Α΄
Σᾶς καλωσορίζω στόν ἐκκλησιαστικόν αὐτόν χῶρο καί παρακαλῶ νά μοῦ ἐπιτρέψετε νά ὑποστηρίξω, ὅτι αὐτή ἡ συνάντησις καί συνεργασία μεταξύ Πολιτείας καί Ἐκκλησίας (ἐννοῶ ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως) μπορεῖ νά γίνει ἕνας σταθμός στίς σχέσεις των. Καί ἀσφαλῶς ἀπαιτεῖται καί τώρα πολλή προσοχή νά τηροῦνται οἱ διακριτοί ρόλοι, ὅπως ἐπεκράτησε νά λέγεται, δηλαδή νά μήν εἰσέρχεται ἡ Πολιτεία εἰς τά ἐνδότερα τῶν τῆς Ἐκκλησίας, στά interna corporis καί ἀντιστοίχως ἡ Ἐκκλησία νά εἶναι διακριτική σέ θέματα πού ἀνάγονται στή σφαῖρα καί στίς ἁρμοδιότητες μιᾶς συντεταγμένης καί εὐνομούμενης Πολιτείας. Ὡστόσο ὑπάρχουν θέματα πολλά τοῦ λαοῦ μας πού χρειάζονται τήν συνάλληλη σχέση των, τήν συναλληλία γιά καλύτερη ἀντιμετώπισή τους καί γιά πληρέστερη ὠφέλεια τοῦ λαοῦ μας, στήν ὁποία κυρίως πρέπει νά ἀποβλέπουμε.
Ἐπιτρέψτε μου νά ἀνατρέξω σέ μιά ἐποχή πού μᾶς κάνει ὅλους ὑπερήφανους, πού ὑπερβαίνει τήν μιζέρια, τήν ἐποχή ὄχι τοῦ ἐγώ ἀλλά τοῦ ἐμεῖς. Ὄχι γιά νά τήν ἀντιγράψουμε, δέν μποροῦμε πιά, ἀλλά νά ἐμπνευσθοῦμε ἀπ' αὐτή.
α. Βρισκόμαστε στόν Ἀπρίλιο τοῦ 1822 καί ὁ ἀπελευθερωτικός ἀγώνας χάνεται. Δέν ὑπάρχουν δυνατότητες οἰκονομικές. Τό νόμισμα τέλειωσε καί ἡ διατροφή τῶν "ἀγωνιζομένων πενήτων" στέρεψε. Ὁ Μινίστρος τότε τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Γραμματείας (δηλ. ὁ Ὑπουργός Παιδείας καί Θρησκευμάτων) ὁ Ἐπίσκοπος Ἀνδρούσης ἐνήργησε ὡς ἑξῆς:
"Τῇ μέν 5 Ἀπριλίου 1822 ὑπεγράφη νόμος περί συνάξεως τῶν χρυσῶν καί ἀργυρῶν σκευῶν τῶν Μοναστηρίων καί Ἐκκλησιῶν. Καί συνεισέφεραν προθύμως αἱ κατά τόπους Ἐκκλησίαι καί Μοναί λυχνίας ἀργυράς καί κηροπήγια καί εἴ τι τῶν ἐκτός τῆς θείας τραπέζης καθιερωμένων χρυσῶν καί ἀργυρῶν σκευῶν, ἐπαρκοῦσαι πρός διατροφήν τῶν ἀγωνιζομένων πενήτων καί κουφίζουσαι τό δυνατόν τάς φοβεράς ἀνάγκας τοῦ πολέμου. Συνήχθησαν δέ περίπου λίτραι δισχίλιαι τετρακόσιαι (ἤ 800 ὀκάδες) ἀργύρου καί χρυσοῦ καί νόμισμα ἀπό τούτων ἤθελον κόπτειν".
β. Ἡ Δ΄ Ἐθνική τῶν Ἑλλήνων ἐν Ἄργει συνέλευσις (11-7-1829) στήν ὁποία συμμετέχει ἡ Ἐκκλησία διεκήρυξε καί ἀπεφάσισε:
"Ἡ κυβέρνησις θέλει συστήσει Γαζοφυλάκιον (Ταμεῖο) ὑπό τήν ἰδίαν τῆς ἄμεσον διεύθυνσιν, εἰς τό ὁποῖο θέλει ἀποτίθεσθαι τά ἐπί τῶν κληροδοσιῶν καί τά τῶν ἱερῶν καταστημάτων (Μονῶν) συλλεγόμενα χρήματα, προσδιωρισμένα ἐξῃρημένως εἰς βελτίωσιν τοῦ Ἱερατείου, εἰς προικισμόν τοῦ Ὀρφανοτροφείου, εἰς ὑποστήριξιν τῶν Ἀλληλοδιδακτικῶν σχολείων, Σχολείων τυπικῶν, Σχολείων ἀνωτέρας τάξεως διά τούς ἐκκλησιαστικούς πολιτικούς ἤ διά τούς ἀφιερωθησομένους εἰς τήν σπουδήν τῶν ἐπιστημῶν, τῶν τεχνῶν καί τῆς φιλολογίας καί εἰς σύστασιν δημοσίων τυπογραφιῶν". Σέ ὑλοποίηση αὐτῆς τῆς ἀποφάσεως ἡ εἰσηγητική ἔκθεση γράφει:
"Ἡ Ἑλλάς ἔχει πόρον πλουσιώτατον εἰς διατροφήν τοῦ κλήρου, τά κτήματα τῶν μοναστηρίων καί αὐτά δέν εἶναι ὀλίγα. Ταῦτα καλῶς διοικούμενα καί οἰκονομούμενα, θέλουσι παρέχει ὄχι μόνον ἄφθονα τά εἰς τήν διατροφήν τοῦ Κλήρου, ἀλλά καί τά εἰς σύστασιν καί διατήρησιν καί ἄλλων φιλανθρώπων καταστημάτων, καί εἰς τό ὁποῖον δίδομεν σχέδιον, διορίζομεν ποῦ καί πῶς νά ἐξοδεύωνται τά ἐκ τῶν μοναστηριακῶν κτημάτων εἰσοδήματα . . . ".
"Ἀπό τά εἰσοδήματα αὐτῶν θέλουσι μισθοδοτεῖσθαι οἱ Ἐπίσκοποι καί οἱ περί αὐτούς ἀξιωματικοί (γραμματεῖς) . . . εἰς διατροφήν τοῦ κλήρου καί εἰς τήν διατήρησιν και καλλωπισμόν τῶν Ἐκκλησιῶν".
δ. Στίς 5 Αὐγούστου 1833 ὁ Σ. Τρικούπης γράφει πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον ἐναγωνίως:
"Ἡ ἀνάγκη τῆς ταχείας συστάσεως τοῦ ταμείου τούτου κρίνεται τοσούτῳ μᾶλλον κατεπείγουσα, καθ' ὅσον, ἐκτός τῆς εἰς αὐτό ἀποκειμένης καταλλήλου τῶν Ἐπισκόπων προικοδοτήσεως καί τήν μισθοδοσίαν τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου, τά σχολεῖα τοῦ Κράτους, παραμεληθέντα τοσούτους ἤδη μῆνας δι' ἔλλειψιν χορηγίας διαρκοῦς, κινδυνεύουν νά παραλύσουν, καί ἡ δημόσια ἐκπαίδευσις, ἀντικείμενον τόσον οὐσιῶδες περί τήν ἠθικήν τοῦ χριστιανοῦ μόρφωσιν, νά μείνῃ εἰς τήν ὁποίαν εὑρίσκεται μέχρι τοῦδε νηπιώδη κατάστασιν".
Γιατί τά ὑπενθυμίζω αὐτά σήμερα; Τί ζητάω; Τίποτε. Ἁπλῶς τά καταθέτω γιά νά τονώσω τήν μνήμη μας. Νά ἐκφράσω τήν ἐπιθυμία νά μήν ἐπαναλαμβάνουμε τά ἴδια λάθη καί νά ἀναλαμβάνει ὁ καθένας ἀπό ἐμᾶς τίς εὐθύνες πού τοῦ ἀναλογοῦν. Σήμερα πού ὁ ὁρίζοντας εἶναι βεβαρυμένος.
Κρίνω χρήσιμο ὅμως οἱ νέες γενιές, τά παιδιά μας, ἀλλά καί οἱ πολίτες πού δέν γνωρίζουν, ὅταν περιδιαβαίνουν τήν Ἀθήνα, νά μάθουν ὅτι:
Ὁ χῶρος πού εἶναι τό Πολυτεχνεῖο μας ἀνῆκε στήν Ἐκκλησία.
Ἡ Κεντρική Βιβλιοθήκη.
Τό Παλιό Πανεπιστήμιο.
Ἡ παλιά Ριζάρειος δηλ. τό σημερινό Πολεμικό Μουσεῖο.
Ὁ Εὐαγγελισμός.
Τό Αἰγινήτειο.
Τό Ἀρεταίειο.
Ἡ μεγάλη ἔκτασις ἐπί τῆς Μεσογείων, ὅπου εἶναι τά Νοσοκομεῖα.
Ὁ χῶρος τοῦ Ὑπουργείου Δημοσίας Τάξεως μέ τό κτίσμα τῆς παλαιᾶς Χωροφυλακῆς. Τό μνημειῶδες αὐτό κτίριο εἶναι ἡ πρώτη Ἐκκλησιαστική Ἀκαδημία πού κτίστηκε ἀπό τόν Ἀρχιεπίσκοπο Γερμανό Καλλιγᾶ. Δέν πρόλαβε νά στεγάσει τό ὅραμά του γιά τήν Ἐκκλησιαστική Ἐκπαίδευση καί τήν κατέλαβε τό Ἑλληνικό Δημόσιο γιά νά ἀντιμετωπίσει τότε τίς ἔκτακτες ἀνάγκες του καί τόσα ἄλλα.
Αὐτές οἱ ἐμπειρίες μποροῦν σήμερα νά μᾶς ὁδηγήσουν σέ συνεργασίες πού θά ἀποφέρουν ἀγαθά ἀποτελέσματα στήν καθημερινή ζωή τῶν συνανθρώπων μας. Συνεργασίες διάφανες, εἰλικρινεῖς, ὄχι μονοβαρεῖς. Συνεργασίες σέ ἁπλές καί σέ δύσκολες ὑποθέσεις μέ στόχο τήν βελτίωση τῆς ποιότητας τῆς ζωῆς τοῦ σημερινοῦ ἀνθρώπου.
Β΄
-Ἐπί πολλούς μῆνες τώρα οἱ ἁρμόδιες ὑπηρεσίες μας συνεργάσθηκαν μέ τίς ἐπίσης ἁρμόδιες ὑπηρεσίες τῆς Πολιτείας σέ ἕνα κλίμα ἀλληλοκατανοήσεως γιά ἕνα συγκεκριμένο θέμα.
Ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς συνεργασίας εἶναι ἡ σημερινή συνάντησίς μας. Καί τό θέμα μας ἡ καλυτερη ἀξιοποίηση τοῦ προγράμματος 2007-2013, τό ἐπιλεγόμενο ΕΣΠΑ.
-Ἡ Ἐκκλησία μας ἔχει μίαν κακή ἐμπειρία. Δέν μπόρεσε στό σύνολό της νά ἀξιοποιήσει τά μέχρι τώρα διατρέξαντα Εὐρωπαϊκά Προγράμματα.
Τά αἴτια εἶναι τά ἀκόλουθα:
1. Ἔλλειψη Συντονισμένης Διεκδίκησης Πόρων.
2. Ἔλλειψη Τεχνογνωσίας καί Τεχνοκρατικῆς Ἀντίληψης.
3. Θεσμικά Κενά.
4. Ἀνωριμότητα Ἔργων.
Στόχος μας εἶναι οἱ ἑξῆς ἄξονες:
1. Ὑγεία-Πρόνοια.
2. Πολιτισμός.
3. Ἐκπαίδευση.
4. Τεχνολογία.
5. Περιβάλλον.
6. Ἀνάπτυξη Ἀνθρώπινου Κεφαλαίου.
7. Κοινωνική Μέριμνα.
8. Βελτίωση τῆς Ποιότητας Ζωῆς.
Ἀπό πλευρᾶς Πολιτείας εἶναι κοντά μας ἐκπρόσωποί της μέ τούς στενούς συνεργάτες των καί ἀπό πλευρᾶς Ἐκκλησίας μέλη τῆς παρούσης καί τῆς παρελθούσης Δ.Ι.Σ. ὡς καί ἄλλοι Ἀρχιερεῖς.
Ἰδιαιτέρως ἐπισημαίνεται ἡ παρουσία ἐκπροσώπων τῶν ἁρμοδίων ἐκκλησιαστικῶν φορέων, ὅπως εἶναι ἐκεῖνοι τῶν οἰκονομικῶν ὑπηρεσιῶν καί ἐκεῖνοι τῶν ἀναπτυξιακῶν ὀργάνων τῆς Ἐκκλησίας.
Στά πλαίσια αὐτῆς τῆς προσπάθειας ἔχει προγραμματισθεῖ "Ἡμερίδα" στήν ὁποίαν θά μποροῦν νά παρευρεθοῦν εἰδικοί ἐκπρόσωποι ὅσων Μητροπόλεων ἐπιθυμοῦν, ὅπου θά γίνουν λεπτομερέστερες ἐπισημάνσεις, ἐπεξηγήσεις καί θά δοθοῦν ὁδηγίες στό συγκεκριμένο θέμα.
Ἀγαπητοί ἀδελφοί,
στό παρελθόν τό πρόβλημα γιά τόν ἑλληνισμό ἦταν πῶς θά ἐπιβιώσει μέσα σ' ἕνα ἐχθρικό περιβάλλον, πῶς θά διατηροῦσε τήν ὕπαρξή του κάτω ἀπό συνθῆκες στρατιωτικῆς ἐπιδρομῆς, κατάκτησης καί δουλείας. Σήμερα τό πρόβλημα γιά τόν ἑλληνισμό εἶναι πῶς θά ἐπιβιώσει μέσα σέ ἕνα συνεχῶς μεταβαλλόμενο κόσμο. Οἱ ραγδαῖες τεχνολογικές ἀνακαλύψεις τῆς ἐποχῆς μας προκαλοῦν σειρά ἀπό ἁλυσιδωτές ἐξελίξεις καί ἀνακατατάξεις στόν οἰκονομικό καί κοινωνικό βίο. Καί οἱ ἐξελίξεις αὐτές ὁδηγοῦν ἀναπόφευκτα πρός μιά ριζική ἀναδιοργάνωση τῆς ἀνθρωπότητας.
Ὁ ἑλληνισμός θά δώσει νέους ἀγῶνες γιά τήν ἐπιβίωσή του. Καί ἀσφαλῶς θά καταφύγει καί σέ αὐτή τήν περίπτωση στά ἴδια δοκιμασμένα ὅπλα πού χρησιμοποίησε καί στό παρελθόν. Στίς ὑλοποιημένες μορφές τοῦ πνεύματος, τήν θρησκεία, τίς τέχνες, τά γράμματα καί τό ἦθος τοῦ ἐλεύθερου ἀνθρώπου, ὅπως τοῦτο ἐκδηλώνεται στά ἤθη, στά ἔθιμα καί στή ζωή τῆς κοινότητας.
Ὁ ἑλληνισμός στή νέα δόμηση τῆς πανανθρώπινης κοινωνίας καί στίς ἀνακατατάξεις τῶν ἀξιῶν δέν ἔχει νά φοβηθεῖ. Τό πνευματικό του ὁπλοστάσιο εἶναι γεμάτο. Ὁ κίνδυνος βρίσκεται κάπου ἀλλοῦ. Νά μήν μπορέσει νά ἀξιοποιήσει αὐτόν τόν πνευματικό ἐξοπλισμό, ἐπειδή τόν ἄφησε εἴτε νά σκουριάσει ἀπό τήν ἀχρησία, εἴτε νά ὑποστεῖ τήν ἀλλοίωση πού ἀπέφεραν ξένοι νεωτερισμοί πού δέν ἐναρμονίζονται μέ τό πνεῦμα τῆς ἑλληνικῆς παράδοσης.
Ἡ σημερινή συνάντησίς μας καί οἱ προοπτικές συνεργασίας εἶναι ἕνα ἀπό τά ὅπλα τῆς ἐπιβίωσής μας. Γι' αὐτό εἶπα ὅτι αὐτή ἡ συνάντησις μπορεῖ νά γίνει ἕνας σταθμός στήν συνεχιζόμενη πορεία μας.
Πολλά προβλήματα πού κάθε τόσο παρουσιάζονται στόν κοινωνικό μας ὁρίζοντα καί συγχρόνως μαρτυροῦν τήν ἀρρώστεια τοῦ ἀτομοκεντρισμοῦ, πού ὅλο καί περισσότερο ἐξαπλώνεται, ἀλλά κυρίως δυναμιτίζουν τίς σχέσεις Ἐκκλησίας καί Πολιτείας μποροῦν νά ἀντιμετωπισθοῦν ἔγκαιρα καί χρήσιμα γιά τόν λαό μας. Στήν θεραπεία αὐτήν τῆς ἀσθένειας μιά ἀκόμη μεταξύ τῶν ἄλλων παράμετρος ἀσφαλής εἶναι καί ἡ συνεργασία τῶν δύο μεγάλων αὐτῶν φορέων τῆς πατρίδας μας δηλ. τῆς Πολιτείας καί τῆς Ἐκκλησίας.
Αὐτές οἱ σκέψεις μέ ὡδήγησαν νά ὑποστηρίξω, ὅτι ἡ σημερινή συνάντησις μπορεῖ νά γίνει ἕνας δημιουργικός σταθμός στόν τόπο μας.
Σᾶς εὐχαριστῶ.
