῦ ἱερομάρτυρος ἁγίου Ἰγνατίου, Ἐπισκόπου Ἀντιοχείας, μέχρι καί Συμεών τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης καί Νικολάου τοῦ Καβάσιλα, ἡ Ἐκκλησία πραγματοῦται καί φανεροῦται ὡς σῶμα Χριστοῦ κυρίως καί κατ᾿ ἐξοχήν ἐν τῇ Θείᾳ Εὐχαριστίᾳ. Ὡς προσφυῶς παρατηρεῖ ὁ ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας, μεταξύ Ἐκκλησίας καί Θείας Εὐχαριστίας δέν ὑφίσταται «ἀναλογία ὁμοιότητος», ἀλλά «πράγματος ταυτότης». Διό καί ἐπάγεται ὅτι «τήν τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν, εἴ τις ἰδεῖν δυνηθείη... οὐδέν ἕτερον ἤ αὐτό μόνον τό Κυριακόν ὄψεται σῶμα». Τελέσαντες, οὖν, ἀπό κοινοῦ πρό ὀλίγου τήν Θείαν Λειτουργίαν ἐφανερώσαμεν ἐν χρόνῳ καί τόπῳ αὐτήν ταύτην τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ, καί κοινωνήσαντες τοῦ ἑνός Ἄρτου καί τοῦ αὐτοῦ Ποτηρίου ἡνώθημεν ἀλλήλοις εἰς ἑνός Πνεύματος Ἁγίου κοινωνίαν.

Τήν ἑνότητα ἡμῶν ταύτην, τήν ἐν τῷ κοινῷ Ποτηρίῳ κτηθεῖσαν, οὐδείς δύναται νά ἄρῃ ἀφ᾿ ἡμῶν. «Θλῖψις ἤ στενοχωρία ἤ διωγμός ἤ λιμός ἤ γυμνότης ἤ κίνδυνος ἤ μάχαιρα», ἵνα κατά τόν θεῖον Ἀπόστολον εἴπωμεν (Ρωμ. 8, 35), ἤ ἄλλη τις δύναμις ἤ μεθόδευσις τοῦ Ἀντικειμένου, εἰς οὐδέν ἰσχύουν ἔναντι τῆς ἐν τῷ Σώματι τοῦ Χριστοῦ ἑνότητος ἡμῶν. Σκιαί τινες καί νεφύδρια κατά καιρούς καλύπτοντα τάς πρός ἀλλήλους σχέσεις τῶν ἀδελφῶν ἡμῶν Ἐκκλησιῶν προσωρινόν μόνον χαρακτῆρα κέκτηνται, καί ἐν τῇ ἀγάπῃ τοῦ Χριστοῦ «θᾶττον παρέρχονται», κατά τήν ρῆσιν τοῦ ἁγίου προκατόχου ἡμῶν Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου.

Εἰς ἡμᾶς, ἄλλωστε, τούς τήν εὐθύνην καί διακονίαν τῆς ἡγεσίας τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν ἐμπεπιστευμένους, ἀνήκει τό χρέος τῆς ἐξευρέσεως τῶν λύσεων τῶν ἑκάστοτε ἀναφυομένων προβλημάτων ἐν πνεύματι εἰρήνης καί ἀγάπης, ἐπί τῷ τέλει τῆς διασφαλίσεως τῆς ἑνότητος τῆς Ἁγίας ἡμῶν Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Νωπόν εἰσέτι δεῖγμα τῆς τοιαύτης ἰσχυρᾶς βουλήσεως τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν, ὅπως διασφαλισθῇ παντί τρόπῳ ἡ ἑνότης τῆς Ἁγίας ἡμῶν Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὑπάρχει ἡ ἐν θαυμαστῇ ὁμοφωνίᾳ λήξασα προσφάτως Δ’ Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψις, ἡ ἐν τῷ ἡμετέρῳ Πατριαρχικῷ Κέντρῳ ἐν Chambésy τῆς Γενεύης συνελθοῦσα, ἥτις ἔλαβε σημαντικάς ἀποφάσεις διά τήν ἐπίλυσιν τοῦ θέματος τῆς Ὀρθοδόξου Διασπορᾶς, καί ᾖρε διά τοῦ τρόπου τούτου ἕν ἐκ τῶν πλέον σοβαρῶν ἐμποδίων ἐν τῇ πορείᾳ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἡμῶν πρός τήν πραγμάτωσιν τῆς πανορθοδόξως ἀποφασισθείσης Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου αὐτῆς.

Δραττόμεθα τῆς εὐκαιρίας, ἵνα καί κατά τήν ἱεράν ταύτην στιγμήν ἐκφράσωμεν τήν ἱκανοποίησιν καί τάς εὐχαριστίας ἡμῶν διά τήν ἐπιδειχθεῖσαν κατά τήν ἐν λόγῳ Διάσκεψιν ἐποικοδομητικήν συνεργασίαν τῆς Ἀντιπροσωπείας τῆς Ὑμετέρας Ἐκκλησίας, ἥτις ἀπό κοινοῦ μετά τῶν ἄλλων Ἀντιπροσωπειῶν τῶν ἀδελφῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν συνετέλεσεν εἰς τήν ἐπιτυχίαν τῆς Διασκέψεως ταύτης. Εὐελπιστοῦμεν ὅτι παρόμοιον πνεῦμα ἀγαστῆς συνεργασίας θέλει πνεύσει καί κατά τήν συγκληθεῖσαν διά τόν προσεχῆ Δεκέμβριον Διορθόδοξον Προπαρασκευαστικήν Ἐπιτροπήν πρός προετοιμασίαν καί τῶν ὑπολοίπων θεμάτων τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου, τήν ὁποίαν ὁ κόσμος, ὅ τε ἐντός καί ὁ ἐκτός τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀναμένει ἐναγωνίως.

Ὄντως, Μακαριώτατε Ἅγιε Ἀδελφέ, οἱ πάντες ἔχουν τά βλέμματα αὐτῶν ἐστραμμένα πρός ἡμᾶς, καί προσδοκοῦν νά ὁδηγήσωμεν αὐτούς διά τοῦ λόγου, ἀλλά κυρίως καί τοῦ παραδείγματος ἡμῶν, εἰς τήν τόσον ἀναγκαίαν σήμερον ὁδόν τῆς καταλλαγῆς καί τῆς ἀγάπης. Διά τοῦτο καί προέχει ἡ παντί τρόπῳ ἐπίδειξις ὑφ᾿ ἡμῶν ἀκλονήτου διαθέσεως πρός προαγωγήν πρώτιστα πάντων τῆς πανορθοδόξου ἡμῶν ἑνότητος. Ἔχομεν ἤδη τήν κοινήν ἡμῶν πίστιν, τήν ὑπό τῶν ἁγίων Οἰκουμενικῶν Συνόδων διατυπωθεῖσαν καί διακηρυχθεῖσαν. Ἔχομεν τήν κοινήν λατρείαν, ὡς αὕτη διεμορφώθη ἐν τῇ Πόλει ταύτῃ καί μετεφυτεύθη εἰς τάς λοιπάς Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας. Ἔχομεν καί τήν αὐτήν κανονικήν τάξιν, κατά τήν ὑπό τῶν ἁγίων Οἰκουμενικῶν Συνόδων ἀμετακλήτως καθορισθεῖσαν σειράν καί διάρθρωσιν. Ἐπί τῶν βάσεων τούτων ἐρείδεται ἡ ἑνότης ἡμῶν.

Ἡ κατά Πατριαρχεῖα καί Αὐτοκεφάλους Ἐκκλησίας διάρθρωσις τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν κατ᾿ οὐδένα τρόπον ὑποδηλοῖ ὅτι ἀποτελοῦμεν Ἐκκλησίας καί ὄχι Ἐκκλησίαν. Δέν διαθέτει βεβαίως ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία πρωτεῖον ἐξουσίας, ἀλλά καί δέν στερεῖται συντονιστικοῦ ὀργάνου, μή ἐπιβάλλοντος ἀλλ᾿ ἐκφράζοντος τήν ὁμοφωνίαν τῶν κατά τόπους Ἐκκλησιῶν ἡμῶν. Τήν διακονίαν ταύτην ἀπό μακραίωνος καί ἱερᾶς παραδόσεως ταπεινῶς ἀσκεῖ ὁ μαρτυρικός οὗτος Θρόνος ἐν ἀπολύτῳ πιστότητι πρός τάς ἐπιταγάς τῆς Ὀρθοδόξου ἐκκλησιολογίας.

Ἀλλ᾿ ἡ ἑνότης τῆς Ἁγίας ἡμῶν Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας δέν ἀποτελεῖ αὐτοσκοπόν. Κατά τούς λόγους τοῦ Κυρίου ὀλίγον πρό τοῦ Πάθους Αὐτοῦ, ἡ κατά τό πρότυπον τῆς Ἁγίας Τριάδος ἑνότης τῶν μαθητῶν Του ἔχει ὡς σκοπόν «ἵνα ὁ κόσμος πιστεύσῃ ὅτι Σύ με ἀπέστειλας» (Ἰωάν. 17, 21). Ἡ Ἐκκλησία, οὖσα «καθολική», ἐκτείνεται μεταφέρουσα τήν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ πρός πάντας ἀνθρώπους καί πρός αὐτήν τήν ὑλικήν δημιουργίαν. Ὑπάρχομεν ὡς Ἐκκλησία οὐχί δι᾿ ἑαυτούς, ἀλλά διά τόν ἄνθρωπον καί τήν κτίσιν. Προσφέρομεν τήν Θείαν Εὐχαριστίαν «ὑπέρ τῆς οἰκουμένης» καί ὑπέρ ὅλης τῆς κτίσεως. Δέν δυνάμεθα, συνεπῶς, αὐταρέσκως καί φιλαρέσκως νά ἀδιαφορῶμεν διά τούς ἐκτός τῶν τειχῶν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εὑρισκομένους, ἱκανοποιούμενοι καί καυχώμενοι ὅτι ἡμεῖς «εὕρομεν τήν ἀλήθειαν».

Διά τοῦτο χαίρομεν, προσφιλέστατε ἐν Κυρίῳ ἀδελφέ, ὅτι καί ἡ Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας, παρά τάς τυχόν ἐπιφυλάξεις ἤ καί ἀντιρρήσεις κύκλων τινῶν ἐντός αὐτῆς, συμμετέχει πλήρως εἰς τούς πανορθοδόξως ἐγκεκριμένους θεολογικούς διαλόγους μετά τῶν μή Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, καί συμβάλλει ἀπό μακροῦ χρόνου εἰς τήν προώθησιν τῆς χριστιανικῆς ἑνότητος. Ὑπάρχουν βεβαίως δυσκολίαι, καί οὐχί σπανίως ἀπογοητεύσεις. Ἡ Ὑμετέρα Μακαριότης, ἔχουσα μακράν πεῖραν εἰς τόν τομέα τοῦτον, γνωρίζει πόσον δύσκολος καί τραχύς εἶναι ὁ δρόμος οὗτος. Ἀλλ᾿ εἶναι δρόμος, τόν ὁποῖον κατ᾿ ἐντολήν τοῦ Κυρίου ὀφείλομεν νά διανύσωμεν, ἔστω καί ὀδυνόμενοι ἤ καί ψυχικῶς αἱμάσσοντες, παραμένοντες πάντοτε πιστοί εἰς τήν ἥν παρελάβομεν ἀλήθειαν, «ἄχρις οὗ καταντήσωμεν οἱ πάντες εἰς τήν ἑνότητα τῆς πίστεως» (Ἐφ. 4, 13).

Πέραν τούτου, ὑψοῦνται ἐνώπιον ἡμῶν τά φλέγοντα καί κατεπείγοντα προβλήματα τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου, τά ὁποῖα συνεσώρευσεν ἡ ροπή αὐτοῦ πρός τήν φιλαυτίαν, τήν φιληδονίαν καί τόν εὐδαιμονισμόν, ἅτινα ἀτυχῶς προβάλλει, καλλιεργεῖ καί προάγει καί ὁ σύγχρονος πολιτισμός. Τά προβλήματα αὐτά ὀγκοῦνται καθ᾿ ἡμέραν εἰς τάς συγχρόνους κοινωνίας, καί ἕνεκα τῶν ὑφισταμένων τάσεων τῆς καλουμένης παγκοσμιοποιήσεως τείνουν νά λάβουν οἰκουμενικόν χαρακτῆρα.

Ἡ λατρεία τοῦ μαμωνᾶ, ἡ ὁποία ὡδήγησεν εἰς τήν παροῦσαν οἰκονομικήν κρίσιν, ἡ ἄδικος κατανομή τοῦ πλούτου, ἡ ὁποία διευρύνει τό χάσμα καί ὀξύνει τάς ἀντιθέσεις μεταξύ τῶν κοινωνικῶν ὁμάδων, οἱ πόλεμοι καί αἱ συρράξεις, αἱ ὁποῖαι, συνεπικουρούμεναι ἀπό τήν καταπίεσιν τῶν ἀδυνάτων ὑπό τῶν ἰσχυρῶν, ὁδηγοῦν πλήθη ἀνθρώπων εἰς τήν περιπέτειαν τῆς ἀναζητήσεως καλλιτέρας τύχης μακράν τῆς πατρῴας γῆς των, ἡ αὔξησις τῆς ἐγκληματικότητος καί πάσης μορφῆς ἠθικῶν ἐκτροπῶν καί παραβάσεων, πάντα ταῦτα ἔχουν βαθείας πνευματικάς ρίζας, καί καθιστοῦν τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ ὑποχρεωμένην νά ἀρθρώσῃ λόγον καί νά συμβάλῃ διά τῶν εἰς τήν διάθεσιν αὐτῆς πνευματικῶν μέσων εἰς τήν καλλιέργειαν ἠθικῆς εὐαισθησίας εἰς τάς συγχρόνους κοινωνίας. Ἡ Ὑμετέρα Μακαριότης ἔχει ἰδιαιτέρως ἐπιδείξει εὐαισθησίαν εἰς τά θέματα αὐτά, καί ἔχει ἀποδείξει τό ἔντονον αὐτῆς ἐνδιαφέρον.

Ἀλλά καί ἡ ἡμετέρα Ἐκκλησία, τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, ἐπιδεικνύει ἀνάλογον εὐαισθησίαν εἰς τήν ἀντιμετώπισιν τῶν προβλημάτων τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου, ὡς εἶναι ἡ ἀπειλοῦσα τόν πλανήτην καί τόν ἄνθρωπον οἰκολογική κρίσις, ἐν τῇ προσπαθείᾳ νά ἀναδείξῃ τά βαθύτερα, πνευματικά καί ἠθικά αἴτια τῆς κρίσεως ταύτης καί νά διαγείρῃ τάς συνειδήσεως τῶν ἀνθρώπων, καί μάλιστα τῶν πιστῶν, ὡς πρός τήν σοβαρότητα τῆς κρίσεως καί τήν ἀνάγκην λήψεως μέτρων πρός ἀντιμετώπισιν αὐτῆς. Ὡσαύτως, ἐν συναισθήσει τῆς σοβαρότητος τῶν προβλημάτων καί ἐν ἐπιγνώσει τοῦ χρέους τῆς Ἐκκλησίας ἔναντι αὐτῶν, τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἔχει ἤδη ἀναλάβει πρωτοβουλίαν ὅπως συσταθῇ Διορθόδοξος Ἐπιτροπή Βιοηθικῆς, εἰς τήν ὁποίαν προφρόνως συμμετέχει καί ἡ Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας δι᾿ ὁρισθείσης πρός τοῦτο ἀντιπροσωπείας.

Μακαριώτατε καί Ἁγιώτατε ἐδελφέ,

Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία εἶναι, ὡς ὅλοι γνωρίζομεν, βαθύτατα παραδοσιακή. Σέβεται καί διαφυλάσσει τό παρελθόν ὡς πολύτιμον παρακαταθήκην, κληροδοτηθεῖσαν εἰς αὐτήν ὑπό τῶν προηγηθεισῶν γενεῶν. Πρότυπα αὐτῆς εἶναι ἡ ἀδιάκοπος διαδοχή τῶν ἁγίων, μεγάλων ἱεραρχῶν, πατέρων καί διδασκάλων, ἀποστόλων καί προφητῶν, μαρτύρων καί ὁσίων, κεφαλήν καί ἀρχηγόν ἐχόντων τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, Ὅστις παραμένει «χθές καί σήμερον ὁ αὐτός καί εἰς τούς αἰῶνας» (Ἑβρ. 13, 8). Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας ἀποτελοῦν τόν κοινόν ἡμῶν θησαυρόν εἰς οἱονδήποτε χῶρον καί ἄν ἤκμασαν. Τοιούτους Ἁγίους ἐχαρίσατο εἰς τήν Ἐκκλησίαν ἡμῶν καί ἡ ἁγιοτόκος γῆ τῆς Ρωσσίας, καί ἐξακολουθεῖ νά χαρίζηται μέχρι καί τῶν ἡμερῶν ἡμῶν. Τό νέφος τοῦτο τῶν Ἁγίων περιΐπταται καί σκέπει καί ἡμᾶς κατά τήν σημερινήν ἱστορικήν ἡμῶν συλλειτουργίαν, καλοῦν ἡμᾶς εἰς μίμησιν τῆς θεαρέστου αὐτῶν βιοτῆς καί εἰς ὑπόμνησιν τοῦ ὅτι ἀνήκομεν εἰς μίαν Ἐκκλησίαν, τήν Μίαν, Ἁγίαν, Καθολικήν καί Ἀποστολικήν, ὡς ὁμολογοῦμεν ἐν τῷ Συμβόλῳ τῆς πίστεως ἡμῶν.

Ἀλλ᾿ ἡ ἀφοσίωσις ἡμῶν αὕτη εἰς τήν Παράδοσιν οὐδόλως ἀποτελεῖ τροχοπέδην εἰς τήν ζωήν καί μαρτυρίαν ἡμῶν ἐν τῷ συγχρόνῳ κόσμῳ. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἐνωτίζεται μετά προσοχῆς τάς ἀναζητήσεις, τάς ἀνάγκας καί τάς ἀνησυχίας τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου. Εἶναι καί σήμερον παροῦσα καί ἑτοίμη νά ἐγκύψῃ εἰς τάς πληγάς τοῦ πάσχοντος ἀνθρώπου, ὡς ἄλλοτε ἔπραξεν ὁ καλός Σαμαρείτης τῆς παραβολῆς. Ἄς ἑνώσωμεν τάς χεῖρας ἡμῶν αἱ δύο Ἐκκλησίαι ὁμοῦ μετά τῶν λοιπῶν ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, καί «ἐν ἑνί στόματι καί μιᾷ καρδίᾳ», ὡς μία καί ἑνιαία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἄς πορευθῶμεν εἰς τήν λειτουργίαν τήν μετά τήν Λειτουργίαν, κομίζοντες τόν Ἄρτον τῆς ζωῆς εἰς τόν πεινῶντα καί διψῶντα τήν δικαιοσύνην καί τήν ἀγάπην ἄνθρωπον.

Ἡ ἑνότης ἡμῶν, ἡ ὑπερβαίνουσα τά στενά ὅρια οἱουδήποτε ἐθνικισμοῦ ἤ φυλετισμοῦ, ἄς προσφέρῃ εἰς τούς ἐγγύς καί τούς μακράν τήν ἐλπίδα, τήν ὁποίαν ὁ κόσμος οὗτος ἀδυνατεῖ νά δώσῃ, ἐλπίδα ἑνός κόσμου εἰρήνης καί ἀγάπης. Ἡ μόλις τελεσθεῖσα ὑφ᾿ ἡμῶν Θεία Λειτουργία ἄς συνεχισθῇ ὡς κοινή πορεία ἐν τῷ κόσμῳ πρός τήν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ.

Διά τῆς εὐχῆς ταύτης περιπτυσσόμεθα Ὑμᾶς, προσφιλέστατε ἀδελφέ, εὐχαριστοῦντες Ὑμῖν ἐπί τῇ εὐλογημένῃ ἐπισκέψει Ὑμῶν ἐνταῦθα καί εὐχόμενοι ὅπως Κύριος ὁ Θεός σκέπῃ, φρουρῇ καί ἐνισχύῃ Ὑμᾶς εἰς τό ὕψιστον Ὑμῶν λειτούργημα ἐπ᾿ ἀγαθῷ συνόλου τῆς ἁγίας Αὐτοῦ Ἐκκλησίας. Ἀμήν.

_____________________

H ομιλία του Πατριάρχη Μόσχας

Ἁγιώτατε, ἀγαπητὲ ἐν Κυρίῳ Ἀδελφὲ καὶ Συλλειτουργέ!

Σεβασμιώτατοι Ἀρχιερεῖς, σεβαστοὶ ἱερεῖς, θεοσέβαστη ἀδελφότητα τοῦ Ἁγίου Πατριαρχικοῦ τούτου Ναοῦ, ἀδελφὲς καὶ ἀδελφοί!

Σήμερα συνέβη τὸ σημαντικώτερο γεγονὸς τῆς ἐπισκέψεώς μας στὴν Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως, ἤτοι ἡ κοινὴ τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας καὶ ἡ Μετάληψη τοῦ Ἁγίου Σώματος καὶ Αἵματος τοῦ Κυρίου, ἡ ἕνωσή μας ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ. Πράγματι, ἡ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας ἐπικεντρώνεται πέριξ τῆς Θείας Εὐχαριστίας, στὴν ὁποία τελειοποιεῖται καὶ ἀπὸ τὴν ὁποία ἀντλεῖ καὶ τὴ δύναμή της. Ἀκολουθῶντας τὴν ἐντολὴ τοῦ Κυρίου ἀναμιμνησκόμεθα τοῦ λυτρωτικοῦ ἀγῶνα καὶ μετέχοντες τῆς ἰδίας Εὐχαριστιακῆς τράπεζας γινόμαστε πράγματι ἕν σῶμα καὶ ἕν Πνεῦμα μετὰ τοῦ Κυρίου (πρβλ. Εφ. 4, 4, Α´ Κορ. 6, 17), ἑνωθέντες στενῶς ἕκαστος μετὰ τοῦ ἄλλου. Καἰ ἐφ᾽ὅσον ὁ πορευόμενος πρὸς τὸν ὑπὲρ ἡμῶν θάνατο Σωτὴρ προσηύχετο ὥστε οἱ μαθητὲς Του ἕν ὧσιν καθὼς ὁ Υἱὸς καὶ Πατὴρ ἕν εἰσιν (Ἰω. 17, 22), μὲ πόσο ζῆλο ὀφείλουν ὅλοι οἱ ἀκόλουθοι τοῦ Χριστοῦ νὰ μεριμνοῦν γιὰ τὴ διατήρηση τῆς μεταξὺ τους ἑνότητος! Τὸ Συλλείτουργο τῶν Προκαθημένων τῶν κατὰ τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἀποτελεῖ μία λαμπρὴ ἀπόδειξη αὐτῆς τῆς ἑνότητος!

Ἡ παραμονὴ στὴν πόλη ὅπου εὑρίσκεται ἡ Καθέδρα τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως μᾶς προκαλεῖ αἰσθήματα συγκινήσεως. Ἀτενίζουμε εὐλαβῶς τοὺς ἔνδοξους ἱεροὺς τόπους τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἀνασταίνονται ἐνώπιον ἡμῶν τὰ σημαντικώτερα γεγονότα στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας, τὰ ὁποῖα συνέβησαν σὲ αὐτὴ τὴ γῆ. Ζωντανεύουν εἰκόνες ἀπὸ τὶς ἐκκλησιαστικὲς ἀκολουθίες, ἀρρήκτως συνδεδεμένες μὲ τὴν Κωνσταντινούπολη. Ἐνθυμούμεθα τὴ θαυματουργὴ μεσιτεία τῆς Θεομήτορος, ἡ Ὁποία πολλάκις προστάτευσε τὴν πόλη της ἀπὸ τὶς ἐπιδρομὲς τῶν ἀλλοφύλων. Ἐπανέρχονται στὴ μνήμη μας τὰ γεγονότα, τὰ ὁποῖα συνδέονται μὲ τὸ Βάπτισμα τῆς Ρωσίας.

Αἰσθάνομαι ἰδιαίτερη χαρὰ ἀπὸ τὴ συνάντηση μὲ τοὺς ζωντανοὺς φορεῖς τῆς μακραίωνης παραδόσεως στὸ πρόσωπο τῶν ἀκλονήτων στὴν πίστη καὶ στὴ μνήμη τῶν προγόνων τους τέκνων τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν Πατέρα καὶ Πατριάρχη τους. Παρὰ τοὺς ἱστορικοὺς κατακλυσμούς, τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ συνεχίζει νὰ ἁγιάζεται σὲ αὐτὴν τὴν πόλη καὶ σὲ αὐτὸν τὸν ἱερὸ Ναό. Εὐχαριστοῦμε τὸν Θεό, διότι μᾶς ἀξίωσε καὶ εὑρήκαμε τὴν Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως ἐν εἰρήνῃ καὶ χάρητι Θεοῦ καὶ τὸν Προκαθήμενο αὐτῆς μὲ καλὴ ὑγεία καὶ σταθερότητα πνεύματος.

Τὴν ἡμέρα αὐτὴ ὁ καθ᾽ ἑκάστη ἑβδομάδα τελούμενος ἑορτασμὸς τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἀναστάσεως συμπίπτει στὸ ἡμερολογίο τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως μὲ τὸν ἑορτασμὸ τῆς μνήμης τοῦ Ὁσίου καὶ Θεοφόρου Πατρὸς ἡμῶν Ἀθανασίου τοῦ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ἄθῳ.

Στὸ γεγονὸς ὅτι ἡ συλλειτουργία μας συνέπεσε μὲ τὴ μνήμη τοῦ στυλοβάτου τοῦ ἀθωνιτῶν ἀσκητῶν δὲν μποροῦμε νὰ μὴ διακρίνουμε μία συμβολικὴ σημασία: οἱ κανονισμοὶ τοῦ μοναχικοῦ κοινοβίου, τοὺς ὁποίους ἐθέσπισε ὁ ὅσιος Ἀθανάσιος γιὰ τὴν ἱδρυθεῖσα ὑπ᾽ αὐτοῦ Μονὴ τῆς Μεγίστης Λαύρας, ὁδήγησαν στὴν ἄνθιση τοῦ ἀγιορείτικου μοναχισμοῦ. Πέντε δεκαετίες μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ἀββᾶ Ἀθανασίου, ἕνας κεκαρμένος στὸν Ἄθω Ρῶσος, ὁ ὅσιος Ἀντώνιος, ἐπιστρέφει στὴ Ρωσία καὶ γίνεται ὁ ἱδρυτὴς μιᾶς ἄλλης μεγάλης λαύρας, τῆς ἐπονομαζόμενης σήμερα Λαύρα τῶν Σπηλαίων τοῦ Κιέβου. Ἀπὸ τοὺς λόφους τοῦ Κιέβου, ἀπὸ τὴν Ἁγία Λαύρα ἄρχισε ἡ διάδοση τῆς μοναχικῆς παραδόσεως σὲ ὅλη τὴ Ρωσία.

Ὅπως καὶ στὸν Ἄθω, τὰ μοναστήρια στὴ Ρωσία ἀποτελοῦν ὄχι μόνο τόπο πνευματικῆς ἀσκήσεως τῶν μοναζόντων, ἀλλὰ καὶ πραγματικὰ κέντρα πνευματικοῦ διαφωτισμοῦ. Σὲ αὐτὰ ἀντιγράφονται καὶ φυλάσσονται τὰ βιβλία, ἐνῷ οἱ πνευματοφόροι ἀσκητὲς, ἐπιτυγχάνοντας τὴν τελειότητα, διακονοῦν τὸν κόσμο ὡς ἔμπειροι πνευματικοὶ σύμβουλοι καὶ κήρυκες τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ, ὑπερασπιστὲς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως καὶ τῆς ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ σήμερα στὴ Ρωσία, στὴν Οὐκρανία, στὴ Λευκορωσία καὶ σὲ ἄλλες χῶρες, τὶς ὁποῖες ποιμαίνει πνευματικῶς τό Πατριαρχεῖο Μόσχας, οἱ μονὲς ἀποτελοῦν τὸ ἐπίκεντρο τῆς διαφυλάξεως τῆς πίστεως καὶ τῆς ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας μας.

Μέσῳ τῆς πλουσιότατης μοναχικῆς παραδόσεως ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας παρέλαβε ἀπὸ τὸ Βυζάντιο καὶ τὰ λειτουργικὰ τυπικά, πρῶτα τὸ στουδιτικό, κατόπιν τὸ ἱεροσολυμίτικο, τὸ ὁποῖο χρησιμοποιεῖται μέχρι σήμερα στὰ μοναστήρια της καὶ στοὺς ἐνοριακοὺς ναούς. Κατὰ τὸν τύπο τῆς βυζαντινῆς ψαλμωδίας συνετάχθησαν ἀκολουθίες γιὰ τοὺς ρώσους ἁγίους καὶ ἀλλὰ εἴδη ἱερῶν κειμένων. Ἕλληνες διδάσκαλοι ἦταν οἱ πρῶτοι ποὺ δίδαξαν τοὺς Ρώσους ἁγιογράφους. Ἡ παλαιορωσικὴ ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ δέχθηκε καὶ αὐτὴ τὴν ἐπίδραση τῆς βυζαντινῆς σχολῆς. Ἡ διαμόρφωση τῆς ρωσικῆς θεολογίας συνδέεται μὲ τὸ ἔργο τῶν ἀδελφῶν Σωφρονίου καὶ Ἰωαννικείου Λυχούδη, ἱδρυτῶν τῆς πρώτης ἀνωτάτης θεολογικῆς σχολῆς στὴ Μόσχα ἤτοι τῆς Σλαύο-Ἑλληνο-Λατινικῆς Ἀκαδημίας.

Σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου διαπιστώνουμε τὴν ἐμφάνιση μιᾶς κοινῆς παραδόσεως, ἡ ὁποία ἀρρήκτως συνδέει τὴν Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως μὲ τὴν πάλαι ποτὲ θυγατέρα της καὶ σήμερα ἰσότιμη ἀδελφὴ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας. Ἡ κοινῆ μας παράδοση ἀποτελεῖ τὴ σταθερὴ βάση τῆς κοινῆς μας μαρτυρίας πρὸς τὸ σύγχρονο κόσμο. Στὶς συνθῆκες, κατὰ τὶς ὁποῖες ἡ θρησκεία ἐκτοπίζεται στὸ περιθώριο τοῦ κοινωνικοῦ βίου, ἀπαλείφεται ἀκόμα καὶ αὐτὴ ἡ ἔννοια τῆς ἁμαρτίας, ἀναθεωροῦνται ριζικὰ οἱ παραδοσιακὲς ἠθικὲς ἀξίες, ἐνῷ στὴ βάση τῆς οἰκονομίας τοποθετεῖται ἡ ἀρχὴ τοῦ κέρδους, ἐμεῖς ὀφείλουμε νὰ ἑνώσουμε τὶς προσπάθειές μας στὴν ὑπεράσπιση τῶν εὐαγγελικῶν κανόνων καὶ στὴ διατύπωση μιᾶς πανορθοδόξου ἀπαντήσεως στὶς προκλήσεις τῶν καιρῶν.

Ἁγιώτατε,

Σήμερα, κατὰ τὴν εὔσημο ἡμέρα τῆς συλλειτουργίας μας εὐχόμεθα μὲ ὅλη μας τὴν ψυχὴ σὲ ὅλα τὰ τέκνα τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως ποὺ κατοικοῦν σὲ αὐτὴ τὴν πόλη, ὅπως καὶ σὲ ἄλλες πόλεις καὶ χῶρες τοῦ κόσμου, τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, τὴν ἐνίσχυση τοῦ πνεύματος καὶ τῆς εἰρήνης τοῦ Χριστοῦ. Σᾶς εὐχαριστοῦμε γιὰ τὴν ἐγκάρδια φιλοξενία σὲ αὐτὴ τὴν εὐλογημένη γῆ καὶ καλοῦμε στὶς προσευχὲς μας τοὺς ἁγίους τοῦ Θεοῦ νὰ Σᾶς βοηθήσουν στὴν ὑψηλὴ πατριαρχικὴ Σας διακονία.

Εἰς ἀνάμνηση τῆς ἀδελφικῆς μας συναντήσεως καὶ τῆς πανηγυρικῆς μας συλλειτουργίας δεχθεῖτε Ἁγιώτατε τὸ ἀναμνηστικὸ μας δῶρο.